Nigar İsgəndərova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 8 iyul — Sputnik. Koronavirus bütün ölkələrdə yüz minlərlə can alsa da, Yaponiyada ölümlər, xəstəliyə yoluxma rəqəmləri niyə aşağıdır? Yaponiya COVID-19-a yoluxmaların qarşısını necə alır? Bu gün bir çox ölkələri düşündürən əsas suallardan biri də budur. Bir çoxları bunu yaponların yüksək immunitetə malik olmaları ilə izah edirlər.
Ötən ilin sonlarından etibarən Çinin Uhan şəhərində meydana çıxan virus özünün ən pik həddinə çatdığı dövrdə - fevralda bütün ölkələr Çinlə sərhədləri bağlasa da, Yaponiya sərhədləri açıq saxladı.
Bundan başqa, Yaponiya Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının test etmək çağırışına da məhəl qoymayıb. Ümumilikdə, Yaponiyada test olunanların sayı 350 minə yaxın, faiz etibarı ilə desək, əhalinin 0.27 faizini təşkil edib.
Yaponiyada Avropa ölkələrində olduğu kimi əhalinin evdə qalması ilə bağlı xüsusi sərt qərar da olmadı. Yalnız apreldə hökumət tövsiyə xarakterli çağırış etdi. Bununla da insanlar istədikləri halda könüllü şəkildə evdə qaldılar. Dönəmə uyğun olaraq fəaliyyəti o qədər də önəm kəsb etməyən sahələrin müvəqqəti bağlanması tələb olunsa da, bu da tövsiyə xarakterli oldu. Yəni, fəaliyyətini davam etdirən bu cür sahələrə qarşı hər hansı bir cəza olmadı.
Bu gün koronavirusun daha az qeydə alındığı həmin bölgədə yerləşən ölkələrdən Vyetnam, Yeni Zelandiya sərt karantin rejimini, məcburi olaraq əhalinin test edilməsinə və sərhədlərin bağlanmasına qərar versələr də, Yaponiyada bunların heç biri olmadı. Amma bununla belə COVID-19-dan ölüm və yoluxma hallarının digər ölkələrlə müqayisədə aşağı olması bütün dünya ölkələrində təəccübə səbəb olub.
Belə ki, Yaponiyada COVID-19-a ilk yoluxma faktından 5 ay ötsə də, bu günədək 125 milyonluq ölkədə ümumi yoluxanların sayı 20 mini, ölənlərin sayı isə 1000-i ötməyib.
Yaponiya Baş nazirinin köməkçisi Taro Aso bütün bunları yapon xalqının super keyfiyyətləri ilə əlaqələndirərək artıq bir çox ölkələrdə Yaponiyanın virusla mübarizədə uğurunun müzakirəyə səbəb olduğunu deyib: "Təbii ki, biz bunun səbəbini izah edərək bildirmişik ki, sizin və bizim ölkə əhalisinin səviyyəsi fərqlidir”.
Bir çoxları yaponlardakı fərqliliyin X faktoru ilə bağlı olduğunu bildirirlər və yaponların bu virusdan müdafiəsinin olmasını da məhz bununla izah edirlər. Bundan başqa, görüş zamanı yaponlar arasında görüş zamanı öpüşmək, qucaqlaşmaq, əllə görüşmək vərdişinin olmaması da onları virusdan qoruyan amillər sırasında başda qeyd olunur.
Bəs, yaponların immun sisteminin digər ölkə vətəndaşlarının immun sistemi ilə müqayisədə bir fərqliliyi varmı? Tokio Universitetinin professoru Tatsuhiko Kodama yaponların əvvəllər, tarix boyu bu kimi viruslara yoluxduğuna inandığını bildirib: "Bunu belə izah etmək olar: Bir virus insan bədəninə daxil olduqda immun sistemi işğalçı patogenə hücum edən antikorlar istehsal edir. İki növ antikor var - IGM və IGG. Onların virusa necə cavab verməsi öncələr kiminsə virusa məruz qaldığını və ya buna bənzər bir şeyi göstərə bilər. Əsas, yəni ən birinci viral infeksiyada IGM cavabı öncə gəlir. Daha sonra isə IGG cavabı gəlir. Biz testlərə baxdıqda isə İGG cavabının daha tez gəldiyini, İGM cavabının isə daha gec gəldiyinin şahidi olduq. Bu isə o deməkdir ki, onlar öncədən bu və buna bənzər virusa yoluxublar. Ehtimal edirəm ki, öncədən keçirilən bu virus SARS olub”.
Kings Universitetinin professoru Kenji Shibuya X faktorunun burada mühüm rol oynadığını deyib: "Bundan başqa, deyim ki, bu gün bir çox ölkələr üçün maska taxmaq yeni vərdişə, ənənəyə çevrilibsə, yapon xalqı hələ 1919-cu ildə yayılan virusdan bəri maska taxır. Burada adi soyuqdəyməsi, yüngül qrip, boğaz ağrı və öskürəyi olan şəxs də maska taxmağın vacib olduğunu bilir. Bu artıq yapon xalqı üçün bir vərdişdir. Bu, yəni maskanın taxılmasının özü də sosial məsafənin saxlanılması üçün bir SOS mesajı verir. Biz yapon xalqı olaraq həm özümüzün, həm də ətrafımızdakıların səhhətinə diqqətliyik”.
Rəsmi statistikaya görə, Yaponiyada ən çox yoluxma insanların daha çox sıx təmasda olduqları yerlərdə - bar, karaokelərdə qeydə alınıb.
Qeyd edək ki, hələ 1950-ci illərədək Yaponiya vərəmlə mübarizə aparıb. Eyni zamanda, digər xəstəliklərin də müəyyənləşməsi üçün o dövrdə hökumət tərəfindən sağlamlıq mərkəzləri şəbəkəsi qurulub.
Hazırda Yaponiya hökuməti havalandırması zəif olan, yaxud olmayan qapalı yerlərdən qaçmağı, belə yerlərdə yaxın məsafədə - üz-üzə oturub söhbət etməməyi tövsiyə edir və insanları evdə qalmağa məcbur etmək əvəzinə bu çağırışla ən düşünülmüş addımı atdığına inanır.
Bundan başqa, Yaponiya bu gün həm ürək xəstəlikləri, həm də piylənmə səviyyəsinə görə ən az statistik göstəriciyə sahibdir. Amerika Birləşmiş Ştatları Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzinin son hesabatında ürək xəstəliyi, piylənmə və şəkərli diabet kimi əsas tibbi xəstəlikləri olan insanların COVID-19 xəstəliyinə tutulduqları halda xəstələnmə ehtimalının altı dəfə, ölüm hallarının isə 12 dəfə daha yüksək olduğu sübut edilib.
Yaponiyada indiyə qədər yoluxma və ölüm hallarını aşağı həddə qalmasına səbəb olan amillərdən biri də insanları evdə oturmağa məcbur etməmək, evdə oturmağın zəruriliyi haqda sadəcə olaraq tövsiyələrin verilməsi olub. Hökumət sadəcə olaraq insanlara qayğı göstərərək izdihamlı yerlərdən uzaq durmağı, maskalar geyinmələrini və əllərini yumalarını istəyib.
Son olaraq, Azərbaycan barədə. Ölkəmizdə martın əvvəllərindən mayın 4-dək, yəni karantin qaydalarının yumşaldılmasınadək gündəlik COVİD-19-la bağlı qeydə alınan rəqəmlər daha az idi. Mayın 4-dən etibarən isə rəqəmlərdə sıçrayış qeydə alındı. İcaze.e-gov.az sisteminin və SMS icazəsinin ləğvindən sonra rəqəmlər daha da artdı. Son olaraq isə artıq bir neçə həftədir ki, SMS icazə və icaz.e-gov.az portalı yenidən aktivləşsə də, rəqəmlərdə gözəçarpan dəyişiklik yoxdur...
