Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 29 dekabr — Sputnik. "Hər gün bir alma yesən, həkim nədir bilməzsən", "Gündə bir alma, həkimə möhtac qalma" kimi deyimlərə gündəlik həyatda çox rast gəlirik. Bunlar almanın insana faydalarını anlatmağın ən primitiv yoludur. Almanlar deyir ki, alma həkimlərin insana qadağan etmədiyi yeganə nemətdir. Bu nemətin ən yaxşılarının yetişdiyi ölkələrdən biri də Azərbaycandır. Fəqət azərbaycanlı bağbanlar min zəhmətlə yetişdirdikləri bu "min bir dərdin dərmanı"nı satmağa ya bazar tapmırlar, ya da onu dəyər-dəyməzə satmaq məcburiyyətində qalırlar.
Rusiyanın Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarəti üzrə Federal Xidməti ("Rosselxoznadzor") dekabrın 21-dən Azərbaycandan alma idxalına qoyulan məhdudiyyətin bir hissəsini götürüb.
Sputnik Azərbaycan xəbər verir ki, xidmət Şabranın "TURAZ", "Ran Fruit" və "Əsədov Vahid" MMC-lərindən Rusiyaya alma idxalına qoyulan qadağanı ləğv edib.
Alma ixracının statistikası ilə bağlı Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin Analitika departamentinin direktor müavini Səadət Hacıyeva Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, 2020-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycanın cəmi alma ixracı 51,2 min ton və ya 21,2 milyon ABŞ dolları olub: "Bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə natural ifadədə 27,0 % azalma deməkdir. Cari ilin ilk 10 ayında Rusiyaya alma ixracı isə keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 25,9 % azalaraq 47,5 min ton olub. Bu ilin 10 ayında Rusiyaya alma ixracının dəyəri 19,9 milyon dollar təşkil edib".
İqtisadçı, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İnnovativ Biznes-İnkubatorunun direktoru Mircavid Həsənov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında alma ixracının azalmasından, Rusiyanın alma idxalına qoyduğu məhdudiyyətdən danışıb.
İqtisadçı deyib ki, ölkəmizdə alma ixracının azalmasının əsas səbəbi yeni intensiv bağların salınması ilə əlaqədardır:
"Azərbaycanda alma əsasən şimal bölgəsində yetişdirilir. Burada köhnə alma bağları ləğv edilir, yeni intensiv bağlar salınır. İntensiv bağlar da ən çox 3 ilə məhsuldar səviyyəyə gəlirlər. Köhnə alma bağları kütləvi şəkildə ləğv edilir. Ona görə də ixracın azalması müvəqqəti xarakter daşıyır. Düzdür, bəzi hallarda alma yerinə gilas da əkilir, amma yeni salınan intensiv alma bağları kifayət qədər var. Bir az vaxt lazımdır ki, bu bağlar bəhrəsini versinlər. Bizim alma ixracımızın azalması bununla bağlıdır və müvəqqəti haldır".
"İntensiv bağlarda yeni alma sortları əkilib və bunlar dünya bazarında daha baha qiymətə satılır. Bunlar adi ağ almadan daha bahadır. Ona görə də fermerlər köhnə bağları ləğv edib, yeni intensiv bağlar salırlar. Burada sadəcə bir az vaxt lazımdır", - deyə ekspert qeyd edib.
O bildirib ki, hələlik 3 müəssisədən alma məhsulunun Rusiyaya ixracına icazə verilib: "Bizdə istixanalarda və bağlarda aqrotexniki qaydalar eynidir. Bu qadağa davam etsə, bizim fermerlər üçün çətin olacaq. Bu, gübrə, pestisid satan şirkətlərə də mənfi təsir edir. Ötən il də belə bir problem oldu, lakin həll edildi. Əgər qadağa uzun müddət davam etsə, bu istiqamətdə böyük problemlər yarana bilər".
Onun sözlərinə görə, əgər qadağa davam etsə, yerli bazarda almanın qiyməti ucuzlaşacaq:
"Almanı soyuducu anbarlarda 3-5 ay saxlamaq mümkündür. Fermer almanı ixrac edə bilməyəndə məhsulu daxili bazarda satmağa çalışacaq. Məhsul da bol olanda qiymət düşəcək. Hələ ki, bizim yeganə bazarımız Rusiyadır. Ərəb ölkələrinə alma ixrac etmək üçün vaxt lazımdır. Ən azı 2-3 il lazımdır ki, alternativ bazara çıxa bilək".
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) yaydığı məlumata görə, Azərbaycandan Rusiyaya ixrac olunan bəzi məhsullara tətbiq edilən məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması istiqamətində hazırda Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi və aidiyyəti qurumlar tərəfindən zəruri tədbirlər həyata keçirilir.
Məsələ ilə bağlı AQTA və "Rosselxoznadzor" nümayəndə heyətləri arasında videokonfrans formatında görüşlər keçirilib, Azərbaycandan Rusiyaya alma və pomidorun ixracına qoyulan məhdudiyyətlə bağlı geniş müzakirələr aparılıb. Həmçinin keçirilən görüşlərdə məsələnin həlli istiqamətində irəli sürülən təkliflər mütəxəssislərin iştirakı ilə ətraflı təhlil olunub.
Aparılan müzakirələr nəticəsində artıq "Agroterm" MMC (Xızı rayonu), "Geotermal Aqro" MMC (Kürdəmir rayonu), "GP Alpha Greenhouse" MMC (Salyan rayonu), "Hajigabul Greenhouse" (Hacıqabul rayonu) və Şükürov İlkin Mirzəxan oğluna məxsus (Masallı rayonu) müəssisələrdən pomidor, Şabran rayonundakı "TURAZ" MMC, "Ran Fruıt" MMC və Əsədov Vahid Əbil oğluna məxsus müəssisələrdən alma məhsulunun Rusiyaya ixracına icazə verilib.
Qeyd edək ki, Rusiyanın müvafiq qurumu bu icazələrin Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi tərəfindən təqdim olunmuş fitosanitar nəzarətin artırılması, habelə aparılmış monitorinqlərin nəticələrinə dair təqdim olunmuş məlumatlar əsasında verdiyini bəyan edib.
Hazırda Agentliklə Rusiyanın Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarət üzrə Federal Xidməti arasında bu istiqamətdə intensiv müzakirələr davam edir.
