Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 15 sentyabr — Sputnik. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində şərab və şərabçılıq məhsulları istehsalında mövcud duruma dair istehsalçı şirkətlərin nümayəndələri ilə onlayn görüş keçirilib. Sputnik Azərbaycan xəbər verir ki, çıxış edənlər pandemiya ilə əlaqədar həm Azərbaycanda, həm də xarici dövlətlərdə şərab məhsullarına tələbatın azaldığını, bu səbəbdən şərab istehsalı müəssisələrinin anbarlarında ehtiyatların yarandığını qeyd ediblər. Bildirilib ki, şərab məhsullarının anbarlarda qalması müəssisələrə əvvəlki həcmdə məhsul almaq və şərab istehsal etməyə imkan vermir. Bu səbəbdən Azərbaycanda emal müəssisələri tərəfindən texniki və süfrə üzümlərinə tələbat zəifləyib.
Bəs, belə bir vəziyyətdə çıxış yolu nədir? Bu sahədə çətinliklərdən qurtulmaq üçün hansı addımlar atılmalıdır?
Məsələ ilə bağlı iqtisadçı, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin İnnovativ Biznes-İnkubatorunun direktoru Mircavid Həsənov Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, şərab məhsullarına tələbatın azalması pandemiya ilə bağlıdır: "Bütün dünyada restoran biznesi çöküb. Bizim şərab ixrac etdiyimiz əsas ölkə Rusiyadır və bu ölkədə də restoranlar işləmir. Lakin, bu, müvəqqətidir və pandemiya ilə bağlıdır".
Problemdən çıxış yoluna gəlincə, o deyib ki, şərab istehsalçıları anbarlarını daha da genişləndirə bilərlər:
"Şərab qaldıqca keyfiyyəti daha da artır və ona görə də istehsal davam etməlidir. Ola bilər şərab bu il satılmasın, amma bir müddət sonra daha baha qiymətə satıla bilər. Digər tərəfdən, dövlət tərəfindən onlara dəstək göstərilə bilər ki, məhsul sahələrdə qalmasın, emal müəssisələri üzümləri alsınlar. Bundan başqa, hər hansı bir sahədə böhran olarsa, istehsalı şaxələndirmək lazımdır. Məsələn, üzümdən şərab istehsal edilirsə, onunla yanaşı sirkə də istehsal oluna bilər. Azərbaycanda sirkə istehsalı demək olar ki, yoxdur, çoxunu Türkiyədən, İrandan idxal edirik".
Ekspertin sözlərinə görə, dövlət tərəfindən dəstək olsa, şərabçılar istehsalını şaxələndirə bilsələr, çətinliklərdən çıxa bilərlər və ən azından üzüm sahələrdə qalıb xarab olmaz.
"Uzağı qiymətlər aşağı düşəcək. Amma fermerlər ucuz da olsa, məhsullarını sata biləcəklər. İstehsalçılar da üzümü ucuz qiymətə alıb müəyyən müddətdən sonra baha qiymətə sata biləcəklər. Fikrimcə, ortaq məxrəcə gəlib problemlərdən çıxış yolu tapmaq mümkündür",- deyə o, qeyd edib.
Həsənov Azərbaycanda keyfiyyətli şərab istehsal edən müəssisələrin olduğunu da vurğulayıb: "Həm Azərbaycanda. həm Rusiyada brend olaraq tanınan şərablarımız var. Lakin burada əsas problem təqdimatda, reklamdadır. Təqdimatımız bir az zəifdir. Məhsullarımızı istehlakçılara yaxşı təqdim etməliyik".
İqtisadçı, "Respublikaçı Alternativ" Partiyasının icra katibi Natiq Cəfərli isə Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, xarici tələbatın azalması pandemiyaya görə dünyada tətbiq edilən məhdudiyyətlərlə bağlıdır: "Bu, ixracın zəifləməsinə səbəb olub. Daxili tələbatın azalmasının səbəbi isə alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsidir. Gəlirlər azaldıqca, insanlar daha çox gündəlik tələbat mallarına, səhiyyə və kommunal xərclərə yönəlirlər. Ona görə də daxili istehlakda azalmanın olması təbii qarşılanmalıdır".
O bildirib ki, ölkəmizdə bu sahədə ən böyük problem təqdimatın olmamasıdır: "Şərabçılıq dünya bazarında ən rəqabətli sahələrdən biridir. Məsələn, Çili bu istiqamətdə 1970-ci illərdən başlayaraq 30 il təqdimat ilə məşğul oldu və ancaq son zamanlarda dünyada aparıcı istehsalçı və ixracatçıya çevrilə bildi. Azərbaycan şərabının təqdimatı demək olar ki, dünyada yoxdur. Post-sovet məkanında gürcülərin belə bir təqdimatı olub. Sovet vaxtından gürcü şərabı haqqında filmlər, hekayələr, kitablar yazılırdı. O vaxtdan insanların yaddaşında qalıb ki, gürcü şərabı yaxşıdır. Bizim şərabın isə belə bir hekayəsi yoxdur. Yəni Azərbaycan şərabı xaricdə niyə alınmalıdır?! Ona görə də Azərbaycan şərablarının ixracında problemlər var və bundan sonra da olacaq".
İqtisadçı qeyd edib ki, Avropanın yüz illərdir şərab bazarında mövqe tutmuş ölkələri belə öz mallarını satmaqda çətinlik çəkirlər: "Məsələn, bu yaxınlarda İspaniya elan etdi ki, əgər alıcı olsa, hətta 90 sentə belə şərab sata bilər. İspan şərabının reklamının güclü olduğunu nəzərə alsaq, bu qiymətlə biz necə rəqabət aparacağıq. Əsasən Asiya bazarlarını hədəf götürmək lazımdır. Məsələn, Çin ən böyük bazardır. Burada ciddi marketinq işi aparılmalı, bazar araşdırması, güclü reklam olmalıdır. Biz istehlakçıları inandırmalıyıq ki, bizim şərab Gürcüstan, Moldova və digər ölkələrin şərablarından üstündür".
Natiq Cəfərlinin fikrincə, keyfiyyətlə qiymət paralel olmalıdır. Keyfiyyətli çaxır istehsal etmək mümkündür. Amma bu, baha olacaqsa, yenə də rəqabət olmayacaq. Çünki fransız, italyan şərablarının topdansatış qiyməti 2-3 avro civarındadır. "Dünyada qiymətlər xeyli aşağı düşüb. Yəni ancaq keyfiyyətə fikir versək, bu zaman qiymət də yüksələcək və yenə bazarda uduzacağıq. Ona görə də bu sahəyə kompleks yanaşma olmalıdır. Kompleks yanaşma olmasa, uğur qazanmaq çox çətin olacaq", - deyə o, əlavə edib.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində keçirilən görüşdə Kənd Təsərrüfatı naziri İnam Kərimov bildirib ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması məqsədilə tədbirlər müəyyən edilib: "Kənd Təsərrüfat Nazirliyi də buna uyğun olaraq aqrar sahənin inkişafı ilə bağlı davamlı tədbirlər həyata keçirir. Aqrar sektorun fəaliyyəti mövcud çağırışlara uyğun qurulur, vətəndaşları keyfiyyətli və əlçatan ərzaq məhsulları təminatı həyata keçirilir. Nazirliyin qarşısında duran əsas hədəflərdən biri aqrar məhsulların ixrac potensialının artırılmasıdır, dövlət bir çox sahələr kimi üzümçülüyün də inkişafına subsidiya mexanizmi vasitəsilə dəstək verir".
Görüşdə üzümçülük sahəsində ting təminatının vacib məsələlərdən biri olduğu vurğulanıb. İştirakçılara Üzümçülük və Şərabçılıq Elmi-Tədqiqat İnstitutunun nəzdində istehsal gücü ildə 500 min ədəd fillokseraya davamlı calaq emalatxanasının inşa olunduğu barədə məlumat verilib. Tinglik kompleksinin calaqaltı və calaqüstü əkin materialı ilə təmin edilməsi məqsədilə 20 ha ərazidə calaqüstü anaclıq bağı və 10 ha sahədə fillokseraya davamlı calaqaltı anaclıq bağı salınıb. Bu müəssisənin inşası üzümçülükdə xəstəliklərə davamlı və məhsuldar tinglərə olan tələbatın ödənilməsində əsas rol oynayacaq.
Çıxışlar zamanı şərabçılığın inkişafı üçün milli normativ texniki sənədlərin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, aqroekoturizm layihələri çərçivəsində şərab turizminin inkişaf etdirilməsi, qurudulmuş üzüm istehsalı məqsədilə emal müəssisələrinin qurulması kimi təkliflər səsləndirilib. İştirakçılar üzüm istehsalçıları ilə şərab və şərab məhsulları istehsal edən şirkətlər arasında əlaqələrin genişləndirilməsinin vacibliyi barədə ortaq fikrə gəliblər.
Sonda bu sahə ilə məşğul olan hüquqi və fiziki şəxslərə bu sahənin inkişafı, mövcud çətinliklərdən çıxış yolları barədə təkliflərini hazırlayaraq nazirliyə təqdim etmək tövsiyə olunub.
Onu da əlavə edək ki, yaxın günlərdə ölkə üzrə kütləvi üzüm yığımına başlanacaq. Hazırda respublika üzrə 16,1 min hektar üzüm sahələri mövcuddur. Üzüm əkinlərinin 10580,6 hektarı süfrə, 5506,3 hektarı texniki sort şərab üzümləridir. Ötən il bar verən 14521,8 hektar üzüm sahəsindən 201,7 min ton məhsul yığılıb ki, bu da 2018-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 34,2 min ton çoxdur. Üzüm üzrə orta məhsuldarlıq 92,8 sentnerdən 104,8 sentnerə yüksəlib. Hazırda bağlarda məhsul yığımı davam edir və orta məhsuldarlıq ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə xeyli yüksəkdir. Bu günə qədər 14521,8 hektar bar verən üzüm sahələrindən 27,5 min ton məhsul yığılıb.
