Nigar İsgəndərova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 15 may — Sputnik. Milli Məclisin yaz sessiyasının Qanunvericilik İşləri Planına ümumilikdə 15 məsələ daxildir ki, onlardan da biri insan orqanlarının donorluğu ilə bağlıdır. Bu gün Azərbaycan Respunlikasının qanunvericiliyində meyitdən orqan köçürülməsi nəzərdə tutulmur. Orqan köçürülməsi ilə bağlı cəmiyyəti ən çox düşündürən məsələ də elə budur: meyitdən orqan köçürülməsinə icazənin verilməsi.
Bu məsələnin zəruriliyi haqda isə tibb üzrə fəlsəfə doktoru, Mərkəzi Gömrük Xəstəxanasının cərrahiyə və orqan köçürülməsi şöbəsinin müdiri Mircəlal Kazımi Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında danışıb: "Bu gün bütün dünyada olduğu kimi Azərbaycanda da orqan çatışmazlığından əziyyət çəkən xəstələrin sayı artmaqdadır. Bu xəstələr üçün yeganə çıxış yolu orqanın köçürülüməsidir. Bunun üçün donorlara ehtiyac var. Məsələ burasındadır ki, hazırda biz yalnız canlı şəxsdən, daha dəqiq desək, yalnız qohumdan orqan köçürülməsini həyata keçiririk. Belə olan halda qaraciyər və böyrək çatışmazlığından əziyyət çəkən şəxslər digərləri ilə müqayisədə daha şanslı olur. Çünki onlar canlı donordan böyrəyin biri, yaxud da qaraciyərin bir hissəsi köçürülməklə, yenidən yaşamaq imkanı əldə edə bilərlər".
Kazımi qeyd edib ki, Azərbaycanda artıq bu günədək 800-ə yaxın şəxsə orqan köçürülməsi əməliyyatı həyata keçirilib. Təcrübə göstərir ki, yalnız canlıdan orqan köçürülməsi problemin həlli deyil. Alternativ olaraq donor hovuzuna ehtiyac var:
"Donor hovuzu beyin ölümü keçirmiş insanlardan əldə edilmiş orqanlardan ibarətdir ki, həmin orqanlar vasitəsilə həm qaraciyər, həm də böyrək çatışmazlığından əziyyət çəkən şəxslərin əməliyyat olunma şansı artacaq. Eyni zamanda da canlı donora ehtiyacı olmayan ürək, gözün buynuz qişası, ağciyər, mədəaltı vəz çatışmazlığından əziyyət çəkən şəxslər də sağlam həyatlarına qovuşa biləcəklər".
Həkimin sözlərinə görə, sözügedən qanun 1999-cu ildə hazırlanıb. İntensiv olaraq orqan köçürülməsinə isə ölkəmizdə 2008-ci ildən başlanılıb.
"Bu dövr bizim üçün bir intibah oldu. Bu neçə ildə müəyyən çatışmazlıqlar da aşkarlandı. Həmin çatışmazlıqların aradan qaldırılması, boşluqların doldurulması üçün qanunun yenidən təkminləşdirilməsi üçün təkliflərimiz hazırlanıb. Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə bu məsələ həllini tapacaq. Çünki canlı donorlar məsələnin tam olaraq həlli deyil", - deyə o, əlavə edib.
Kazımi ehtimal ki, yaxın gələcəkdə təkliflərlə əlaqədar olaraq, Milli Məclisin Səhiyyə Komitəsi tərəfindən insan orqanları və toxumlarının köçürülməsi haqda qanuna dəyişikliklər ediləcək və demək olar, o, yenidən yazılacaq:
"İxtisaslaşmış reanimasiya şöbələrində beyin ölümü diaqnozu qoyulmalıdır və müəyyən prosedur çərçivəsində meyitdən orqanların alınması prosesi həyata keçirilə bilər. Bir insanın dünyadan köçməsi onun ailəsi üçün faciədir, amma təsəvvür edin ki, öldükdən sonra bir insanın 7 nəfərə həyat bəxş etməsi möcüzədir. Bir insan ölümündən sonra 7 insanı yaşada bilər".
Fəaliyyət göstərdiyi müəssisədə təkcə ötən ildə 51 qaraciyər, 56 böyrək köçürülməsi əməliyyatının icra olunduğuna diqqət çəkən həkim deyir ki, qaraciyər və böyrək köçürdükləri xəstələrin təxminən 30-35 faizini uşaqlar təşkil edir: "Bu xəstəliklər anadangəlmə, genetik olma ilə yanaşı sonradan qazanılmış şəkildə də özünü biruzə verə bilir. Bir həftədə biri 4 yaşlı olmaqla iki azyaşlıya böyrək köçürmüşük. Onların donorlarından biri babası, digəri isə anası olub. Süni olaraq yaradılan orqan ticarətinin qarşısının alınması üçün fəaliyyət göstərdiyim mərkəzdə yalnız qohumlardan və ailə üzvlərindən orqan köçürülməsi həyata keçirilir".
Mircəlal Kazımi insanların xeyirsevərliyindən, ölümündən sonra orqanlarının bağışlanmasını istəməsindən də söz açıb: "Bir neçə gün bundan öncə xeyirsevər adamlardan biri mənə zəng edərək dedi ki, ölümümdən sonra orqanlarımı bağışlamaq üçün hara müraciət etməliyəm? Təəssüf ki, mən ona müsbət cavab verə bilmədim. Dedim ki, hələlik bu məsələyə görə müraciət edə biləcəyimiz ünvan yoxdur. Biz bununla bağlı sorğu da keçirmişdik. Sorğuya qatılan respondentlərin təxminən 80 faizi ölümündən sonra orqanlarını bağışlamaq istədiyini demişdi".
