https://sputnik.az/20230805/borc-qaz-moldova-azerbaycan-yanacagini-odeye-bilecekmi-457442386.html

Borc qaz: Moldova Azərbaycan yanacağını ödəyə biləcəkmi?

Borc qaz: Moldova Azərbaycan yanacağını ödəyə biləcəkmi?

Sputnik Azərbaycan

Kişinyov şəhəri Azərbaycan qazını Rumıniya ərazisindən almaq niyyətində olduğunu dəfələrlə bəyan edib. Eyni zamanda, ölkə enerjiyə görə ödəniş etmək zərurəti... 05.08.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-08-05T08:39+0400

2023-08-05T08:39+0400

2023-08-05T08:39+0400

moldova

neft-qaz

qaz

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/0a/18/447813431_0:160:3072:1888_1920x0_80_0_0_303ccba3d8b72893c59451cac921a77a.jpg

BAKI, 5 avqust — Sputnik. Moldova qarşıdakı istilik mövsümü üçün təbii qazın alınması və saxlanması üçün Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankından (AYİB) əlavə maliyyə vəsaiti alacaq. Bank ötən ilin qışında artıq ayrılmış 300 milyon avro maliyyələşdirilməsinə əlavə olaraq, 165 milyon avro məbləğində kredit ayırıb və bunun sayəsində Moldova Rusiya qazına alternativ mənbələrdən "mavi yanacaq" alıb. Hökumət hesab edir ki, ümumi həcmi 460 milyon avro olacaq bankın maliyyə yardımı ilə Moldova qarşıdakı qışda ölkənin ehtiyac duyduğu qazın 70%-dən çoxunu ala biləcək. Kişinyovda hələ yanvar ayında bildiriblər ki, AYİB-dən alınan 300 milyon avro məbləğində bütün kredit artıq qazın alınması və saxlanmasına xərclənib və bunun sayəsində Moldovada enerji böhranının dərəcəsi azalıb. Kişinyov şəhəri getdikcə borc çuxurunda batır Moldovada bir sıra siyasi qüvvələr hakimiyyətin ölkənin beynəlxalq maliyyə təşkilatlarına borcunun artırılması ilə bağlı hərəkətlərini tənqid edib. Belə ki, sabiq Baş nazir İon Kiku bildirib ki, respublika müstəqillik tarixində ilk dəfə Prezident Mayi Sandu hakimiyyətə gəldikdən sonra qazın alınması üçün kreditlər götürməyə başlayıb. "Sandu hakimiyyətə gəlməmişdən əvvəl Moldova qaz almaq üçün kredit götürməyib - ölkədə qazın olması üçün istehlakçılara 1 kubmetr üçün 4-5 ley (0,28 dollar - red.) ödəmək kifayət edib. İndi tarif 30 ley (1,69 dollar - red.) olmasına baxmayaraq, həm də kredit götürmək də lazım olur", - deyə sabiq Baş nazir "Telegram" kanalında yazıb. Həqiqətən də Moldovanın xarici tərəfdaşlara olan borcları artır - ötən ilin payızında, ölkədəki enerji böhranının qızğın vaxtında Berlin Kişinyova maliyyə yardımı olaraq 60 milyon avro ayırıb. Bundan əlavə, bu yaxınlarda Rusiyanın "Qazprom" şirkətinə olan borcunu ödəmək üçün Moldova qonşu Rumıniyadan da 100 milyon avro məbləğində yardım alıb. Eyni zamanda, Kişinyov şəhərinin Vaşinqtona da "qaz" borcunun olacağı gözlənilir – ötən ayın sonunda məlum olub ki, ABŞ respublikanın Rusiya yanacağından asılılığını azaltmaq üçün Moldovaya 220 milyon dollar məbləğində qrant ayıracaq. Xatırladaq ki, 2021-ci ilin payızında Moldova istehlakçıları üçün qaz tarifi 1000 kubmetr üçün 148 dollardan 430 dollara qaldırılanda ölkədə enerji vəziyyəti kəskin şəkildə pisləşib. Belə ki, 2021-ci ilin oktyabrında Rusiyanın "Qazprom" şirkəti "Moldovaqaz"a şirkətin borcunun artması üzündən tədarükün mümkün dayandırılması ilə bağlı xəbərdarlıq edib ki, bu da gecikmiş ödənişlər nəzərə alınmaqla 700 milyon dolları ötüb. Borcun bir hissəsi təxminən 100 milyon dollar olsa da, Rumıniya hökumətinin sayəsində bu borc ödənilsə də, ölkədə istehlakın 100%-ni təşkil edən Rusiya qazının tədarükü xeyli azalıb. Sonra, 2022-ci ilin dekabrında Moldova hakimiyyəti Rusiya qazını artıq daxili istehlak üçün almayacaqlarını açıqlayıb. Moldova üçün əvəzolunmaz Rusiya qazı Moldova hakimiyyətinin Rusiya qazından asılılığını azaltmaq üçün bütün cəhdlərə baxmayaraq, onu tamamilə əvəz etmək mümkün olmayıb. Belə ki, bu il martın əvvəlindən Kişinyov şəhəri "Qazprom" şirkətindən qaz almağa yenidən başlayıb. Ekspertlər qeyd ediblər ki, Kişinyov AYİB pulu ilə alınan bütün qaz ehtiyatlarının qışın sonuna kimi tükənməsi şəraitində Rusiya qazının qiymətinin ucuz başa gəldiyi üçün ona qayıtmaq məcburiyyətində olub. Qeyd edək ki, Moldova Rusiyadan qaz almağı tamamilə dayandırmayıb, sadəcə olaraq, Rusiya yanacağının bütün həcmi Dnestryanı bölgəyə, yəni Moldovanın sol sahilinə yönləndirilib. Orada bu qaz Moldova Dövlət Elektrik Stansiyasının ehtiyacları üçün istifadə olunub, oradan ölkənin qalan hissəsinə Rumıniyadan alınan elektrik enerjisinə nisbətən daha rəqabətli qiymətə elektrik enerjisi verilib. Xatırladaq ki, bu gün "Qazprom" Moldovaya gündə təxminən 5,7 milyon kubmetr, yəni ildə 2 milyard kubmetrdən çox qaz ixrac edir ki, bu da ölkədə istehlakın demək olar ki, 70%-ni təmin edir. Moldovanın Azərbaycan qazı ilə bağlı xəyalları Qeyd etmək lazımdır ki, Moldova alternativ qaz mənbəyi kimi Azərbaycanı nəzərdən keçirir - Kişinyov hakimiyyəti respublikadan qaz almaq niyyətində olduğunu dəfələrlə bildirib. Bundan əlavə, Moldova Energetika Nazirliyinin dövlət katibi Konstantin Borosan iyun ayında Azərbaycan mətbuatına müsahibəsində ölkəsinin Yunanıstan-Bolqarıstan interkonnektoru (IGB) vasitəsilə qaz idxal etdiyini və bu marşrut üzrə yanacağın daha da alınmasında maraqlı olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, Kişinyov qaz kəməri ilə 200 milyon kubmetr həcmində qaz alıb, lakin o, hansı dövrdə olduğunu qeyd etməyib. Həqiqətən də, ötən ilin oktyabrında Azərbaycan qazının Bolqarıstan bazarına çıxarılması üçün nəzərdə tutulan İGB-nin istifadəyə verilməsindən sonra Moldova üçün Azərbaycandan yanacağın alınması məsələsi daha da aktuallaşıb. Bundan əlavə, bu ilin yanvar ayından etibarən Azərbaycan qazı Rumıniya bazarına da tədarük olunmağa başlayıb və bu barədə hələ 2022-ci ilin dekabrında Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) və Rumıniyanın "Romgas S.A." şirkəti razılığa gəliblər. Beləliklə, tədarüklər interkonnektor sayəsində, daha sonra Rumıniya ərazisi ilə - BRUA qaz kəməri (Bolqarıstan-Rumıniya-Macarıstan-Avstriya) vasitəsilə həyata keçirilib. Kişinyov Azərbaycan qazının Rumıniya istiqamətində tədarük həcminin artması şəraitində Moldovanın hələ 2014-cü ildə Avropa İttifaqının (Aİ) maliyyəsi ilə tikilmiş və bütün bu illər ərzində istifadə olunmayan, gücü ildə 1,5 milyard kubmetr olan "Yassı-Ungenı" qaz kəməri ilə böyük həcmdə "mavi yanacaq" idxalına başlaya biləcəyini gözləyir. Azərbaycan üçün Moldovaya qaz satmaq sərfəlidirmi? Qeyd etmək lazımdır ki, Avropada Rusiya yanacağından imtina nəticəsində təbii qaza artan tələbat Azərbaycan qazının populyarlığını kəskin şəkildə artırıb. Azərbaycandan qaz almaq üçün bir sıra ölkələr - Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələri, o cümlədən Macarıstan, Albaniya, Şimali Makedoniya və Serbiya növbəyə durur. Eyni zamanda, Azərbaycan Avropa istiqamətinə qaz tədarükünü əhəmiyyətli dərəcədə artırıb - ötən ilin yekunlarına görə Azərbaycan yanacağının Aİ-yə ixracı 39% artaraq 11,4 milyard kubmetr təşkil edib. Bu il bu cür tədarüklərin 12 milyard kubmetrə çatacağı gözlənilir. Bundan əlavə, müqavilələrdən artıq hasil edilən Azərbaycan qazının həcmləri qısamüddətli müqavilələr əsasında Avropa birjasında kifayət qədər sərfəli qiymətə satılır. Burada sual yaranır: Azərbaycan Rusiyanın "Qazprom" şirkətinə hələ borclu olan və alternativ mənbələrdən faktiki olaraq kreditlə "mavi yanacaq" alan Moldovaya qaz satacaqmı? Ekspertlər hesab edirlər ki, Azərbaycan Moldovaya qazı ucuz qiymətə satmayacaq. Ölkə tamamilə bazar mexanizmini tətbiq edir, yalnız bazar qiymətlərinə diqqət yetirir və artıq qazını spot qiymətlərlə satacaq. Yəni Azərbaycan Moldovaya ciddi güzəştlər etməyəcək, çünki bu qaza Avropa bazarlarında tələbat var. Moldova qış üçün üç ssenari hazırlayır Eyni zamanda Kişinyov ölkəyə qaz tədarükü ilə bağlı üç mümkün ssenaridən asılı olaraq qış üçün tədbirlər hazırlayıb. Belə ki, əgər "Qazprom" Moldovaya sutkada 5,7 milyon kubmetr qaz tədarükünü davam edərsə, yəni müqavilədə göstərilən həcmin təxminən 40%-dən az çatdırarsa, o zaman ölkə hakimiyyəti mərkəzləşdirilmiş istilik sistemindəki temperaturu 10% azaltmalı olacaq. Moldova hakimiyyəti "Qazprom"un qaz tədarükünü tamamilə dayandırması variantını da nəzərdən keçirir. Bu ssenariyə görə, ölkə alternativ mənbələrdən alınmış "Energocom" milli şirkətin topladığı qaz ehtiyatlarından istifadə edəcək. Bu halda, 2023-cü il oktyabrın 1-dək bu ehtiyatların minimum həcmi 450 milyon kubmetr qaz olmalıdır. Ölkənin Energetika Nazirliyinin məlumatına görə, eyni zamanda, Kişinyov üçün ən yaxşı ssenari Rusiya Federasiyasından qaz tədarükünə heç bir məhdudiyyətin olmayacağı variantıdır.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.

https://sputnik.az/20230513/socar-bolqaristanda-qaz-ticareti-ucun-lisenziya-alib-454772415.html

2023

xəbərlər

ru_AZ

moldova, qaz