https://sputnik.az/20230402/azerbaycan-ve-a-olkeleri-bezi-idxal-mallarini-oz-mehsullari-ile-evez-ede-bilirler-453277525.html
Azərbaycan və Aİİ ölkələri bəzi idxal mallarını öz məhsulları ilə əvəz edə bilirlər
Azərbaycan və Aİİ ölkələri bəzi idxal mallarını öz məhsulları ilə əvəz edə bilirlər
Sputnik Azərbaycan
Mütəxəssislər yaxın gələcəkdə Aİİ-də öz istehsalı ilə əvəz oluna biləcək Qərb (təkcə bu deyil) mallarının siyahısını tərtib ediblər. 02.04.2023, Sputnik Azərbaycan
2023-04-02T10:24+0400
2023-04-02T10:24+0400
2023-04-02T12:00+0400
avrasiya
təhlil
avrasiya iqtisadi ittifaqı
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e5/0c/0f/437266020_80:454:2913:2048_1920x0_80_0_0_98878c5f4f741435d8694cdb920ab300.jpg
Rusiya Federasiyasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyi yanında Ümumrusiya Xarici Ticarət Akademiyası (ÜXTA) öz tədqiqatı çərçivəsində Avrasiya İqtisadi İttifaqında (Aİİ) idxalın əvəzlənməsi üçün uyğun olan məhsulların siyahısını müəyyənləşdirib. Əvvəllər xaricdə böyük həcmdə alınmış hansı mallar Aİİ ölkələrinin öz məhsulları ilə əvəz edə biləcəyi barədə ətraflı Sputnik Azərbaycanın materialında. Avrasiya müqayisə üstünlüyü İttifaqda iştirak edən ölkələrin milli planlarında da əks olunan Aİİ-nin əsas vəzifələrindən biri Birliyin sənaye potensialının artırılmasıdır. İdxalın əvəzləməsi hazırki planın həyata keçirilməsində son mərhələ deyil. Belə ki, Ermənistan və Qırğızıstanda tekstil, geyim və sənaye malları istehsalının dəstəklənməsi və inkişafı, eləcə də yeni sənaye istehsalının işə salınması istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir. Belarus, Qazaxıstan və Rusiyada idxalın əvəzlənməsi planlaşdırılan sənaye və malların geniş siyahıları formalaşdırılıb və bu planlar çərçivəsində müxtəlif dəstək tədbirləri tətbiq edilir. Aİİ ölkələrində qəbul edilmiş strateji və proqram sənədlərinə əsasən, ÜXTA-nın analitikləri İttifaqda idxalın əvəzlənməsi üçün uyğun olan məhsulların siyahısını müəyyənləşdiriblər. Beləliklə, ekspertlər Aİİ idxalının dəyəri 2021-ci ilin nəticələrinə görə ən azı 100 milyon dollar təşkil edən və Avrasiya bazarındakı payı isə 50%-dən çox olan 462 mal seçiblər. 2021-ci ildə Aİİ-yə bu mallar ümumilikdə 189 milyard dollar dəyərində idxal edilib. Onların əksəriyyəti maşınqayırma, elektrik avadanlıqları, nəqliyyat vasitələri və əczaçılıq məhsullarına aiddir. ÜXTA-nın məlumatına görə, 462 maldan 59-u Aİİ ölkəsinin müqayisəli üstünlüyünə malikdir. Yəni, onlar dünya bazarında rəqabətədavamlı olan bu məhsulları artıq istehsal edirlər. Belə mallar üzrə ilk növbədə, ittifaq bazarını doldurmaq üçün əməkdaşlığı inkişaf etdirmək, eləcə də xaricdən idxalı minimuma endirmək olar. Bu əmtəə arasında minik avtomobilləri və onlar üçün ehtiyat hissələri, turboreaktiv mühərrikləri, müxtəlif məişət texnikası (məsələn, sobalar), elektrik keçirici materialları, tekstil məhsulları və s. var. Əhəmiyyətli pay aqrar-sənaye kompleksinə verilir. Aİİ ölkələri 2021-ci ildə dost olmayan ölkələrdən idxalı təqribən 4,5 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilən 28 malın istehsalında müqayisəli üstünlüyə malikdir. Bura taxıl yığan kombaynlar, digər məhsul yığan maşınlar, toxumların, taxılların və ya quru paxlalı bitkilərin təmizlənməsi, çeşidlənməsi və ya kalibrlənməsi üçün maşınlar, digər qeyri-üzvi birləşmələr və s. daxildir. 2021-ci ildə Aİİ ölkələrinin istehsalında müqayisəli üstünlüyə malik olduğu 59 mal üzrə ümumittifaq idxalı 20,6 milyard dollar təşkil edib. Yəni Avrasiya İqtisadi İttifaqının idxal əvəzlənməsi üçün planlaşdırdığı məhsulların doqquzuncu hissəsi həqiqətən də çox yaxın gələcəkdə öz istehsalı olan mallarla əvəz oluna bilər. 59 məhsulun siyahısını müəyyən etmək üçün ÜXTA-nın mütəxəssisləri NCA indeksindən (Net Comparative Advantage – xalis müqayisəli üstünlüklər indeksi) istifadə ediblər. Hesab olunur ki, 0,5-dən yuxarı göstərici ilə məhsul dünya bazarında rəqabətədavamlıdır - bütün 59 mövqedə Avrasiya istehsalçılarının NCA indeksi bu həddi aşır. [Ölkənizin adı] və digər Aİİ ölkələri nə istehsal edə bilər Yuxarıda qeyd olunan malların demək olar ki, yarısı Belarusun payına düşür. ÜXTA-nın təhlilinə görə, respublika təkbaşına və ya İttifaqın digər dövlətləri ilə birlikdə Aİİ ölkələrinin müqayisəli üstünlüyə malik olduğu 59 maldan 27-ni istehsal etmək iqtidarındadır. İttifaqın hüdudlarından kənarda idxal həcminə görə Belarusun idxal edə biləcəyi ən böyük mallar 10 və ya daha çox insanın daşınması üçün traktorlar və avtomobillər üçün ehtiyat hissələri və ləvazimatları, mühərrik həcmi 1500 kubmetrdən çox olmayan minik avtomobillər, elektrik sobaları, plitələr və s., həmçinin ayaqqabılardır. İnfoqrafiyaya keçid: https://disk.yandex.ru/d/OaGQfUwey-CkSQ/2903_01%402x.png Aİİ ölkələri arasında müqayisəli üstünlük əldə edilən malların üçdə birindən çoxu Rusiya tərəfindən istehsal oluna bilər. Eyni zamanda, dəyər baxımından Rusiyada ən böyük mal istehsal edilə bilər ki, bu da yaxın gələcəkdə Aİİ-də idxalla əvəz edilə bilər - borular, qazan korpusları, rezervuarlar, çənlər və s. 2021-ci ildə onlar İttifaqa cəmi 2,16 milyard dollar dəyərində idxal edilib. İnfoqrafiyaya keçid: https://disk.yandex.ru/d/OaGQfUwey-CkSQ/2903_04%402x.png 2021-ci ildə onlar Aİİ-c İttifaqa ümumilikdə 561,4 milyon dollar məbləğində idxal edilib. İdxal məhsullarının Avrasiya bazarında payı 95% kimi qiymətləndirilir. Həmçinin traktorlar və avtomobillər üçün radiatorlar (və onların hissələri), üstəlik parçalar və müxtəlif geyimlər kimi sahələrdən mallar da ayrılır. İnfoqrafiyaya keçid: https://disk.yandex.ru/d/OaGQfUwey-CkSQ/2903_02%402x.png Qırğızıstanda istehsalla bağlı vəziyyət təxminən eynidir. ÜXTA-nın ekspertləri respublikanın istehsal edə biləcəyi geyim və parçalar üzrə bir sıra mallarını ayırırlar. Qırğızıstanın müttəfiq bazarı üçün idxalı əvəz edə biləcək 2021-ci ildə idxal baxımından ən bahalı olan mallar distillə və ya rektifikasiya aparatlarıdır. Ötən ilin yekunlarına görə, Aİİ-nin hüdudlarından kənarda ümumittifaq idxalının dəyəri 610,8 milyon dollar, Avrasiya bazarında idxal olunan cihazların payı isə 99% kimi qiymətləndirilir. İnfoqrafiyaya keçid: https://disk.yandex.ru/d/OaGQfUwey-CkSQ/2903_03%402x.png Qazaxıstan da öz növbəsində süni korunddan başqa (bir sıra sənaye sahələrində istifadə olunur) alüminium oksidinin idxalını əvəz edə bilir. Bu, Aİİ ölkələrinin yaxın gələcəkdə idxalı əvəz edə biləcəyi dəyər baxımından ən böyük mövqelər arasında 2 №-li maldır. 2021-ci ildə onlar İttifaqın hüdudlarından kənarda ümumilikdə 1,65 milyard dollara alınıb. İdxalın payı 90%-dir. Həmçinin, Qazaxıstanın böyük həcmdə istehsal edə bildiyi, lakin hazırda 73%-i Aİİ-nin hüdudlarından kənarda alınan böyük əmtəə porşenli mühərrikləri işə salmaq üçün istifadə olunan akkumulyatorlardır. İnfoqrafiyaya keçid: https://disk.yandex.ru/d/OaGQfUwey-CkSQ/2903_05%402x.png ÜXTA-nın analitiklərinin fikrincə, əməkdaşlığı inkişaf etdirmək, daxili və dünya bazarlarında rəqabətədavamlı məhsulların istehsalı üçün yaxın gələcəkdə bu layihələrin dəstəklənməsi üçün hərtərəfli sistem təmin etmək, həddindən artıq gücün yaradılmasını aradan qaldırmaq və minimum xərclərlə əlavə dəyər zəncirləri qurmaq lazımdır. İnvestisiya zərurəti Rusiya Federasiyası Hökuməti yanında Maliyyə Universitetinin Qlobal Tədqiqatlar İnstitutunun elmi rəhbəri Aleksandr İlinski Sputnik ilə söhbətində bildirib ki, idxalın əvəzlənməsi məqsədilə istehsalın təşkili üçün ciddi sərmayələr lazımdır. Onun sözlərinə görə, mümkün qlobal tənəzzül şəraitində özəl biznes bu problemi həll edə bilməz və buna görə də dövlət zəmanəti və layihələrin maliyyələşdirilməsi ilə effektiv dövlət-özəl tərəfdaşlıq lazımdır. "Bu gün lazımi investisiyaların həcmini müəyyənləşdirmək olduqca çətindir", - deyən Aleksandr İlyinski bildirib ki, söhbət Aİİ-nin ümumi daxili məhsulunun (ÜDM) 2-5%-i səviyyəsində olan həcmlərindən gedir. Xatırladaq ki, 2022-ci ilin nəticələrinə görə Aİİ-nin ÜDM-i 173 trilyon Rusiya rublu (təxminən 2,5 trilyon dollar) təşkil edib. Müvafiq olaraq, onun 2-5%-i 3,5-6,9 trilyon rubl və ya 45,4-89,5 milyard dollar təşkil edir. ÜXTA İqtisadi İnteqrasiya Mərkəzinin rəhbəri Nikita Pıjikovun Sputnik-ə verdiyi məlumata görə, Akademiya tərəfindən aparılan NCA indeksinin qiymətləndirilməsi bu sahədə işin yalnız birinci mərhələsidir. "Aİİ ölkələri mühərriki 1,5 litrə qədər olan 801 milyon dollar dəyərində minik avtomobil idxal edib. Belarus bu həcmin nə qədərini hazırda əvəz edə biləcəyi sual altındadır. Bununla belə, o, bu əmtəənin rəqabət qabiliyyətli istehsalına malikdir və bunu edə bilər. Ancaq bunun üçün Belarusiyaya nə qədər "sərmayə qoymaq" lazım olduğunu və onun limitinin nə olduğunu başa düşməliyik", - deyə Nikita Pıjikov qeyd edib. Önun sözlərinə görə, indi ÜXTA əlavə araşdırma aparır və onun nəticələri bütün İttifaqın bu məhsula olan ehtiyaclarını ödəmək üçün konkret Aİİ üzvü olan bu və ya digər ölkədə bu və ya digər ölkədə sahəyə lazımi sərmayənin həcmini müəyyən edəcək. Tədqiqat ilin sonuna kimi yekunlaşacaq. Müttəfiqlik dəstəyi "Avrasiya İqtisadi Komissiyası (AİK) tərəfindən aparılan təhlilin nəticələri Aİİ üzv dövlətlərinin İttifaqın ərazisinə idxal edilən əhəmiyyətli çeşiddə sənaye malları üçün idxalı əvəzləmə potensialının yüksək olduğunu, eləcə də öz ərazisində üçüncü ölkələrdən dominant idxalın lokallaşdırılması üçün imkanların olduğunu ortaya çıxarıb", - deyə Nikolay Kuşnarev bildirib. Onun sözlərinə görə, bu gün Aİİ-də idxalın əvəzlənməsi potensialına görə liderlər maşın və avadanlıqların, kompüterlərin, kimya məhsulları, elektron və optik məhsulların istehsalı, eləcə də avtomobil sənayesidir. Ümumilikdə, bu ümumi idxalı əvəzetmə potensialının 60%-dən çoxunu təşkil edir. "Aİİ-də əmtəə baxımından idxalı əvəz etmək üçün ən böyük potensial avtomobil hissələri (4,3 milyard dollar), motorlu nəqliyyat vasitələri və kuzovlar üçün kompüterlər (hər biri 2,3 milyard dollar) və temperaturun dəyişikliyi prosesində materialların emalı üçün avadanlıqlar (2 milyard dollar) ilə göstərilir ki, bu da ümumilikdə idxalı əvəzetmə potensialının 15%-dən çoxunu təşkil edir", - deyə Nikolay Kuşnarev bildirib. O qeyd edir ki, Aİİ ölkələrinin sənaye sahəsində əməkdaşlığının dəstəklənməsinə gəlincə, Avrasiya İqtisadi Komissiyası (AİT) güzəştli maliyyələşdirmə təşəbbüsü hazırlayıb. "Ötən ilin oktyabrında Aİİ ölkələrinin hökumət başçıları sənayedə kooperativ layihələrin birgə maliyyələşdirilməsi üçün yeni mexanizm yaratmaq barədə razılığa gəliblər. Vəsaitlər biznes və bank təşkilatları tərəfindən ayrılacaq və AİT İttifaqın büdcəsi hesabına əsas faiz və ya baza yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsi çərçivəsində kredit dərəcəsini kompensasiya edəcək. Beləliklə, Aİİ-də çoxtərəfli layihələrə investisiyaların artımının stimullaşdırılması vəzifəsi də həll olunacaq", - deyə Nikolay Kuşnarev qeyd edib. Onun sözlərinə görə, layihələrin seçimində əsas prioritetlər onlarda üç və ya daha çox tərəfin iştirakı və layihənin maliyyə səmərəliliyi olacaqdır. Şirkətlərin layihədə iştirakı iş yerlərinin yaradılması, modernləşdirilməsi, yeni imkanların yaradılması, qarşılıqlı ticarət və investisiyaların həcmi, layihələndirmə və ya mühəndislik xidmətlərinin göstərilməsi kimi göstəricilər vasitəsilə qiymətləndiriləcək. "AİT həm əməkdaşlıq üçün tərəfdaşların axtarışı, həm də güzəştli maliyyələşdirmə üçün lazımi müraciətlərin hazırlanması və əsaslandırılması baxımından tərəflərin biznes təşəbbüslərinə kömək edəcək. Bunun üçün biz sahə üzrə ekspert işçi qrupları yaratmışıq", - deyə AİT-in Sənaye Siyasəti Departamentinin direktoru bildirib. Nikolay Kuşnarev qeyd edib ki, dövlətlərarası səviyyədə əlavə mexanizmlər və dəstək tədbirləri (məsələn, (xarici ticarətin tənzimlənməsi tədbirləri, müdafiə mexanizmlərinin düzəldilməsi və s.) 2022-ci ildə yaradılmış Aİİ çərçivəsində prioritet və yüksək texnologiyalı sənaye sahələrində kooperasiya və idxalın əvəzlənməsi üzrə komissiyada müzakirə oluna və razılaşdırıla bilər. Onun sözlərinə görə, bu gün Aİİ-nin saytında kooperativ əməkdaşlığa hazır olan Birlik ölkələrinin müəssisələrinin sənaye siyahıları formalaşdırılıb və yerləşdirilib. "Müəssisələrin siyahıları İttifaqda sənaye məhsullarının idxalını əvəz etməyə yönəlib. İstənilən maraqlı müəssisə öz ölkəsinin müvafiq nazirliyi vasitəsilə müvafiq siyahıya daxil edilə bilər", - deyə Nikolay Kuşnarev fikirlərini tamamlayıb.
https://sputnik.az/20221028/bakida-azerbaycanla-a-arasinda-emekdasligin-perspektivleri-muzakire-olunub-447984453.html
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2023
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
avrasiya, avrasiya iqtisadi ittifaqı
avrasiya, avrasiya iqtisadi ittifaqı
Rusiya Federasiyasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyi yanında Ümumrusiya Xarici Ticarət Akademiyası (ÜXTA) öz tədqiqatı çərçivəsində Avrasiya İqtisadi İttifaqında (Aİİ) idxalın əvəzlənməsi üçün uyğun olan məhsulların siyahısını müəyyənləşdirib.
Əvvəllər xaricdə böyük həcmdə alınmış hansı mallar Aİİ ölkələrinin öz məhsulları ilə əvəz edə biləcəyi barədə ətraflı Sputnik Azərbaycanın materialında.
Avrasiya müqayisə üstünlüyü
İttifaqda iştirak edən ölkələrin milli planlarında da əks olunan Aİİ-nin əsas vəzifələrindən biri Birliyin sənaye potensialının artırılmasıdır. İdxalın əvəzləməsi hazırki planın həyata keçirilməsində son mərhələ deyil.
Belə ki, Ermənistan və Qırğızıstanda tekstil, geyim və sənaye malları istehsalının dəstəklənməsi və inkişafı, eləcə də yeni sənaye istehsalının işə salınması istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir. Belarus, Qazaxıstan və Rusiyada idxalın əvəzlənməsi planlaşdırılan sənaye və malların geniş siyahıları formalaşdırılıb və bu planlar çərçivəsində müxtəlif dəstək tədbirləri tətbiq edilir.
Aİİ ölkələrində qəbul edilmiş strateji və proqram sənədlərinə əsasən, ÜXTA-nın analitikləri İttifaqda idxalın əvəzlənməsi üçün uyğun olan məhsulların siyahısını müəyyənləşdiriblər.
Beləliklə, ekspertlər Aİİ idxalının dəyəri 2021-ci ilin nəticələrinə görə ən azı 100 milyon dollar təşkil edən və Avrasiya bazarındakı payı isə 50%-dən çox olan 462 mal seçiblər.
2021-ci ildə Aİİ-yə bu mallar ümumilikdə 189 milyard dollar dəyərində idxal edilib. Onların əksəriyyəti maşınqayırma, elektrik avadanlıqları, nəqliyyat vasitələri və əczaçılıq məhsullarına aiddir.
ÜXTA-nın məlumatına görə, 462 maldan 59-u Aİİ ölkəsinin müqayisəli üstünlüyünə malikdir. Yəni, onlar dünya bazarında rəqabətədavamlı olan bu məhsulları artıq istehsal edirlər.
Belə mallar üzrə ilk növbədə, ittifaq bazarını doldurmaq üçün əməkdaşlığı inkişaf etdirmək, eləcə də xaricdən idxalı minimuma endirmək olar.
Bu əmtəə arasında minik avtomobilləri və onlar üçün ehtiyat hissələri, turboreaktiv mühərrikləri, müxtəlif məişət texnikası (məsələn, sobalar), elektrik keçirici materialları, tekstil məhsulları və s. var.
Əhəmiyyətli pay aqrar-sənaye kompleksinə verilir. Aİİ ölkələri 2021-ci ildə dost olmayan ölkələrdən idxalı təqribən 4,5 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilən 28 malın istehsalında müqayisəli üstünlüyə malikdir. Bura taxıl yığan kombaynlar, digər məhsul yığan maşınlar, toxumların, taxılların və ya quru paxlalı bitkilərin təmizlənməsi, çeşidlənməsi və ya kalibrlənməsi üçün maşınlar, digər qeyri-üzvi birləşmələr və s. daxildir.
2021-ci ildə Aİİ ölkələrinin istehsalında müqayisəli üstünlüyə malik olduğu 59 mal üzrə ümumittifaq idxalı 20,6 milyard dollar təşkil edib. Yəni Avrasiya İqtisadi İttifaqının idxal əvəzlənməsi üçün planlaşdırdığı məhsulların doqquzuncu hissəsi həqiqətən də çox yaxın gələcəkdə öz istehsalı olan mallarla əvəz oluna bilər.
59 məhsulun siyahısını müəyyən etmək üçün ÜXTA-nın mütəxəssisləri NCA indeksindən (Net Comparative Advantage – xalis müqayisəli üstünlüklər indeksi) istifadə ediblər. Hesab olunur ki, 0,5-dən yuxarı göstərici ilə məhsul dünya bazarında rəqabətədavamlıdır - bütün 59 mövqedə Avrasiya istehsalçılarının NCA indeksi bu həddi aşır.
[Ölkənizin adı] və digər Aİİ ölkələri nə istehsal edə bilər
Yuxarıda qeyd olunan malların demək olar ki, yarısı Belarusun payına düşür. ÜXTA-nın təhlilinə görə, respublika təkbaşına və ya İttifaqın digər dövlətləri ilə birlikdə Aİİ ölkələrinin müqayisəli üstünlüyə malik olduğu 59 maldan 27-ni istehsal etmək iqtidarındadır.
İttifaqın hüdudlarından kənarda idxal həcminə görə Belarusun idxal edə biləcəyi ən böyük mallar 10 və ya daha çox insanın daşınması üçün traktorlar və avtomobillər üçün ehtiyat hissələri və ləvazimatları, mühərrik həcmi 1500 kubmetrdən çox olmayan minik avtomobillər, elektrik sobaları, plitələr və s., həmçinin ayaqqabılardır.
Aİİ ölkələri arasında müqayisəli üstünlük əldə edilən malların üçdə birindən çoxu Rusiya tərəfindən istehsal oluna bilər.
Eyni zamanda, dəyər baxımından Rusiyada ən böyük mal istehsal edilə bilər ki, bu da yaxın gələcəkdə Aİİ-də idxalla əvəz edilə bilər - borular, qazan korpusları, rezervuarlar, çənlər və s. 2021-ci ildə onlar İttifaqa cəmi 2,16 milyard dollar dəyərində idxal edilib.
2021-ci ildə onlar Aİİ-c İttifaqa ümumilikdə 561,4 milyon dollar məbləğində idxal edilib. İdxal məhsullarının Avrasiya bazarında payı 95% kimi qiymətləndirilir.
Həmçinin traktorlar və avtomobillər üçün radiatorlar (və onların hissələri), üstəlik parçalar və müxtəlif geyimlər kimi sahələrdən mallar da ayrılır.
Qırğızıstanda istehsalla bağlı vəziyyət təxminən eynidir. ÜXTA-nın ekspertləri respublikanın istehsal edə biləcəyi geyim və parçalar üzrə bir sıra mallarını ayırırlar.
Qırğızıstanın müttəfiq bazarı üçün idxalı əvəz edə biləcək 2021-ci ildə idxal baxımından ən bahalı olan mallar distillə və ya rektifikasiya aparatlarıdır.
Ötən ilin yekunlarına görə, Aİİ-nin hüdudlarından kənarda ümumittifaq idxalının dəyəri 610,8 milyon dollar, Avrasiya bazarında idxal olunan cihazların payı isə 99% kimi qiymətləndirilir.
Qazaxıstan da öz növbəsində süni korunddan başqa (bir sıra sənaye sahələrində istifadə olunur) alüminium oksidinin idxalını əvəz edə bilir.
Bu, Aİİ ölkələrinin yaxın gələcəkdə idxalı əvəz edə biləcəyi dəyər baxımından ən böyük mövqelər arasında 2 №-li maldır. 2021-ci ildə onlar İttifaqın hüdudlarından kənarda ümumilikdə 1,65 milyard dollara alınıb. İdxalın payı 90%-dir.
Həmçinin, Qazaxıstanın böyük həcmdə istehsal edə bildiyi, lakin hazırda 73%-i Aİİ-nin hüdudlarından kənarda alınan böyük əmtəə porşenli mühərrikləri işə salmaq üçün istifadə olunan akkumulyatorlardır.
ÜXTA-nın analitiklərinin fikrincə, əməkdaşlığı inkişaf etdirmək, daxili və dünya bazarlarında rəqabətədavamlı məhsulların istehsalı üçün yaxın gələcəkdə bu layihələrin dəstəklənməsi üçün hərtərəfli sistem təmin etmək, həddindən artıq gücün yaradılmasını aradan qaldırmaq və minimum xərclərlə əlavə dəyər zəncirləri qurmaq lazımdır.
Rusiya Federasiyası Hökuməti yanında Maliyyə Universitetinin Qlobal Tədqiqatlar İnstitutunun elmi rəhbəri Aleksandr İlinski Sputnik ilə söhbətində bildirib ki, idxalın əvəzlənməsi məqsədilə istehsalın təşkili üçün ciddi sərmayələr lazımdır.
Onun sözlərinə görə, mümkün qlobal tənəzzül şəraitində özəl biznes bu problemi həll edə bilməz və buna görə də dövlət zəmanəti və layihələrin maliyyələşdirilməsi ilə effektiv dövlət-özəl tərəfdaşlıq lazımdır.
"Bu gün lazımi investisiyaların həcmini müəyyənləşdirmək olduqca çətindir", - deyən Aleksandr İlyinski bildirib ki, söhbət Aİİ-nin ümumi daxili məhsulunun (ÜDM) 2-5%-i səviyyəsində olan həcmlərindən gedir.
Xatırladaq ki, 2022-ci ilin nəticələrinə görə Aİİ-nin ÜDM-i 173 trilyon Rusiya rublu (təxminən 2,5 trilyon dollar) təşkil edib. Müvafiq olaraq, onun 2-5%-i 3,5-6,9 trilyon rubl və ya 45,4-89,5 milyard dollar təşkil edir.
ÜXTA İqtisadi İnteqrasiya Mərkəzinin rəhbəri Nikita Pıjikovun Sputnik-ə verdiyi məlumata görə, Akademiya tərəfindən aparılan NCA indeksinin qiymətləndirilməsi bu sahədə işin yalnız birinci mərhələsidir.
"Aİİ ölkələri mühərriki 1,5 litrə qədər olan 801 milyon dollar dəyərində minik avtomobil idxal edib. Belarus bu həcmin nə qədərini hazırda əvəz edə biləcəyi sual altındadır. Bununla belə, o, bu əmtəənin rəqabət qabiliyyətli istehsalına malikdir və bunu edə bilər. Ancaq bunun üçün Belarusiyaya nə qədər "sərmayə qoymaq" lazım olduğunu və onun limitinin nə olduğunu başa düşməliyik", - deyə Nikita Pıjikov qeyd edib.
Önun sözlərinə görə, indi ÜXTA əlavə araşdırma aparır və onun nəticələri bütün İttifaqın bu məhsula olan ehtiyaclarını ödəmək üçün konkret Aİİ üzvü olan bu və ya digər ölkədə bu və ya digər ölkədə sahəyə lazımi sərmayənin həcmini müəyyən edəcək. Tədqiqat ilin sonuna kimi yekunlaşacaq.
"Avrasiya İqtisadi Komissiyası (AİK) tərəfindən aparılan təhlilin nəticələri Aİİ üzv dövlətlərinin İttifaqın ərazisinə idxal edilən əhəmiyyətli çeşiddə sənaye malları üçün idxalı əvəzləmə potensialının yüksək olduğunu, eləcə də öz ərazisində üçüncü ölkələrdən dominant idxalın lokallaşdırılması üçün imkanların olduğunu ortaya çıxarıb", - deyə Nikolay Kuşnarev bildirib.
Onun sözlərinə görə, bu gün Aİİ-də idxalın əvəzlənməsi potensialına görə liderlər maşın və avadanlıqların, kompüterlərin, kimya məhsulları, elektron və optik məhsulların istehsalı, eləcə də avtomobil sənayesidir. Ümumilikdə, bu ümumi idxalı əvəzetmə potensialının 60%-dən çoxunu təşkil edir.
"Aİİ-də əmtəə baxımından idxalı əvəz etmək üçün ən böyük potensial avtomobil hissələri (4,3 milyard dollar), motorlu nəqliyyat vasitələri və kuzovlar üçün kompüterlər (hər biri 2,3 milyard dollar) və temperaturun dəyişikliyi prosesində materialların emalı üçün avadanlıqlar (2 milyard dollar) ilə göstərilir ki, bu da ümumilikdə idxalı əvəzetmə potensialının 15%-dən çoxunu təşkil edir", - deyə Nikolay Kuşnarev bildirib.
O qeyd edir ki, Aİİ ölkələrinin sənaye sahəsində əməkdaşlığının dəstəklənməsinə gəlincə, Avrasiya İqtisadi Komissiyası (AİT) güzəştli maliyyələşdirmə təşəbbüsü hazırlayıb.
"Ötən ilin oktyabrında Aİİ ölkələrinin hökumət başçıları sənayedə kooperativ layihələrin birgə maliyyələşdirilməsi üçün yeni mexanizm yaratmaq barədə razılığa gəliblər. Vəsaitlər biznes və bank təşkilatları tərəfindən ayrılacaq və AİT İttifaqın büdcəsi hesabına əsas faiz və ya baza yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsi çərçivəsində kredit dərəcəsini kompensasiya edəcək. Beləliklə, Aİİ-də çoxtərəfli layihələrə investisiyaların artımının stimullaşdırılması vəzifəsi də həll olunacaq", - deyə Nikolay Kuşnarev qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, layihələrin seçimində əsas prioritetlər onlarda üç və ya daha çox tərəfin iştirakı və layihənin maliyyə səmərəliliyi olacaqdır. Şirkətlərin layihədə iştirakı iş yerlərinin yaradılması, modernləşdirilməsi, yeni imkanların yaradılması, qarşılıqlı ticarət və investisiyaların həcmi, layihələndirmə və ya mühəndislik xidmətlərinin göstərilməsi kimi göstəricilər vasitəsilə qiymətləndiriləcək.
"AİT həm əməkdaşlıq üçün tərəfdaşların axtarışı, həm də güzəştli maliyyələşdirmə üçün lazımi müraciətlərin hazırlanması və əsaslandırılması baxımından tərəflərin biznes təşəbbüslərinə kömək edəcək. Bunun üçün biz sahə üzrə ekspert işçi qrupları yaratmışıq", - deyə AİT-in Sənaye Siyasəti Departamentinin direktoru bildirib.
Nikolay Kuşnarev qeyd edib ki, dövlətlərarası səviyyədə əlavə mexanizmlər və dəstək tədbirləri (məsələn, (xarici ticarətin tənzimlənməsi tədbirləri, müdafiə mexanizmlərinin düzəldilməsi və s.) 2022-ci ildə yaradılmış Aİİ çərçivəsində prioritet və yüksək texnologiyalı sənaye sahələrində kooperasiya və idxalın əvəzlənməsi üzrə komissiyada müzakirə oluna və razılaşdırıla bilər.
Onun sözlərinə görə, bu gün Aİİ-nin saytında kooperativ əməkdaşlığa hazır olan Birlik ölkələrinin müəssisələrinin sənaye siyahıları formalaşdırılıb və yerləşdirilib.
"Müəssisələrin siyahıları İttifaqda sənaye məhsullarının idxalını əvəz etməyə yönəlib. İstənilən maraqlı müəssisə öz ölkəsinin müvafiq nazirliyi vasitəsilə müvafiq siyahıya daxil edilə bilər", - deyə Nikolay Kuşnarev fikirlərini tamamlayıb.
