Ölkənin ədəbiyyat gündəminə qarşı oxucu laqeydliyinə dəfələrlə toxunmuşuq. Nə yeni imzalar, nə yeni yaranan ədəbiyyat, nə də yeni kitablar diqqət çəkir. Milli ədəbiyyat haqqında oxucu təmkinlə susur. Bizim bu sükutu tək-tənha pozmaq cəhdlərimiz hələlik alınmır. Çünki qələm adamları öz eqolarını, ambisiyalarını bir kənara atıb, eyni hədəfə doğru birlikdə hərəkət etmək istəmir.
Dərindən düşündükdə əslində daha ciddi problem oxucunun yox, ədəbiyyat adamlarının, yazarların, tənqidçilərin, ədəbiyyatşünasların prosesə, ədəbiyyat gündəminə laqeydliyidir. Təəssüf ki, bizim əli qələm tutanlarımız yerli və milli ədəbiyyat haqqında yazmağa bir o qədər həvəsli deyil. Bunun səbəblərini özüm üçün az-çox aydınlaşdırmışam, bölüşmək istəmirəm. Açığı “qaranlığı lənətləməkdənsə bir şam yandırmağı” üstün tuturam.
***
Azərbaycan poeziyasının son 20 ildə yetişdirdiyi ən sanballı, intellektual imzalardan biri şair Qismət Rüstəmovdur. Şeirləri dillər əzbəri olmasa da, xalis ədəbiyyat hadisəsi, ciddi və dəyərli poeziya nümunələridir. Qismət tək şair kimi yox, eyni zamanda esseçi, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi kimi də dünya səviyyəli işlərə imza atan qələm adamıdır. Qismətin yaradıcılığı bu ölkədə ədəbiyyatla peşəkar şəkildə məşğul olan hər kəsə tanışdır.
Onun esseləri, dünya ədəbiyyatından etdiyi tərcümələr gənc ədəbiyyatşünaslar, tələbələr üçün ciddi mənbə hesab oluna bilər. Bir sözlə, Qismət Azərbaycan ədəbiyyatı üçün çox vacib imzalardan biridir. Onun əhatəli bilgisi, ədəbiyyata intellektual münasibəti poeziyasından da yan keçməyib. Qismətin bəzi şeirləri xüsusi hazırlıq tələb edir. Onun bəzən sadə görünən şeirlərində belə hazırlıqsız oxucunu dolaşığa salan ciddi mənbələrə, mifoloji mətnlərə göndərmələr var.
***
Qismətin yaradıcılığı haqqında uzun-uzadı təhlil aparmaq, onun toxunduğu mətləblərə işıq tutmaq, göndərmələr etdiyi mətnlərdən bəhs etmək olar. Şübhəsiz ki, hər şeyin “fəst-fud”laşdığı bir dönəmdə, ciddi ədəbiyyatın oxucunu darıxdırdığı bir dövrdə bunu etmədən yüz ölçüb, bir biçmək lazımdır. Bəlkə də tənqidçilərimiz də bu təbəddülatı yaşadıqları üçün Qismətin poeziyası haqqında təhlillər, ədəbi-tənqidi yazılar yazılmır. Hər halda, mənim də belə bir məqsədim yoxdur. Tənqidçilərimizin işinə qarışmaq istəməzdim. Onsuz da, əksər tənqidçilərimizin məni görməyə gözü yoxdur, bir də bu məsələdə onları hövsələdən çıxarmayım.
Düşünürəm ki, dəyərli şairimizin yaradıcılığının layiq olduğu qiyməti alması üçün əvvəlcə ciddi ədəbiyyatı oxumaq həvəsində olan oxucular yetişməlidir. Bu oxucuların yetişməsi üçün potensial oxucunu milli ədəbiyyatımızı oxumağa təşviq etmək, həvəsləndirmək lazımdır. Məqsədim Qisməti şişirtmək, ədəbiyyatımızın fövqünə qaldırıb əlçatmaz intellektual obrazına bürümək deyil. Ədəbiyyatımızı izləyən oxucular Qismətin ədəbiyyatdakı yerinə və çəkisinə onsuz da bələddir.
***
Ötən il Qismətin seçmə şeirlərindən ibarət “Qumru əlifbası” adlı kitabı “Qanun” nəşriyyatında işıq üzü görüb. Aylardır kitabın əks-sədasını gözləsəm də, sükut pozulmadı. Ədəbiyyatla əlaqəsi olan dostlarla görüşəndə bu kitab barədə söhbət açılsa da, kitabın ciddi şəkildə təbliğatı aparılmadı. Ən azı qələm dostlarımızın bu kitabı alıb oxuduğunu, tövsiyə etdiyini görmədim.
Hələlik bu kitab haqqında təbrizli yazar Nadir Əzhərinin "Qismət Rüstəmov şeiri və dörd ünsür" adlı yazısından savayı heç nə oxumamışam. Görünür bir-birimizin uğuruna, atdığı addıma laqeyd münasibət bu məsələdə də rol oynayıb.
Qismətin poeziyası ilə tanış olanlar üçün “Qumru əlifbası” çox sanballı və əvəzsiz mənbədir. Karantin dönəmində kitabı çox çətinliklə əldə etsəm də, hazırda “Qumru əlifbası” əksər kitab mağazalarında satışda var. Dəfələrlə dostlarla söhbət zamanı qeyd etmişəm ki, bir qələm adamı kimi, Qismətin son kitabına qarşı laqeyd münasibət mənə pis təsir edir.
Ümumiyyətlə yerli yazarların yaradıcılığına qarşı laqeydlik məni narahat edir. Özündən əvvəlki nəslin, həmçinin Qismətin poeziyasından xəbərsiz, onun yaradıcılığı ilə tanış olmadan şeir yazmağa başlayan gənc nəsil şairlər ədəbiyyata axın edir. Bu yazını bir az da hər gün müxtəlif yollarla mənə şeirlərini, yaradıcılıq nümunələrini göndərib, fikirlərimi öyrənməyə çalışan gənc şairlərimiz, yazarlarımız üçün yazıram.
Qismətin poeziyasını, bütövlükdə onun yaradıcılığını tam məsuliyyətimlə oxucuya tövsiyə edirəm. Məsələn, “Qumru əlifbası” kitabı ilə başlaya bilərsiniz.
