Nigar İsgəndərova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 16 iyul — Sputnik. Artıq bir çox ölkələrdə pandemiya səbəbindən bağlanan məktəblərin fəaliyyəti, ümumilikdə isə təhsil hissəli də olsa, bərpa edilib. Digər ölkələr isə təhsili bərpa etmə üçün artıq fəaliyyət planı hazırlayırlar. Bu işdə həmin ölkələrin Səhiyyə Nazirlikləri də yaxından iştirak edirlər.
Tədrisin bərpa edilməsi üçün tövsiyələr sırasında bufetlər, sinif otaqları və bu kimi sıxlığın olduğu yerlərdə 1 metr sosial məsafənin gözlənilməsi tələbi qoyulur.
Digər tələblər isə bunlardır:
Məktəbdə dərslər başlamazdan öncə hər dəfə məktəb binası su və dezinfeksiya ilə təmizlənməlidir;
Məktəbə girişdə hər dəfə hərarət ölçülməli, əllər dezinfeksiya edilməli, maye sabunla tez-tez yuyulmalıdır;
Məktəb ərazisində hər 4 metrə bir nəfər düşülməsi tələbi pozulmamalı, məktəbə daxil olan şagird sayı da buna əsasən uyğunlaşdırılmalıdır;
Bundan başqa, hərarəti, öskürəyi, qripi, ishalı və s. bu kimi şikayətləri olanların da məktəbə gəlməməsi tövsiyə edilir. Bu şagirdlərin dərhal həkim nəzarətinə verilməsi tələb olunur.
Bundan başqa, ailəsində COVID-19 aşkarlanan şagirdlərlə bağlı da məktəblərə məlumat verilməsinin vacibliyi vurğulanır. Hər gün şagirdi məktəbdən eyni adamın götürməsi tələb olunur. Yaşı 65-dən yuxarı olan, müəyyən xəstəlikləri olan şəxslərin uşağı götürmək üçün məktəbə gəlməməsi tövsiyə edilir.
Məktəbin digər işçilərinin də maska taxmasının vacibliyi vurğulanır. Maskası olmayanlara məktəbə girişdə maska verilməsi tələbi qoyulub.
Məcburi olmayan tədbirlərin keçirilməməsinin gərəkliyi vurğulanır. Önəmli olan tədbirlərin isə açıq havada keçirilməsi tövsiyə edilir.
Bundan başqa, məktəbdə daha çox təmasın olduğu yerlərin tez-tez təmizlənməsi, sinif otaqlarında pəncərələrin tez-tez açılaraq otaqların havalandırılması tövsiyə edilir.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında Azərbaycanda da məktəblərin açılmasının zəruriliyindən danışıb: "İlk növbədə qeyd edim ki, pandemiya dünyada təhsil sistemlərinə də təsirsiz ötüşmədi. İlkin mərhələdə ölkələrin təhsil sistemi pandemiyaya adekvat reaksiya göstərə bilmədi və sadəcə proseslərin arxasınca getdi. Əksər hallarda təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin dayandırılmasının qısa bir müddət sürəcəyi və tezliklə fəaliyyətini davam etdirəcəyi barədə gözləntilər var idi. Lakin pandemiyanın kütləvi itkilərlə müşayiət edilməsi və hələ uzun müddət davam edəcəyi aydın olandan sonra, təhsil sistemləri təhsilin fasiləsizliyinin təmin edilməsi ilə bağlı tədbirlər görməyə başladılar. Artıq yeni tədris ilinin başlamasına 2 ay vaxt qalıb. Bir sıra ölkələr yeni tədris ilinin başlanacağı ilə bağlı proqnozlar veriblər".
"İnanıram və ümid edirəm ki, Azərbaycanda da sentyabr ayında yeni tədris ili başlayacaq. Düşünürəm ki, dərslər həftə ərzində hər gün olmamalıdır. Belə ki, 1-3-5-7-9-11-ci sinif şagirdləri məktəblərə 1-3-5-ci günlər, geri qalan siniflər isə 2-4-6-cı günlər getməlidir. Bu zaman sosial məsafə və digər qabaqlayıcı tədbirlərə diqqət yetirmək lazımdır. Bundan başqa 4447 orta məktəbdə təhsil alan hər bir şagirdə dövlət büdcəsi tərəfindən planşetlər verilməli və bütün şagirdlər üçün distant – onlayn təhsilə qoşulmaq üçün bərabər imkanlar yaradılmalıdır. Hesab edirəm ki, dərslər sentyabrın 1-dən başlamalıdır", - deyə ekspert əlavə edib.
Həmsöhbətimiz təklif edir ki, ibtidai siniflər üçün dərs müddəti 25, digər siniflər üçün 30 dəqiqə müəyyən edilməlidir. Bundan başqa, mahiyyət etibarı ilə bir-birinə yaxın fənləri birləşdirərək interaktiv dərslərə üstünlük verilməlidir: "Dərs saatları elə müəyyən edilməlidir ki, şagirdlər məktəbdə maksimum 2-2,5 saat olsun. Belə ki, məktəb 3 növbə fəaliyyət göstərməlidir".
Kamran Əsədovun sözlərinə görə, bütün hallarda sinifdə şagird sıxlığına xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Ekspert deyir ki, ibtidai siniflərdə şagird sayının 20-dən, digər siniflərdə 15-dən çox olmasına imkan vermək olmaz: "Bütün bunlarla yanaşı, zəruri tibbi-sanitar normalar gözlənilməli, məktəblər mütəmadi olaraq dezinfeksiya edilməlidir".
Bundan əvvəl Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı da məktəblərin açılması ilə bağlı danışıb. ÜST bildirib ki, məktəblərin açılması siyasi qərarlara bağlı olmamalıdır, çünki belə bir durum uşaqlar üçün yaxşı heç nə vəd etmir: "Təkcə 13 iyulda dünyada 230 min nəfərdə ilk dəfə COVID-19 aşkarlanıb. Bu rəqəmlərin 80 faizi 10 ölkədə qeydə alınıb. Bu gün əslində bütün ölkələr risk altındadır və virusdan eyni səviyyədə təsirləniblər. Bir çox ölkələr qabaqlayıcı addımlar atmaqda gecikdikləri üçün bu gün ölüm və yoluxma ilə bağlı rəqəmlər artır".
ÜST bildirib ki, pandemiyanı rahatlıqla yox etdikdən sonra məktəbləri əminliklə aça biləcəklər.
Bu gün yaşı 18-dən yuxarı olan şəxslərlə müqayisədə azyaşlılar arasında ümumi yoluxma və ölüm sayının az olmasının, bundan başqa, xəstəliyi ağır keçirən azyaşlılarla bağlı rəqəmlərin olmaması da bəzi ölkələri məktəbləri açmağa təşviq edib. Qeyd edək ki, hazırda Danimarka, Norveç, Hollandiyada, virusun ilk tüğyan etdiyi Çində və bir çox ölkələrdə artıq məktəblər açılıb. Tayvanda isə ümumiyyətlə məktəblər bağlanmayıb. İsveçdə isə 16 yaşadək olan şagirdlərin məktəbə getmələri məhdudlaşdırılmayıb.
