BAKI, 1 iyun — Sputnik, Viktor Maraxovski. CNN hazırda ABŞ-da baş verən iğtişaşlarda "çox güman ki" Rusiya agentlərinin də iştirak etdiyini iddia edib.
Bir qədər öncə həmin telekanalın ekspertlərdən biri iğtişaşlarda "rusiyalı agentlərin" iştirak ehtimalını irəli sürüb. Donald Tramp isə şəxsən xüsusi olaraq öz "Twitter" səhifəsində həmin eksperti ələ salıb.
Xatırladaq ki, son vaxtlara qədər Prezident Trampla Amerikanın ən nüfuzlu telekanallarından biri olan CNN arasında münasibətlər, ümumiyyətlə, İran və İsrail arasında olan münasibətlərdən də pis olub. 2016-cı ildə CNN Trampın prezident olmaması üçün hər şeyi edib və sonra "Russiagate" məsələsinin şişirdilməsi üçün əlindən gələni edib. Tramp isə öz növbəsində CNN-ni məhz "saxta xəbər CNN" adlandırır və kanalın reytinqlərinin düşməsinə sevinərək açıq şəkildə ona nifrətini ifadə edir.
Yeri gəlmişkən, Atlanta şəhərində iğtişaş iştirakçılarının yolüstü CNN-in mənzil-qərargahına hücum etmələri, binanın şüşələrini sındırmaları və əllərinə keçəni dağıtmaları xəbəri Amerika prezidentinə ayrıca məmnunluq verib. Tramp vəziyyətin "istehzalı" olduğunu qeyd edib: etirazçılar onların hərəkətlərini dəstəkləyən və haqlı çıxaran kanalın binasını talan ediblər.
İndi isə ən maraqlısı. İş burasındadır ki, bu gün CNN-in ad günüdür, yubileyidir – onun 40 yaşı tamam olur.
Bu kanalın əvvəldən nə olduğu və indi nəyə çevrildiyi, ümumiyyətlə, Amerikanın dünya liderliyinin tarixini bizə açıq şəkildə izah edir.
40 il əvvəl gənc mediamaqnat Ted Törner tarixdə ilk dəfə olaraq xəbərləri fasiləsiz gecə-gündüz birbaşa kabel vasitəsilə abonentlərə çatdıran şəbəkəni yaradıb. Bu, informasiya biznesində irəliləyiş və inqilab olub.
1980-cı ildə bu sıçrayışa o qədər də çox əhəmiyyət vermirdilər — çünki Qərbin və xüsusilə Amerikanın elm və biznesdə, siyasət və sosial texnologiyalarda inqilabları bir-birinin ardınca gəlirdi. Törner fasiləsiz xəbər xidmətini yaradır, sonrakı il NASA səkkiz nəfər ekipajlı çoxistifadəli pilotlu kosmik gəmisini buraxır, həmin il IBM ilk şəxsi kompüterlərin satışına başlayır, növbədə isə mobil telefon dayanır, onun arxasınca isə gələcəyin kralı İnternet gəlir.
O vaxtlar Amerikanın özü XX əsrin ruhunu ifadə edirdi. CNN isə Amerikanın reallığa təsir alətinə çevrilmişdi. Kanal bütün gücünü planetin tilsimlənmiş kimi izlədiyi "Körfəz müharibəsi" adlı böyük şou zamanı tam göstərdi. Gözlərimiz qarşısında texnoloji baxımdan üstün olan Amerika təyyarələri Avrasiyanın ən güclü ordularından birinin müqavimətini qırdılar. O zaman dünyanın izlədiyi şou yer kürəsi əhalisinin qəlbində əminlik yaratdı ki, ABŞ yenilməzdir, bəşəriyyətin qalan hissəsindən müəyyən keyfiyyət fərqi olan bir gücdür. Dünyanın qalan hissəsi sadəcə ABŞ-ın quyruğunda gəzməyə, ABŞ-ı qıcıqlandırmamağa, ABŞ-a itaət etməyə və onun yumşaqlığına ümid etməyə məhkumdur.
İraqın hərbi qüdrətinin ardınca Sovet İttifaqının da planetin xəritəsindən yoxa çıxması müəyyən mənada ABŞ üçün XX əsrin xoşbəxt sonluqla bitməsi demək idi. Bu qələbənin qeyd-şərtsiz qəhrəmanlarından biri olan Ted Törnerə yalnız Ceyn Fonda səviyyəsində olan Hollivud ulduzu ilə evlənmək və onunla günbatan tərəfə getmək qalırdı. Törner də elə bunu etdi.
... Amma əsas zarafat ondan ibarətdir ki, reallıqda heç bir xoşbəxt sonluq yoxdur, reallıqda final titrləri olmur, reallıqda istənilən qələbə müvəqqəti olur və onun arxasınca həmişə yeni fəsil başlayır.
XX əsrdə dünyanı fəth etmiş Amerika bəlkə də məhz xoşbəxt sonluq sindromuna tutulub. Yəni, o, həqiqətən də inanıb ki, insan tarixində final titrlər başlayıb və heç bir sikvel gözlənilmir.
Maraqlıdır ki, SSRİ-nin süqutundan dərhal sonra Amerika dövlət təşkilatları "Rusiya üzrə mütəxəssis" təlimini o saat dayandırdılar: "olmayan və heç vaxt olmayacaq bir şey üçün mütəxəssislər nəyimizə lazımdır?"
Amerikanın "reallıq pultu" olan CNN, Hollivud, "rəngli texnologiyalar" və artıq yeni əsrdə "Facebook" və "Twitter" də həmin bu sindromun qurbanı oldular.
Ancaq reallıq öz sözünü yenə dedi — ona nə qədər təzyiq etsən də, o, intiqam almaq üçün bir yol tapacaq.
"CNN-in dünyası" 2016-cı ildə dağıldı — Trampın seçkilərdə qazanması ilə. Bu, Amerikada "dərin dövlət" adlandırılan qrup üçün arzuolunmaz namizədin qələbəsindən də pis idi. Bu, "xoşbəxt sonluq dövrü" ideyasının əsaslarına, idarə olunan reallıq ideyasına, CNN və "The New York Times" ittifaqının yenilməzliyi haqqında təsəvvürlərə vurulmuş güclü zərbə idi.
Yeri gəlmişkən, bəlkə də, məhz buna görə də "dərin dövlət" prinsipcə, reallığın pultla tam idarə olunduğu inamından əl çəkməyərək, seçkilərdə rusların sehrli əlinin olduğuna dair iddianı ortaya atdı.
"Ruslar pultu sındırdılar — buna görə də biz uduzduq."
Bu versiyanın əsas media təbliğatçısı da elə CNN oldu.
...Yeri gəlmişkən. İndi, Amerikanın 30 böyük şəhərini iğtişaşların bürüdüyü bir vaxtda dünya eks-hegemonunun ərazisində "media" və real gerçəklik arasında münasibətlərin necə inkişaf edəcəyini təsəvvür edə bilərik.
Bir versiya var ki, təxminən elə bu cür də olacaq. Məsələ məhz ondan ibarətdir ki, əsl "dünyanın sonu" və əsl xoşbəxt sonluq olmur. Apokalipsis mütləq ölümcül olmalı deyil. Bəlkə də bu, sadəcə qlobal siyasi-iqtisadi və çox güman ki, güc liderliyinin itirilməsidir. Bu, yalnız ölkənin uğursuz hissələrinin bir növ "üçüncü dünya"ya çevrilməsidir (ABŞ-da 40000000 işsiz var və bu, son hədd deyil). Bu, cəmiyyətin parçalanması və ölkənin yoxsul ərazilərə və zəngin təcrid olunmuş adalara bölünməsidir. Hansısa şəhərlərin çətinliklə qarnını doydurmağa çalışdığı bir vaxtda, haradasa böyük büdcələrə başgicəlləndirici blokbasterlər çəkiləcək.
Sadəcə, CNN-in təsisçisi, 81 yaşlı Törnerin xatırladığı Amerika daha olmayacaq.
