BAKI, 29 yanvar — Sputnik, Maksim Rubçenko. Braziliya OPEC-ə qoşulmayacaq və neft hasilətini kəskin artırmaq niyyətindədir. Bu, OPEC + anlaşmasının iştirakçıları üçün ciddi zərbədir, onlar artıq bazarda Amerika və Norveç neft şirkətləri üçün əhəmiyyətli bir payı itiriblər və əgər braziliyalılar genişlənməyə başlasalar, tədarükün daha da azalması öz mənasını itirəcək. Hadisələrin necə inkişaf etməsi Rusiya üçün əlverişlidir? Bu barədə RİA Novosti-nin materialında.
Bizimsayağı, braziliyasayağı
"Braziliya nə Neft İxrac Edən Ölkələr Birliyinə daxil olmağı planlaşdırır, nə də heft hasilatının məhdudlaşdırılmasına dair razılaşmada iştirak etməyi", - bunu Braziliyanın Energetika və Dağ-mədən Sənayesi Nazirliyinin rəhbəri Benito Albukerke deyib. "Biz hasilatı məhdudlaşdırmaq yox, artırmaq istəyirik", - nazir əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, hökumət neft və qaz hasilatını dünya enerji ixracatçılarının ilk beşliyində yer təmin edən səviyyəyə qaldırmağa çalışır (hazırda Braziliya doqquzuncudur). "Bu, OPEC-ə və ya digər təşkilatlara, eləcə də neft və qaz istehsalçıları qruplarına qoşulma demək deyil", - Albukerke dəqiqləşdirib.
Maraqlıdır ki, keçən ilin sonunda Braziliyanın kartelə qoşulmaqla bağlı OPEC-lə danışıqlara hazır olduğunu söyləyən də məhz o, idi. Bundan bir qədər əvvəl, oktyabr ayında Braziliya Prezidenti Jair Bolsonaru, Səudiyyə Ərəbistanının Energetika naziri və OPEC-in de-fakto lideri Şahzadə Abduləziz bin Salmanın qeyri-rəsmi olaraq Braziliyanı təşkilata qoşulmağa çağırdığını açıqlamışdı. "Çox istərdim ki, Braziliya OPEC-ə üzv olsun", - Bolsonaru demişdi.
Ancaq milli neft-qaz şirkəti Petrobras və bir çox hökumət üzvləri buna qarşı çıxdı. Beləliklə, İqtisadiyyat naziri Paulo Gedes, "Braziliyanın strategiyası kartelləri ortadan qaldırmaq, qloballaşan bir iqtisadiyyata inteqrasiya etmək, bütün xalqların rifahını təmin etmək və bir karteldən digərinin əleyhinə istifadə etməməkdir" dedi.
Benito Albukerkenin sözlərinə görə, OPEC-lə münasibətlər məsələsi onun iyul ayında Səudiyyə Ərəbistanına səfəri zamanı müzakirə ediləcək.
Hələlik Braziliya neft hasilatını artırır. 2019-cu ildə ölkə hasilat məsələsində artıq rekord səviyyəyə çatdı: gündə üç milyon bareldən çox. Albukerke, növbəti onillikdə sutkalıq hasilatın iki qat artacağını və 2030-cu ilə qədər yeddi milyon barelə çatacağını vəd edir.
Rystad Energy analitiklərinin proqnozlarına görə, cari ildə Braziliya qara qızıl ixracına gündə 459 min barel əlavə edəcək. Yalnız Norveç (üstəgəl 527 min barel) və ABŞ (üstəgəl 1.09 milyon) böyük artımla öyünə bilər.
Çox oturmaq alınmadı
Braziliyanın OPEC-ə üzv olmaqdan imtina etməsi bütün neft karteli üçün pis xəbərdir. Xüsusilə də OPEC + sazişinə görə hasilatı hər kəsdən daha çox azaldan Səudiyyə Ərəbistanı üçün: 2015-ci ildə gündəlik hasilatı 11 milyon bareldən 9,8 milyona düşürüb.
Ümumilikdə OPEC + sazişinin iştirakçıları hasilatı gündə 32,4 milyon bareldən 30 milyona endirdi. Nəticədə qiymətləri sabitləşdirmək mümkün oldu, lakin ümumi bazar payı 33,6% -dən 28.5% -ə qədər tarixi minimumuna endi. Bütün bunlar hasilatı gündə dörd milyon barel artıran ABŞ-ın işinə yaradı, nəticədə neft və neft məhsullarının ixracı idxalı üstələdi (ölkə xalis ixracatçı oldu).
Kartel, Amerika şist inqilabının "qədərindən artıq oturacağına" və bumun tükənməsini gözləyəcəyinə, şirkətlərin borcların öhdəsindən gələ bilməyərək istehsalı artırmağı dayandıracağına ümid edirdi. Hesablamalar özünü doğrultdu.
ABŞ Energetika Nazirliyinin Enerji Məlumatları İdarəsinin hesabatına görə, 2020-ci ildə ABŞ-da neft hasilatı gündə cəmi 400 min barel artacaq. Bu, 2017-ci ildən bəri ən zəif artımdır.
Eyni zamanda, şist neft istehsalında əsl fəlakət gözlənilir, çünki bu il müəssisələr 41 milyard dollar dəyərində borcları ödəməli olacaqlar. Bu o deməkdir ki, növbəti aylarda 2015-ci ildən bəri iflas elan etmiş iki yüz neft və qaz şirkətinə daha bir neçə onu də qoşulacaq.
İnvestorlar şistdən üz döndəriblər və onlara yeni kredit verməkdən imtina edirlər. Üfüqdə yeni bir təhlükə yaranır - ekoloqlar yeraltı suların zəhərlənməsinə və atmosferə metanın atılmasına son verilməsini tələb edirlər.
Bu vəziyyətdə, dünya bazarındakı mövqeyini qorumaq üçün Səudiyyə Ərəbistanı yalnız Braziliyanı OPEC + - ə qoşulmağa və əlavə qara qızılı bazara çıxarmamağa inandıra bilər. Lakin inadkar Latinamerikalılar Ər-Riyadın bütün oyununu pozdu.
Biz yoldan çəkildik
Neft kartelləri qarşısında belə bir sual durur: bundan sonra nə etməli? Mart ayında OPEC + bazardakı vəziyyəti və aprelin 1-də vaxtı bitəcək müqavilənin taleyini müzakirə edəcək.
Bir tərəfdən, koronavirusun yayılması səbəbindən neftin qiymətinin düşməsi və epidemiyanın qara qızıla tələbatı azaldacağı qorxusunun yaranması tədarükdə yeni ixtisarlara təkan verir. Digər tərəfdən, Braziliyanın bundan istifadə edərək bazarda genişlənmək barədə açıq istəyi kartel iştirakçılarının səbrini daşırda bilər.
Bundan əlavə, ABŞ və Norveç də hasilatı artırmağa hazırlaşır. Nəticədə, Rystad Energy-nin proqnozuna görə, bu il OPEK-ə daxil olmayan ölkələrin tədarükünün ümumi artımı gündə 2,3 milyon barelə çatacaq - 1978-ci ildən bəri ən yüksək həddə.
Öz istehsalını azaltmaqla belə bir həcmi kompensasiya etmək istəyi ciddi maliyyə itkiləri ilə müşayiət olunur. Beləliklə, yeni razılaşma tamamilə baş tutmaya bilər.
Xatırladaq ki, dekabr ayında Rusiyanın Energetika naziri Aleksandr Novak, 2020-ci ilə qədər ölkənin OPEC + - dən çıxa biləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq etmişdi.
"OPEC + sazişi çərçivəsində neft hasilatının azaldılması əbədi bir proses deyil. Eyni zamanda, nə vaxtsa, bazardakı payını qorumaq üçün əməliyyatdan çıxmaq barədə qərar qəbul etmək lazımdır ki, Rusiyanın neft şirkətləri öz perspektivli layihələrini həyata keçirə bilsinlər", - deyə Rusiyanın energetika naziri "Rossiya 24" telekanalına bildirmişdi.
"Rosneft" uzun müddətdir OPEC + -dən çıxmaq tərəfdarıdır və son zamanlarda daha çox analitik belə bir hərəkətə ehtiyac olduğunu dilə gətirir. Məsələ ondadır ki, həddindən artıq bolluq yalnız yüngül neftə aiddir - demək olar ki, bütün OPEC üzvləri və başda ABŞ, Norveç, Braziliya, Meksika olmaqla, ən böyük neft ixracatçıları da onu istehsal edir.
Ağır, kükürdlü neftlə bağlı vəziyyət isə tamamilə əksinədir. İran və Venesueladan tədarüklər ABŞ sanksiyaları səbəbindən praktiki olaraq dayandırıldıqdan sonra bazarın bu seqmentində defisit yaranıb.
İndi ağır növlərin əsas və demək olar ki, yeganə tədarükçüsü Rusiyadır. Avropa İttifaqı, ABŞ, Çin, Türkiyə və digər ölkələrin neft emalı şirkətləri demək olar ki, milli xammal üçün növbəyə düzülüblər.
Beləliklə, Rusiya neft hasilatının artması hər kəsin xeyrinə olardı. Ancaq OPEC + razılaşması buna mane olur. Braziliyanın demarşından sonra Moskva neft kartelləri ilə əməkdaşlığın bütün müsbət və mənfi cəhətlərini yenidən qiymətləndirməli olacaq.
