Nigar Məhərrəm, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 16 may — Sputnik. Bir müddət öncə Prezident İlham Əliyev problemli kreditlərlə bağlı vacib qərar verdi. Bu qərara əsasən, fiziki şəxslərin banklara 10 000 (on min) ABŞ dollarınadək xarici valyutada olan əsas kredit borclarının devalvasiya ilə bağlı manatla artmış hissəsi geri qaytarılır. Artıq proses davam edir.
Prezidentin tapşırığına əsasən, aprelin 30-da daha vacib bir adım atıldı. Belə ki, Tarif Şurasının qərarı ilə mayın 1-dən təbii qazın pərakəndə satış tarifi əhali üzrə illik istehlak həcmi 1700 kubmetrdən 2200 kubmetrə qaldırıldı.
Maraqlıdır, bundan sora daha hansı vacib məsələlərin həllinə ehtiyac var? Gündəlikdə ilk sıralarda dayanan problemlər hansılardır? İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında mövzunu şərh edib.
R.Həsənov problemli kreditlərlə bağlı danışarkən bu istiqamətdə həllini tapmayan məsələyə toxunub: "Bu gün ən çox müzakirə olunan məsələlərdən biri 10 min ABŞ dollarından yuxarı olan kreditlərlə bağlıdır. Görünür ki, artıq hüquqi şəxslərlə bağlı müəyyən təkliflər paketi hazırlanır. Eyni zamanda, 10 min ABŞ dollarından yuxarı borcu olan fiziki şəxslərin problemləri də mütləq öz həllini tapmalıdır".
"Bu proqramlar dövlət vəsaiti hesabına həyata keçirildiyi üçün hər bir vətəndaşın bu imkanlardan yararlanmaq hüququ var. Çünki onun ödədiyi vergi əsasında formalaşmış büdcənin digər başqa istiqamətlərə yönəlməsi, həmin şəxslərin isə bundan kənarda qalması doğru deyil" - o bildirib.
Ekspertin fikrincə, uşaqpulu məsələsi bu gün ən ciddi problemlərdən biridir: "Ölkədə, təxminən 270 minə yaxın uşaq hansısa formada müavinət ala bilir. Lakin bu göstəricilər kifayət qədər kiçikdir. İl ərzində bu istiqamətdə dövlətin xərci cəmi 70 milyon manatdır. Elə istiqamətlər var ki, orada aylıq müavinətin orta göstəricisi 13 manat 40 qəpikdir. Faktiki olaraq bu gün Azərbaycanda demoqrafik və sosial siyasətin kombinasiyası fonunda daha effektiv sosial müdafiə mexanizmləri formalaşdırılmalıdır".
R.Həsənov icbari tibbi sığorta ilə bağlı atılacaq addımlardan da söz açıb: "Növbəti ildən icbari tibbi sığortanın tətbiqinə başlanılacaq. İcbari tibbi sığortada işləməyən vətəndaşlar üçün nəzərdə tutulan ödənişlərin müəyyən bir qisminə görə dövlət dəstəyi mexanizmi formalaşmalıdır. Təbii ki, burda da bəzi məqamlar nəzərdə tutulub".
"Təkmil icbari tibbi sığorta mexanizmi və səhiyyə sisteminin qurulması son nəticədə dövlət büdcəsində əhəmiyyətli dərəcədə vəsaitlərin qənaətinə şərait yarada bilər. Bu vəsaitlər son nəticədə icbari tibbi sığorta prosesinin maliyyələşməsi ilə işləməyən vətəndaşların tibbi sığorta ödənişlərinə yönəldilməklə əhalinin səhiyyəyə çıxış imkanlarını genişləndirməyə səbəb ola bilər" - deyə ekspert əlavə edib.
Həmsöhbətimiz hələlik görülən işləri tam qənaətbəxş hesab etmir: "Minimum əmək haqqı 180 manatadək artırıldı. Minimum əmək haqqının "2020 gələcəyə baxış inkişaf konsepsiyasında" hədəf olaraq orta aylıq əmək haqqının 60 faiz göstəricisinədək artırılması nəzərdə tutulurdu. Dünyada da bu göstərici, təxminən belə - 60 faiz civarında qərarlaşıb. Layiqli əməyin təmin olunması baxımından bu, çox gözəl addım olardı".
"Lakin hazırda Azərbaycanda minimum əmək haqqı orta aylıq əmək haqqının 30 faizi civarındadır. Bundan başqa, minimum təqaüdlərin miqdarının yaşayış minimumu ilə eyniləşdirilməsi də əhəmiyyətlidir" - iqtisadçı vurğulayıb.
"Əmək bazarının leqallaşdırılması istiqamətində atılan addımlar dərinləşdirməlidir. Çünki faktiki olaraq bu gün yaradılmış yeni mexanizmlər belə, hansısa formada həm işçi, həm də işəgötürən üzərində yük formalaşdırır. Bu isə əmək bazarının leqallaşma sürətinə neqativ təsir edir. Artıq bugünkü dönəmdə hər 3 nəfərdən 2-sinin illeqal, yəni qeyri-qanuni şəkildə əmək bazarının iştirakçısı olması qınanılasıdır" - deyən R.Həsənov qənaətincə, bu kimi problemlər təxirəsalınmaz şəkildə həllini tapmalıdır.
