BAKI, 27 oktyabr — Sputnik. ABŞ prezidentinin müşaviri Con Boltonun bölgəyə səfəri həftənin siyasi mənzərəsini xeyli zənginləşdirdi. İstər Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə, istərsə də Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanla görüşündə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətraflı müzakirələr daha çox maraq doğurdu.
"Amerikanın səsi"nin sualına cavab verən Con Bolton bəyan etdi ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair fikir mübadiləsi aparıb. "Eyni zamanda Azərbaycana gəlməmişdən öncə Moskvada Rusiya rəsmiləri ilə bölgədə olan vəziyyəti və bölgəyə dair məsələləri müzakirə etdik. ABŞ ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərindən biridir və ona görə biz bölgənin strateji əhəmiyyətini nəzərə alaraq Azərbaycan və Ermənistan arasında daha yaxşı anlaşmanın əldə olunmasının tərəfdarıyıq. Bu sahədə çalışaraq Minsk Qrupu çərçivəsində fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik" - deyə Bolton bəyan edib.
Jurnalistin "ABŞ keçmiş Yuqoslaviyada vətəndaş müharibəsinin aradan qaldırılmasını ehtiva edən Deyton sazişinin müəllifidir. Siz Dağlıq Qarabaş münaqişəsində Deyton sazişinin təcrübəsindən istifadə edərək tərəfləri sülhə məcbur etməyi düşünürsünüzmü" sulana cavab verən Bolton bildirib: "Dağlıq Qarabağ münaqişəsini özlüyündə bir unikal münaqişə kimi səciyyələndirmək istərdim. Ümumiyyətlə, hər bir münaqişənin özünəməxsus xüsusiyyətləri var. Hər bir münaqişə öz xüsusiyyəti ilə seçilən bir ssenaridir. Ona görə mən özlüyündə müxtəlif münaqişə ssenarilərini uyğunlaşdırmaq istəmirəm. Sadəcə olaraq, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra ABŞ illər boyudur ki, münaqişəyə daxil olan tərəflərin arasında sülh sazişinin əldə olunması, onların suverenliklərinin qorunması şərti ilə barışmasına təkan verən bir dövlətdir. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə danışarkən yenidən demək istərdim ki, ABŞ ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrlərindən biridir. Mən bura ABŞ-ın siyasətini dəyişmək üçün yox, məsələləri daha yaxşı anlamaq üçün gəlmişəm".
N. Paşinyanla görüşdən sonra isə amerikalı siyasətçi "biz əlimizdən gəldiyi şəkildə - istər pərdə arxasında, istərsə də Minsk Qrupunun həmsədrlərindən biri olaraq kömək etmək istəyirdik ki, Ermənistan və Azərbaycan arasında hər iki ölkə üçün məqbul olacaq nizamlanmaya yardım edə biləcəyimizi və ya bilməyəcəyimizi görək. Və biz mövcud çətinlikləri etiraf etdik" – deyə bəyan edib.
"Azadlıq" radiosuna müsahibəsində isə Bolton vurğulayıb: "Biz həqiqətən konkret olaraq Ermənistana birbaşa Amerika investisiyalarının artırılması perspektivləri haqqında danışdıq. Əvvəlki görüşdə ona və müşavirlərinə - xarici işlər nazirinə, müdafiə nazirinə, milli təhlükəsizlik üzrə müşavirə dedim ki, Amerikada çox güclü erməni icması var. Və düşünürəm ki, daha sıx iqtisadi əməkdaşlığın perspektivləri məhz özəl sektordadır, bu da uzunmüddətli perspektivdə dövlət yardımından daha yaxşıdır".
“Ermənistan üçün xarici təsirdən asılı olmamaq üçün tam həcmdə suverenlik məsələsi fundamentaldır” - deyə o əlavə edib.
Regionda təhlükəsizlik amili kimi Rusiyanın rolu haqqında suala cavabda Bolton bildirib ki, bir çox digər, o cümlədən silah satışında alternativlər var: "Konqresin münaqişə ilə əlaqədar Azərbaycan və Ermənistana silah satışı məsələsində hökumətə qoyduğu məhdudiyyətlər var. Amma istisnalar var. Baş nazirə də dediyim kimi, söhbət ya Rusiyanın, ya da Amerikanın hərbi texnikasının alınmasından gedirsə, biz ikinciyə üstünlük verərdik. Hesab edirik ki, bizim texnikamız istənilən halda Rusiyanın texnikasından daha yaxşıdır. Buna görə belə bir imkanı dəyərləndirmək istəyirik".
Maraqlıdır ki, Bolton Azərbaycana silah satışı üçün Konqresin tətbiq etdiyi 907-ci düzəlişin maneə olmadığını da bildirib. Bolton hətta ona işarə edib ki, Donald Tramp bu düzəlişi ləğv də edə bilər. Ancaq görünür bunun baş verməsi üçün rəsmi Bakı Rusiyadan deyil, Amerikadan silah almağa razı olmalıdır. Problem ondadır ki, Tramp Azərbaycana silah satmaq istəsə Konqres səlahiyyətindən istifadə edərək bunu əngəlləyə bilər. Bolton Azərbaycanı Rusiya ilə qarşıdurmaya cəlb etmək istəyir, lakin bunun müqabilində Bakıya heç nə vəd etmir.
Silah satışından başqa Kremli narahat edən daha bir məsələ C.Boltonun Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistana İran məsələsində "təzyiq edə biləcəyi" variantıdır. Vaşinqtonun bu demarşı birbaşa Moskvanın regiondakı geosiyasi nüfuzuna təhlükə kimi qəbul edilir. Maraqlıdır ki, Paşinyanın çevrilişinə qədər Ermənistan İranın bölgədəki ən yaxın tərəfdaşı kimi qəbul edilirdi. Ermənistanın İranla əlaqələri genişdir. Bu baxımdan, İrəvanın İranla əlaqələrdən imtina etməsi asan olmayacaq. Lakin Paşinyan özünü ABŞ-a təqdim edir və hesab edir ki, onu Rusiyanın təzyiqindən qoruya biləcək yeganə güc Birləşmiş Ştatlar ola bilər. Onu da xatırlayaq ki, Ermənistan yalnız Rusiyanı satmağa hazırlaşmır. İrəvan Tehranı da asanlıqla sata bilər. BMT-də Vaşinqton İrana qarşı sanksiyalar məsələsini qaldıranda Ermənistan layihənin əleyhinə səs vermişdi. Bu dəfə İrəvanın manevr imkanları çox məhduddur. Çünki bölgədə gərgin geosiyasi mübarizə gedir və hər bir dövlət mövqeyini dəqiq ifadə etməlidir. Artıq ABŞ-ın Ermənistandakı səfiri xəbərdarlıq edib ki, İranla əlaqələr məsələsində Vaşinqtonla məsləhətləşmək lazımdır. Yəni Amerika Ermənistana xərclədiyi kapitalın və N.Paşinyana verdiyi dəstəyin əvəzini gözləyir.
İran məsələsində Bakının mövqeyi Vaşinqtonu çox maraqlandırır. Jurnalistin "ABŞ-ın İrana sanksiyalarını genişləndirməsi - beynəlxalq bank hesablaşmalarına, neft satışına qadağaların tətbiqi regionda Suriya və İraqdan sonra yeni gərginlik ocağının yaranmasına təkan verə bilər. Təbii ki, 10 milyonlarla azərbaycanlının yaşadığı İranda gərginliyin yaranması regionda bu ölkə ilə ən böyük quru sərhədi olan Azərbaycanın milli və humanitar təhlükəsizliyinə birbaşa təsir edən amillər kimi qiymətləndirilir. Bu təhlükələr sizin Azərbaycan rəsmiləri ilə danışıqlarınız zamanı müzakirə mövzusu olubmu" sualına cavab verən Bolton belə cavab verib: "Bəli, prezident Əliyevlə və xarici işlər naziri ilə bu kimi məsələləri danışmışıq və bəzi məsələləri müzakirə etmişik. Bizim məqsədimiz ondan ibarətdir ki, İrana maksimal qaydada təsirlərin tətbiqini həyata keçirək və bu zaman dostlarımıza, təbii ki, Azərbaycan da bu sıradadır, lazım olmayan zərər yetirməyək. Bəli, biz mövcud olan sanksiyaları daha da çox genişləndirməyi planlaşdırırıq. Eyni zamanda yeni sanksiyaların tətbiqi də nəzərdən keçirilir. Məqsədimiz İrana qarşı sanksiyaların təsirini maksimal artırmaqdır. Yəni, istəyirik ki, bu vəziyyətdə elə hərəkət edək ki, bizim ətrafda olan dostlarımıza lazım olmayan xələl yetirməsin".
Göründüyü kimi, Azərbaycanın İranla açıq qarşıdurmaya getməyəcəyini Vaşinqtonda da anlayırlar və bu dəfə də ən zəif halqa Ermənistandır...
