Rahim Zakiroğlu, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 24 avqust — Sputnik. Bir neçə gün öncə Astara rayonunun Şüvi kənd sakini Şaban Məmmədova məxsus fermer təsərrüfatında 100-ə yaxın iribuynuzlu heyvanın kütləvi şəkildə tələf olması barədə məlumat vermişdik. Kənd sakini bildirmişdi ki, heyvanları gənə əleyhinə dezinfeksiya edildikdən sonra zəhərlənib. Dünən səhər saatlarında isə qonşu Şuvaş kəndində daha 8 inək eyni səbəbdən zəhərlənib.
Heyvanları ölmüş Şuvaş kənd sakini Firdovsi Mahmudov Sputnik Azərbaycan-ın bölgə müxbirinə bildirib ki, ilk dəfədir belə hadisə ilə üzləşir: “Dünən səhər saat 07:30-da yoldaşım heyvanları gənələrə qarşı dezinfeksiya etdi. 10 dəqiqə keçməmiş isə bütün inəklərin zəhərləndiyini dedi. Gəlib gördüm ki, 3-4 buzov həyətdə o baş-bu başa qaçır, dilləri ağızlarından sallanıb və ağızları köpüklənir. Sonra isə hərəsi bir tərəfə yıxılıb çabalamağa başladı”.
F.Mahmudov bu hadisə ilə bağlı Rayon Baytarlıq İdarəsinə də müraciət etdiyini qeyd edib: “İdarədən bizə dərmanı dozadan artıq istifadə etdiyimizi dedilər. Bu işlə birinci il deyil ki, məşğuluq, gözümüzü açandan həyətimizdə mal-heyvan saxlamışıq. Bu illər ərzində də belə fəsadla qarşılaşmamışıq. İlk dəfə deyil ki, dozasını bilməyək. Bu il də hər il olduğu kimi dərmanlamışıq. Kim istəyər ki, öz heyvanına ziyan vursun?”
Kənd sakini 8 baş inəyinin zəhərləndiyini, onlardan 5-nin öldüyünü, 3-nün isə xilas edildiyini deyib: “İş orasındadır ki, dünən heyvan 8-10 dəqiqə ərzində ölüb, ancaq heyvanların üstündəki gənələr dünəndən bəri ölməyib. Mənə deyirlər ki, dərman sovrulandan 12 saat sonra ölür. Qonşu kənd sakininin inəkləri isə 3 sutkadır zəhərlənib, amma onların üstündəki gənələr də hələ ölməyib”.
Şikayətçi onu da əlavə edib ki, istifadə etdikləri dərman müxtəlif qablaşdırmada olsa da, tərkibləri eyni olub: “Mənim istifadə elədiyim dərman ampula şəklindədir, qonşu kənddə istifadə edilən isə litrlik qabda olub, ancaq eyni tərkibdədirlər. Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən gəlib həmin dərmanı yoxladılar, dedilər ki, bu dərman İordaniya istehsalıdır, 2016-cı ildən isə ölkə ərazisində satışı qadağan olunub. Həmin dərmanı rayon apteklərinin birindən almışdım. Bundan əvvəllər də istifadə eləmişdim, amma belə fəsadlar olmamışdı”.
F.Mahmudov tələf olan heyvanlardan götürülmüş nümunələri Lənkəranda yerləşən laboratoriyaya aparıb. İddia etdiyinə görə, orada qəribə cavabla qarşılaşıb: “Laboratoriyada məndən diri balıq gətirməyimi istədilər. Təəccüblə diri balığın nəyə lazım olduğunu soruşdum. Bildiriblər ki, ölmüş heyvanların ətindən balıqlara yedirəcəklər və sonra onları yoxlayacaqlar. Alınan nəticəni isə gələn həftənin 1-2-ci günləri mənə deyəcəklər”.
“İndi digər həmkəndlilərimiz də heyvanlarını dezinfeksiya etməkdən qorxur. Hazırda heyvanlarda bəs deyən qədər gənə var və heyvanları talayır. Dünən Baş Baytarlıq İdarəsindən də mütəxəssis gəlmişdi, ona bu barədə də məlumat verdim” – deyə kənd sakini vurğulayıb.
Bir neçə gün 100-ə yaxın heyvanı tələf olan fermer Şaban Məmmədov da Sputnik Azərbaycan-ın bölgə müxbirinə hadisə barəsində ətraflı məlumat verib. Bildirib ki, həmin gün xilas edilən inəklərdən biri də tələf olub: “Nə qədər köməklik göstərdiksə, xeyri olmadı. Sağ qalan heyvanlara da nəsə olub. Fermanın ərazisinə gəlmirlər, insanları görən kimi qaçırlar. Hələ ki, heyvanlar normal vəziyyətdə deyil”.
Fermer zəhərlənmiş inəklərini kolbasa sexlərinə verməsi ilə bağlı deyilənlərə də aydınlıq gətirib: “Mənə şər atırlar, xəstə inəyimi belə, heç vaxt kolbasa sexinə verməmişəm, o qalmışdı ki, zəhərlənib ölmüş malları. Mən bilirəm ki, kolbasanı bizim xalq yeyir”.
O qeyd edib ki, heyvanların basdırılması Rayon Baytarlıq İdarəsinin və Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin nümayəndələrinin iştirakı ilə həyata keçirilib: “Öz vəsaitim hesabına ekskavatorlar gətirdim, dərin çalalar qazdırıb heyvanları dezinfeksiya edilmədən basdırdıq”.
Fermerin iddia etdiyinə görə, ona şifahi olaraq, dezinfeksiya üçün istifadə etdiyi dərmanın 2016-cı ildə ölkə ərazisinə gətirilməsinin qadağan olunduğu bildirilib: “2016-cı ildən 2 il vaxt keçməsinə baxmayaraq, indi də bu dərmanlar satışdadır, indi də bu fəsadlar başımıza gəlib. Xahiş edirik ki, bununla bağlı bir tədbir görülsün”.
Ş.Məmmədovun sözlərinə görə, Rayon Baytarlıq İdarəsi onu özbaşına dərman almaqda və dərmandan dozasından artıq istifadə etməkdə ittiham edir: “Bunun dərman dozası ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Burda ancaq biz fermerləri günahkar çıxarmaq istəyirlər. Mən 100% əminəm ki, bu dərmanın tərkibində kimyəvi təsir var. Özbaşına dərman almağıma gəldikdə isə, gətirib bizə dərman, texnika versinlər. Biz də pulumuzu ora-bura xərcləməyək, özümüzə ziyan vurmayaq”.
“Gedək dövlətdən dərman alaq, dövlətin texnikasını gətirib heyvanları çimizdirək. Nə dərman verirlər, nə də texnika. Bir xəstəlik düşən kimi də gəlib ağzımızdan vururlar ki, “biz bu işin qaydasını bilirik, siz heç nə bilmirsiniz” – deyə fermer əlavə edib.
Məmmədov təsərrüfatından bir neçə baş qoyun da saxlayır. Dediyinə görə, artıq qoyunlardan da biri xəstələnərək ölüb. Bir neçəsində isə xəstəlik əlamətləri yaranıb. O, qoyunlarının zəhərlənmiş inəklərin öldüyü ərazilərdə otlayaraq zəhərləndiyindən şübhələnir.
Astara şəhəri ərazisində yerləşən bir neçə baytar aptekinə baş çəkib, kənd sakinlərinin dezinfeksiya üçün istifadə etdikləri sözügedən dərmanla maraqlandıq. Lakin heç bir aptekdə həmin dərman olmadı. Bizə həmin dərmanın satışının qadağan edildiyi bildirildi.
Sputnik Azərbaycan baş vermiş hadisəyə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Baytarlıq Xidmətinin də münasibətini öyrənib. Qurumun mətbuat xidmətinin rəhbəri Yolçu Xanvəli deyib ki, Şaban Məmmədov böyük bir təsərrüfat sahibidir: “Baytarlıq qanunvericiliyinə görə, həmin vətəndaş baytar həkim saxlamalı idi və baytar həkiminin iştirakı ilə həmin heyvanlar çimizdirilməli idi. Təəssüf ki, sahibkar bu qaydalara əməl etməyib, həmçinin çimizdirmə üçün tələb edilən dərmanı resept yazılmadan, özbaşına aptekdən alıb və özbaşına çimizdirmə aparıb. Bunun nəticəsində də 78 baş heyvan tələf olub”.
Yolçu Xanvəli bildirib ki, həm götürülən patoloji materiallar, həm də çimizdirmədə istifadə edilən kimyəvi maddədən götürülən nümunələr Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin laboratoriyasına göndərilib: “Müayinələr başa çatdıqdan sonra tam bəlli olacaq ki, bu, necə baş verib. Amma sahibkarın verdiyi izahata görə, o normadan artıq kimyəvi maddədən istifadə edib”.
Astara Rayon Baytarlıq İdarəsinin rəisi Mübariz Axundov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, ölmüş inəklərin cəsədlərindən nümunələr götürülərək Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin Lənkəran Sınaq Laboratoriyasına göndərilib: “Həftənin 1-ci günü gələn cavablardan sonra dəqiq səbəb bəlli olacaq. Əgər doğrudan da dərmanın tərkibində nəsə varsa, bizə də aydın olsun. Bizə də maraqlıdır, o dərmanın tərkibində nə var ki, heyvanlar zəhərlənib?”
“Hər iki fermer gənəyə qarşı 60%-lik “Diozolin” tərkibli dərman vasitəsindən istifadə etdikdən sonra inəkləri tələf olub. İnəkləri dərmanlayan şəxsləri danışdırdıq. Bəlli oldu ki, 10 qramlıq ampulanın içərisindəki dərmanı suya həcmini bilmədən, gözəyarı qatıblar. Halbuki, ampulanın üzərindəki təlimatda yazılıb ki, 1 milli litr dərman vasitəsi 2 litr suya qatılmalıdır” – deyə qurum rəsmisi deyib.
İdarə rəisi onu da qeyd edib ki, tələf olmuş heyvanlar sahibləri tərəfindən basdırılsa da, ərazi İdarə əməkdaşları tərəfindən dezinfeksiya edilib.
