Rahim Zakiroğlu, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 30 avq — Sputnik. İnsanlar hər zaman çox yaşamaq arzusunda olublar və tarixən buna nail olunması istiqamətində saysız-hesabsız cəhdlər edilib. Alimlər də zaman-zaman uzunömürlülüyün sirri üzərində baş sındırıblar.
Bu istiqamətdə gəlinən ən mühüm qənaət genetik kodlarla əlaqəlidir. Belə ki, alimlər 100 il və daha artıq yaşayan insanların genlərinin qocalmadan güclü müdafiə sisteminə malik olduğunun şahidi olublar.
Bununla belə, bəzi yaşlıların genlərində xəstə hüseyrələr də aşkarlanıb. Amma genlərdə olan özünümüdafiə sistemi o qədər güclüdür ki, hətta zərərli hüceyrləri dirçəlməyə imkan vermir.
Şərq təbiblərinin və müdriklərinin isə uzunömürlülüklə bağlı mühakimələrinin, sağlamlığa fərdi yanaşmalarının, təbii vasitələrdən istifadə etmələrinin, Şərq xalq təbabətinin möcüzələrinin bir çoxu bizə də məlumdur. Bütün bunlarla yanaşı, Şərq təbabəti uzunömürlü olmaq üçün bir sıra qaydalara riayət etməyi tövsiyə edir. Belə baxdıqda bu qaydalar çox sadə, insandan xüsusi iradə, vaxt və vəsait tələb etməyən qaydalardır.
Amma bu sadəliyin arxasında uzun və sağlam bir ömür dayanır. Sadəcə tənbəlliyi atıb bu tövsiyələrə əməl etmək lazımdır. Lakin bəzi insanların uzun ömürlü olmasına onların yaşadıqları mühit və ya məkan da təsir edir.
Azərbaycanda ən çox uzunömürlü insanlar sırasında Lerik rayon sakinləri xüsusi yer tutur. Dağlıq olan bu rayonda yaşayan uzunömürlülərin sayı digər bölgələrə nisbətən daha çoxdur. Elə bu səbəbdəndir ki, Azərbaycanda yalnız Lerikdə Uzunömürülülər muzeyi mövcuddur.
Sözügedən muzey haqqında şifahi məlumatım vardı. Uzunömürlülər muzeyi Talış dağlarının qoynunda yerləşən Lerik rayonunun mərkəzində yerləşir. Lerik Rayon Uzunömürlülər Muzeyi 1991-ci ildən fəaliyyət göstərir.
2010-cu ildə prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə, muzeyin hazırda fəaliyyət göstərdiyi binanın açılışı olub. Muzeyin direktoru Dilarə Fətullayeva Sputnik əməkdaşlı ilə söhbətində bildirdi ki, hazırda muzeydə 2 ekspozisiya salonu və 1200-dən çox eksponat var.
"Muzeyimiz dünya üzrə yeganə muzeydir. Səbəb də odur ki, rayonumuzda uzunömürlülər digər rayonlardan çoxdur və bu muzeydə uzunömürlülərin şəxsi əşyaları və onların fotoları var. Muzeydə 168 il ömür sürmüş Şirəli Müslümov (1805-1973), 150 yaş yaşamış Mahmud Eyvazov (1809-1959), 145 ilin şahidi Məcid Ağayev (1835-1978), 134 il ömür sürmüş Qızıl Quliyeva, 113 yaşı başa vurmuş Məhbubə Fətullayeva və digər uzunömürlülər haqqında stendlər yaradılıb. Dədə-babalarımıza aid etnoqrafik materiallar — geyimləri, onlara yazılan məktublar, uzunömürlülük haqqında qəzet və jurnal materialları muzeydə qorunub saxlanılır".
Dilarə xanım muzeyə çoxlu sayda xarici qonaqların gəldiyini də qeyd edib: "Bizim muzeyə maraq həddən artıq böyükdür. Xarici ölkələrdən qonaqlarımız çox olur. Muzeyimizdə İordaniyanın, İsrailin, Belçikanın və Fransanın səfirləri qonaq olublar. Bunlardan başqa, Rusiya, Türkiyə, Ukrayna və Almaniyadan gələnlər də olub".
"Yay aylarında muzeyə gələn qonaqların sayı daha çox olur. Belə ki, rayon ərazisində dincəlməyə gələn turistlər muzeyimizə də baş çəkirlər. Stendlərdə gördüyünüz şəkillər muzeyimizə fransalı fotoqraf Frederik Laşop tərəfindən hədiyyə edilib. 2015-ci ildə muzeyə gələn qonaqların sayı 4 minə yaxın olub", — direktor vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, qonaqlar arasında ölkəmizin digər bölgələrindən gələn məktəblilər üstünlük təşkil edirlər: "Bundan əlavə, "Ölkəmizi tanıyaq" adlı layihədə iştirak edən, Azərbaycanın digər rayon və şəhərlərindən olan məktəblilər də Lerikə təşkil olunan ekskursiya vaxtı muzeydə olublar".
Qeyd edək ki, hazırda rayonda yaşayan, özünün dediyinə əsasən, 116 yaşı olan Söhbət Fərzəliyev də daim muzeyə baş çəkir. Bundan əlavə, muzeydə olduğumuz zaman Almaniyanın Dortmund vilayətindən olan, 20 nəfərlik məktəbli qrupun da muzeyi ziyarətə gəldiyinin şahidi olduq.
