Rahim Zakiroğlu — Sputnik Azərbaycan
BAKI, 23 mart — Sputnik. Dulusçuluq Azərbaycanda ən qədim sənətkarlıq sahələrindən biridir. Bu sənət həmişə öz qədimliyi və unikallığı ilə seçilsə də, zamak keçdikcə onu yaşadan insanların sayı azalır.
Amma dulusçuluğu bu günümüzə kimi yaşadıb və onunla məşğul olan ustalar var. Bunlardan biri də Masallının Ərkivan qəsəbə sakini, usta Cəsarət Nuriyevdir. 49 yaşlı Cəsarət usta bu sənətə hələ uşaqlıq vaxtından yiyələndiyini deyir.
"Dulusçuluğu bölgəmizdə ən tanınmış ustalardan birindən — atam Usta Nuriyev Bədəldən öyrənmişəm. O vaxt ailəmiz böyük idi, mən də atama maddi cəhətdən kömək etmək üçün, 6 yaşımda bu sənətə başladım", —Sputnik-ə danışan usta Cəsarət deyir.
Həmsöhbətimizin dediyinə görə, bu sənətə əvvəllər tələbat daha çox olub: "O zamanlar iş çox olurdu, indi isə çətindir. Satış azdır, dolanışıq çətinləşib, çünki mən yalnız bu sənətlə dolanıram. Keçən əsrin 80-ci illərində satış çox olurdu. Şənbə və bazar günləri 15-30 ədəd nehrə satırdıq, bütün həftə boyu isə 50-yə yaxın nehrə satırdıq".
"O vaxt dulusçular da çox idi. İndi kənddə cəmi 2 nəfər dulusçu var. Biri mənəm, biri də kəndin o biri başında başqa ustadır", —deyir usta.
C. Nuriyevin sözlərinə görə, indi camaatın əksəriyyəti evlərdə köhnə sovet istehsalı olan paltaryuyan maşınları alıb, yan-yörəsini düzəltdirib ondan nehrə kimi istifadə edirlər: "Ona görə də biz nehrəni sata bilmirik. Təbii ki, indi də sifariş verənlər, qeyri-adi formada dulusçu məmulatları istəyənlər var. Elə məmulatları da hazırlamaq üçün çox vaxt tələb olunur və şəraitin əlverişsizliyindən sifarişləri yerinə yetirə bilmirəm".
Cəsarət usta eyni zamanda rəssamlığın sirlərinə də yiyələnib. Bu gün o, məişətdə istifadə olunan müxtəlif növ saxsı qabları hazırlayır: "Qabların hazırlanması üçün gili ətrafda boş torpaqlardan gətirirəm, su ilə qarışdırıram. Sonra palçığı ayaqlayıram və yoğururam. Əvvəllcə dulusçu dəzgahının üzərində qabın qalınlığını tənzimləyirəm, sonra isə qaba forma verirəm. Dulusçu dəzgahının məndə həm elektrik motoru ilə işləyəni var, həm də ayaqla işləyəni. Bu gördüyün dəzgah kiçikdir, o biri isə böyük dəzgahdır. Elektrik motoru ilə işləyən dulusçu dəzgahı Azərbaycanda yalnız məndə var. Çünki onu özüm düzəltmişəm".
Dediyinə görə, qabları tam hazırlandıqdan sonra, 20 gün müddətində otaq şəraitində qurumağa qoyulur: "Qab quruyarkən birbaşa günəş işığı və küləkdən qorunmalıdır. Tam quruduqdan sonra 2 gün ərzində sobada 1000 dərəcə temperaturda bişirilir".
Gil qabların qiymətinə gəldikdə, usta deyir ki, onların qiyməti qabın ölçüsü və formasından, hazırlanma prosesindən asılıdır: "Çölməklər (gil qazan) 4-25 manata, qatıq qabları və piti bəstiləri 1 manata satılır. Gül dibçəkləri ölçüsünə görə 5-20 manatadır. Bu küplər əvvəllər evlərdə işlədilirdi. Bunlarda balıqları duza qoyurdular və süd məhsulları saxlayırdılar. Bu küplərin də qiymətləri 15-20 manat civarında dəyişir".
Məlumat üçün bildirək ki, 2004-2005-ci illərdə Cəsarət usta Rusiya Federasiyasının Yekaterinburq şəhərində səfərdə olarkən, şəhərin Çapayev küçəsində yerləşən "Sərgi salonu"nda keçirilən "Gil bayramı günü" yarışmasına dəvət edilib və yarışmanın qalibi olub. Yaratdığı əsərlərlə rusların xüsusi marağını çəkən Cəsarət usta sözügedən yarışmada birinciliyi qazandığı üçün Yekaterinburq Çini Qablar Zavodunun xüsusi təşəkkürnaməsinə layiq görülüb.
