Türkiyədə yenə də faciə yaşandı. Yenə də prezident Ərdoğanın Bakı səfəri ərəfəsində 37 nəfərin ölümü ilə başa çatan terror baş verdi. Əgər terror gerçəkdən də Ərdoğanın səfəri ilə bağlıdırsa, deməli, Türkiyə Prezidenti Bakıda önəmli mesajlar verməyi planlaşdırır və kimlərsə bunun qarşısını alır. Lakin məsələyə yalnız bu müstəvidən yanaşılması yanlış olardı. İstisna deyil ki, Ankara terroru ilə rəsmi Bakını da qorxutmaq istəyiblər.
Əslində, Ankara Yaxın Şərqin şahmat löhvəsində yeni qambitlərə hazırlaşır və bu, bölgədə nüfuzu olan digər ölkələrin maraqlarına cavab vermir. Türkiyə Qərb və Rusiya arasında seçim də etmək istəmir və rəsmi Ankara müstəqil oyunçuya çevrilmək niyyətini gizlətmir. Ənənəvi "türk qambiti" ona hesablanıb ki, Vaşinqton "dur" dediyi an milli maraqlar arxa plana keçsin.
Lakin Ankara neoosmanlıçılıq ideyasını irəli sürüb və belə gedişat bölgə güclərinin maraqlarına uyğun deyil. Bəllidir ki, hədəfdə Türkiyə siyasi elitasını parçalamaq, ictimai rəydə Ərdoğan əleyhinə təbliğat aparmaq niyyəti durur. Terror, hərbi çevriliş və qanlı müharibələr Ərdoğanın nüfuzunu zəiflətmək üçün yeganə metod kimi səciyyələndirilir. Bu baxımdan, Ankara terrorunun arxasında PKK-dan daha nüfuzlu güclərin dayandığını görməmək mümkün deyil. Ərdoğanın Bakı səfəri ərəfəsində terrorun baş verməsi də Ankaranın müstəqil oyunçuya çevrilmək planının qarşısını almağa yönələ bilər.
Türkiyə və Azərbaycan bir çox məsələlərdə tərəfdaş kimi çıxış edir. Odur ki, ictimai rəy Azərbaycanın strateji müttəfiqi Türkiyə ilə bir olmasını tələb edir. Lakin görünən budur ki, bölgədə yeni savaş qaçılmazdır. Ehtimal etmək olar ki, Türkiyə bölgədə hərbi gücünü artıracaq. Gedişat Türkiyənin yeni savaşa müdaxiləsini qaçılmaz edir. Türkiyənin başqa yolu qalmır. Savaş yaxındadır. Baş verən hadisələrin fonunda rəsmi Bakı üçün soyuqqanlı olmaq və emosiyasız qərar vermək lazım gələcək.
Təhlillər onu deməyə əsas verir ki, Türkiyə son zamanlar bir sıra güc mərkəzlərinin açıq təzyiqi ilə üzləşib. Savaş dərinləşərsə, bu məsələdə Bakıdan mövqe tələb edilə bilər. Lakin unutmaq olmaz ki, Bakı nə Ankaranın maraqlarına zidd addım ata bilər, nə də ki Rusiya ilə açıq qarşıdurmaya gedə bilər. Bakı bu məsələdə özünü qorumaq zorundadır.
Burada bir məsələni də unutmaq olmaz. Son günlər Əsəd rejimi və kürd separatçıları Türkiyəyə savaş açıblar. Türkiyə bu məsələdə NATO-nun yardımına bel bağlaya bilmir. Ankaranın beynəlxalq təcridi məsələsi də gündəmə gələ bilər. Elə bu amil də Türkiyənin Suriyaya hərbi müdaxiləsini aktual edir. Ankara öz sərhədlərini qorumalı və kürd separatçılığının kökünü qazımalıdır. Yaranmış situasiyada Türkiyənin separatçılara qarşı radikal addımlar atmaqdan başqa yolu qalmır.
Bütün bunlara baxmayaraq, unutmaq olmaz ki, Rusiya Suriyada uzun müddət qalmayacaq və bölgənin iki əsas oyunçusu olan Ankara və Moskva arasındakı savaş bir müddət sonra səngiyəcək. Türkiyə bölgənin mühüm oyunçusudur və odur ki, öz maraqlarına xidmət edən addımlar atır. Ankaraya Yaxın Şərqdə möhkəmlənmək lazımdır, ona başqa savaşlar lazım deyil. Nə Qafqaz, nə Şərqi Avropaya təsir imkanları Ankara üçün prioritet deyil. Ankara strategiyasında Yaxın Şərqi nəzarətə almaq mühümdür.
Prinsipcə, bu, neoosmanlıçılıq siyasətidir. Maraqlı amil ondan ibarətdir ki, savaşdan sonra Ankara və Moskva yaxınlaşması yenidən müşahidə edilərsə, Bakının taleyi necə olacaq? Dünya gücləri Azərbaycana qarşı iddialarından çəkiləcəkmi və Bakı növbəti dəfə geosiyasi oyunların və reallığın qurbanı ola bilərmi? Bu sullar açıq qalır və əlavə müzakirələrə ehtiyac yaranır…
