BAKI, 28 yanvar — Sputnik. Kollektiv Qərb Moskvanın qlobal təhlükəsizlik tədbirləri ilə bağlı təkliflərinə gözlənilən qeyri-konstruktiv şəkildə – rəsmi və aqressiv cavab verib. Rusiyanın sonrakı hərbi-siyasi və hərbi-texniki cavabı ABŞ və NATO üçün tamamilə gözlənilməz olaraq qalır. ABŞ təcrübələrinin bədbəxt qurbanı olan Ukrayna isə Şərqlə Qərbin əsas döyüş meydanına çevrilməyəcək.
Bərabər təhlükəsizlik zəmanətləri haqqında Rusiya müqavilələri layihəsinin ABŞ və NATO-ya təhvil verilməsindən sonra 2021-ci il dekabrın 15-də Vaşinqton və Brüsseldə 40 gündən çox müddətdə müttəfiqlər arasında mövqeləri razılaşdıraraq cavab üzərində düşünüblər. Nəticədə, yanvarın 26-da onlar Rusiya, Abxaziya, Cənubi Osetiya, Belarus və Dnestryanıya qarşı standart və özləri üçün rahat olan tezisləri və səssiz təhdidləri yalnız təkrarladılar. Bununla yanaşı, "tərəfdaşlar" Rusiya Xarici İşlər Nazirliyindən onların cavablarını dərc etməməyi xahiş ediblər ki, bu da mövqelərin etibarsızlığından və "Yeni Yalta olmayacaq" və ya "Ruslar, təslim olun!" üslubunda ritorikanın ümumi inandırıcılığından xəbər verir. Sənədlərin məzmunu, Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrovun bu gün təklif etdiyi kimi, tezliklə geniş ictimaiyyətə məlum olacaq.
ABŞ və NATO-nun Ukrayna ətrafında Rusiyanın "gərginliyinin çoxalması" qlobal təhlükəsizlik problemlərini azaltmaq istəyi primitiv və perspektivsiz görünür. Bunun fonunda Vaşinqtonun müttəfiqləri ekzistensial uyğunsuzluq böhranını yaşayırlar, yəni öz milli maraqlarını düşünürlər. Belə çıxır ki, bəzi Avropa dövlətlərinin enerji və maliyyə maraqları var ki, bu da Mayk Rocers adına Kəşfiyyat və Qlobal Münasibətlər Mərkəzinin direktoru Coşua S.Huminskinin sözlərinə görə, "onları Moskvanın təsiri üçün daha həssas edir", yəni Rusiya ilə qarşıdurmanı çətinləşdirir.
Kollektiv Qərbin Avropada hərbi manevrlərin şəffaflığının və strateji silahların məhdudlaşdırılmasının ayrı-ayrı istiqamətləri ilə bağlı Moskva ilə danışıqlar aparmaq niyyəti sevindiricidir, ancaq qlobal təhlükəsizlik sistemi üçün kifayət qədər deyil. Yanvarın 26-da NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberqin "Rusiya öz qoşunlarını bu ölkələrin razılığı olmadan yerləşdirdiyi Ukrayna, Gürcüstan və Moldovadan çıxarmalıdır" bəyanatı alyansın geosiyasi reallığından və coğrafi arealından tamamilə uzaqlaşdırılıb.
Beynəlxalq hüquqa əsasən, Abxaziya və Cənubi Osetiya Gürcüstanın bir hissəsi deyil, Krım yarımadası isə 2014-cü ildən Rusiyanın tərkibindədir. Dnestryanıda Rusiya sülhməramlıları NATO-nun heç bir aidiyyəti olmayan çoxtərəfli saziş əsasında mövcuddurlar.
Eyni zamanda, yanvarın 26-da Rusiya dünyanın müxtəlif yerlərində ABŞ və NATO-nun təhdidlərinə hərbi-siyasi və hərbi-texniki cavab vermək üçün daha çox sərbəstlik dərəcəsi əldə edib. İnanıram ki, yaxın aylarda bu hekayənin sehrli davamı olacaq.
Sabah müharibə olarsa
Qərb qəti şəkildə Rusiyanın mövqeyini nəzərə almaq istəmir. Güzəştsiz Vaşinqton Şimali Atlantika alyansının postsovet məkanında daha da genişlənməsini nəzərdə tutur. Almaniya və Fransanın müəyyən müqavimətinə baxmayaraq, Brüssel Şərqi Avropada (Rumıniya, Polşa, Baltikyanı ölkələrdə) NATO-nun xarici qoşunlarının mövcudluğunu artırır.
Stoltenberq dünən qeyd edib: "Ən pis varianta hazırlaşırıq. Biz öz qüvvələrimizin hazırlığını artırırıq, Baltik və Qara dəniz ərazilərində də mövcudluğumuzu artıracağıq. Oraya daha çox gəmi və hərbi təyyarələr göndəriləcək".
ABŞ administrasiyası Montrö Konvensiyasını yenidən yazmağa və ya ləğv etməyə çalışır. ABŞ konqresmenləri "Rusiyadan qorunmaq üçün" M1A2 "Abrams" tanklarının Polşaya çatdırılmasını sürətləndirməyə çağırırlar. Vaşinqton və London Kiyevə aktiv şəkildə "Javelin" və "SMAW-D" tank əleyhinə idarəolunan raketləri yerləşdirirlər. Çexiya Ukraynanı iri kalibrli mərmilərlə "yükləyir".
Qərb obyektiv olaraq Rusiya ilə silahlı toqquşmanı yaxınlaşdırır. Qlobal təhlükəsizlik problemlərinin diplomatik həlli sahəsi durmadan daralır. Gözlənilən münaqişənin intensivliyini, miqyasını və coğrafiyasını müzakirə edən ABŞ və NATO rəhbərləri gərginliyin çoxalmasının reallığını "Ukrayna ətrafında" deyil, Vaşinqton və Brüsseldəki "qərar qəbuletmə mərkəzləri" ilə dəyərləndirə bilmirlər.
Respublikaçı partiyasından olan konqres üzvü Marcori Qrinin fikrincə, amerikalılar Rusiya ilə nüvə müharibəsində ölə bilərlər, çünki Ukraynanın Hanter Baydenə (ABŞ prezidentinin oğlu) qarşı kompromat dəlilləri var.
Nə olursa olsun, ABŞ və NATO-nun qlobal təhlükəsizlik prinsiplərini pozması qlobal münaqişə üçün ilkin şərtlər yaradır. Rusiya qüdrətli nüvə dövləti kimi regional (Ukrayna) problemlərini müvəqqəti kənara çəkərək öz geosiyasi məqsədlərinə nail olmağı təmin edə bilir. Almaniyada artıq çox güclü olan Rusiyanın maraqlarına məhəl qoymamağın mümkünsüzlüyünü bəyan ediblər.
Koordinat sistemi
Rusiya heç də planetdəki qonşuları ilə qarşıdurmada və ya KTMT-ni ABŞ sərhədlərinə qədər genişləndirməkdə maraqlı deyil.
"Breaking Defence" nəşri oxucularına bildirir ki, "Rusiyanın Avropaya yanaşması siyasi cəhətdən alyansı parçalamağa, ölkələrlə ayrı-ayrılıqda məşğul olmağa və bir-birilərinin aralarını qızışdırmağa yönəlib. Birlik nümayişinə ehtiyac duyulan yerdə Berlin və Paris Moskvanın NATO-nun “kağız pələng” olması barədə fikrini gücləndirirlər".
Unutmamalıyıq ki, Əfqanıstanda 20 illik hərbi əməliyyatlardan sonra "pələng" taliblərdən zərbə alıb. NATO qoşunları da İraqdan eyni dərəcədə utancverici şəkildə çıxarılıb.
Bu yaxınlarda "müdafiə" alyansı BMT-nin icazəsi olmadan Yuqoslaviya, Liviya və Suriyanı bombalayıb. 2008-ci ildə Gürcüstanın təcavüzü və 2014-cü ildə Kiyevdəki silahlı çevriliş də Vaşinqton tərəfindən təşkil edilib. Son iki epizodda Rusiya yalnız milli təhlükəsizlik təhdidlərinə reaksiya verib və başqa cür hərəkət edə bilməyib.
Bəzi müşahidəçilər hesab edirlər ki, bu gün Rusiya təlimlərin keçirilməsi formatında müharibə öncəsi öz ordusunu yerləşdirir. "Moskva qəsdən qeyri-mümkün tələblər irəli sürür ki, yalnız bu tələblər rədd edildikdə mümkün hərbi əməliyyatlar üçün bəhanə yaratsın".
Düşünürəm ki, əgər tayqadakı qonşular həyasızcasına başlarının üstündə otururlarsa, ayı öz caynaqlarından utanmamalıdır.
2022-ci ildə Şərqi Avropada Moskvanın qeyd etdiyi qırmızı xətlərin alyansı tərəfindən pozulması qaçılmaz olaraq bütün hallarda ABŞ və NATO-nun xeyrinə bitməyəcək hərbi münaqişəyə səbəb olacaq.
Təsadüfi deyil ki, Nümayəndələr Palatasından və Senatdan 55 demokrat deputat yanvarın 26-da ABŞ Prezidenti Cozef Beydeni nüvə silahının "ilk istifadə edilməməsi" strategiyasını elan etməyə, Rusiya və Çin ilə danışıqları dəstəkləməyə, nüvə silahları ilə dəniz bazalı yeni qanadlı raketin işlənməsini dayandırmağa və "Trident II D5" QABR-da az güclü olan "W76-2" döyüş başlıqlarının yerləşdirilməsinə çağırıb.
Rusiya Hərbi Dəniz Qüvvələrinin İngiltərə sahillərindən 250 km məsafədə raket atışlarına hazırlıq fonunda Britaniyanın müdafiə naziri Ben Uolles Moskvada rusiyalı həmkarı Sergey Şoyqu ilə ehtiyatla danışıqlar apardığını elan edib.
Amerikalıların Ukraynada süni şəkildə yaratdığı böhrana gəlincə, burada NATO-nun hərbi ritorikasına və ya silah çatdırılmasına yer olmamalıdır. Şərqi Avropanın ehtimal olunan əfqanlaşması, ilk növbədə, Vaşinqton və Brüsseldəki bu irimiqyaslı hərbi avantüranın təşkilatçılarına zərbə vuracaq.
Kənardan daha aydın görünür - yanvarın 27-də Çinin xarici işlər naziri Van İ ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenlə telefon danışığında xatırladıb ki, vəziyyəti normallaşdırmaq üçün Kiyev yalnız Minsk razılaşmalarına əməl etməyə qayıtmalıdır.
ABŞ və onların avropalı müttəfiqləri qlobal təhlükəsizlik problemini Ukrayna epizodu ilə əvəz edə, Rusiyanın konkret təkliflərini "yola verə" bilməyəcəklər. Digər tərəfdən, Ukrayna onilliklər ərzində ABŞ demokratiyasının və Qərb dəyərlərinin antireklamı olaraq qalacaq.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.
Həmçinin oxuyun: