https://sputnik.az/20241231/2024-cu-ilin-on-esas-neticesi-469723330.html

2024-cü ilin on əsas nəticəsi

2024-cü ilin on əsas nəticəsi

Sputnik Azərbaycan

"RİA Novosti" 2024-cü ilin simasını müəyyənləşdirməklə yanaşı, 2025-ci ildə də Rusiyanın və dünyanın həyatına birbaşa təsirini davam etdirəcək on əsas hadisə... 31.12.2024, Sputnik Azərbaycan

2024-12-31T16:23+0400

2024-12-31T16:23+0400

2024-12-31T16:23+0400

təhlil

bəşər əsəd

suriya prezidenti bəşər əsəd

suriya

yaxın şərq

yaxın şərq

brics

brics sammiti

brics

kazan

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42200/78/422007854_0:9:1281:729_1920x0_80_0_0_37cb884e3924d72a3cab4e8ea949d1ee.jpg

İlin sonu nəticələrin yekunlaşdırılması üçün ənənəvi vaxtdır:1. Rusiyanın XHƏ (Xüsusi Hərbi Əməliyyat) zamanı strateji təşəbbüsü ələ alması 2024-cü ildə XHƏ-ın gedişində köklü dəyişiklik baş verdi - Rusiya ordusu döyüş əməliyyatlarında strateji təşəbbüsü ələ keçirdi. Cəmi üç payız ayında 2023-cü ildəkindən daha çox ərazi azad edildi. Vladimir Putin bildirib ki, 2024-cü il dekabrın ortalarına qədər 189 yaşayış məntəqəsi azad edilib. Cəbhədəki uğurlarımız o qədər genişmiqyaslı və sürətlə inkişaf edib ki, hətta ən barışmaz qərb rusofobları da artıq reallığa göz yuma bilmirlər. Bu baxımdan ABŞ və Avropada çılğın şəkildə alternativlərin axtarışı başlayıb. Buna rəğmən, bəziləri münaqişənin tez bir zamanda dayandırılmasının vacibliyindən danışsa da, digərləri Ukraynaya xarici, ilk növbədə, Avropa qoşunlarını göndərmək planları hazırlayır. Diqqəti sürətlə yaxınlaşan hərbi, iqtisadi və dövlət-siyasi çöküşdən yayındırmağa çalışan Kiyev Kursk vilayətinə hücum etdi. Hərbi nöqteyi-nəzərdən bu macəra dərhal uğursuzluğunu ortaya qoydu və Ukrayna Silahlı Qüvvələri (USQ) üçün daha bir "ətçəkən maşınına" çevrildi. Bununla belə, işğal olunmuş ərazilərdə dinc sakinlər ukraynalı yaraqlıların və xarici muzdluların vəhşiliklərinə məruz qaldı. Onların hərbi cinayətləri və insanlığa qarşı cinayətləri cəzasız qalmayacaq. İstintaq orqanları artıq USQ-nin hərəkətlərinə qarşı onlarla cinayət işi açıb. Əgər yaraqlılardan hər hansı birinə sağ qaçmaq qismət olarsa, Rusiya onları ömürlərinin sonuna qədər təqib edəcək. 1990-2000-ci illərdə Şimali Qafqazda döyüşmüş, indi də dünyanın hər yerində yaxalanaraq Rusiya hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən həbsə göndərilən ekstremistlərin nümunələri buna təminat verir. 2. Rusiya Konstitusiyasına edilən dəyişikliklərin qüvvəyə minməsi 2024-cü ilin martında Vladimir Putin yenidən ölkə prezidenti seçildi və bu, 2020-ci ildə Əsas Qanuna edilən dəyişiklik sayəsində mümkün oldu. Keçmiş seçkilər həm də ona görə diqqəti cəlb edirdi ki, onlar prezident super-çoxluğunun təzahürünə imkan verirdi: seçkilərdə rekord sayda vətəndaş (seçicilərin 77,4 faizi) iştirak etdi, eləcə də rekord sayda insan Putinə səs verdi (75,9 milyon). Son bir ildə ilk dəfə həyata keçirilən digər mühüm konstitusiya dəyişikliyi ölkə parlamentinin səlahiyyətlərinin genişləndirilməsi oldu: Dövlət Duması ilk dəfə hökumətin tərkibini təsdiqlədi, federal idarələrin rəhbərləri isə Federasiya Şurası ilə məsləhətləşmələrdən sonra təyin olundu.. Rusiya Konstitusiyası təsdiq etdi ki, o, hüquqi abidə deyil, canlı sənəddir, dövrün tələblərinə uyğunlaşır və ölkənin inkişafında əsas tendensiyaların - hakimiyyətin nümayəndəli orqanlarının rolunun genişləndirilməsindən tutmuş elitanın milliləşdirilməsinə qədər olan əsas tendensiyaların aparıcısıdır. 3. "Qəhrəmanlar vaxtı" 2024-cü il martın 1-də, XHƏ-nin başlamasından iki il sonra, prezidentin təşəbbüsü ilə "Qəhrəmanların vaxtı" xüsusi təhsil layihəsi - döyüş veteranlarının dövlət qulluğuna hazırlanması üzrə kadr proqramının icrasına başlandı. Təlimin nəticələrinə əsasən, ilk iştirakçılar artıq dövlət orqanlarında, əsas dövlət şirkətlərində və ictimai-siyasi təşkilatlarda vəzifələrə təyinat alıblar. Oxşar proqramlara ölkənin bir sıra regionlarında da start verilib. Vətənə məhəbbətini, ali ideallara sadiqliyini öz həyatları ilə sübut etmiş insanların sayəsində milli elitanın yenilənməsi ilə bağlı çoxdan gözlənilən tələb reallaşmağa başlayıb. Əksəriyyətinin hələ 30 yaşı olmayan döyüş veteranları cəmiyyət üçün balast deyil (ABŞ-da olduğu kimi), onilliklər ərzində ölkənin inkişafını təmin edə biləcək ən dəyərli kadr mənbəyidir. Böyük Vətən Müharibəsi veteranlarının təcrübəsi buna sübutdur. 4. "Oreşnik" 21 noyabr 2024-cü ildə Dnepropetrovskdakı Yujmaş zavodu Rusiya ordusu tərəfindən Rusiyanın eksperimental "Oreşnik" raket sistemi ilə vuruldu. Bu, əvvəllər görülməmiş oyunu dəyişdirən silahın döyüş sınağına çevrildiyi üçün Qərb çaxnaşmaya düşdü. "Oreşnik" zərbəsi Rusiyanın geosiyasi opponentlərinə Moskva ilə münaqişəni qeyri-məhdud səviyyədə gərginləşdirmək strategiyasının yanlış olduğunu göstərdi. Qərbin hesablamalarına görə, onun bütün mümkün qırmızı xətləri tədricən keçməsinə və intensivləşən qarşıdurmaya Rusiyanın, istifadəsi hamı üçün ölümcül olan nüvə silahı istisna olmaqla, cavabı yoxdur. Rusiya bu yanlış təsəvvürün dərinliyini açıq şəkildə nümayiş etdirdi: onun ixtiyarında nəhəng dağıdıcı gücə malik, Avropanın istənilən nöqtəsində hədəflərə çata bilən və həm nüvə, həm də qeyri-nüvə versiyalarında istifadə oluna bilən silahlar var. 5. Həmrəyliyin gücü Ötən il MDB ölkələrində könüllülük ili elan edilib. Bu, Rusiya cəmiyyətində gedən proseslərin məzmununa və mahiyyətinə tam uyğun gəlir. Sosioloji sorğular hər kəsin öz ətrafında müşahidə edə biləcəyini təsdiqləyir: ölkənin üzləşdiyi ekzistensial çağırış qarşısında milli birlik, insanların isterik ajiotaj olmadan nəticələrə sakit diqqəti və Rusiyanın - onun dövlətinin və xalqının birgə səyləri ilə hər hansı bir çətinlik və maneənin öhdəsindən gəlmək bacaracağına inam. Xüsusi hərbi əməliyyat və ümumən Qərbin bütün səviyyələrdə Rusiyaya qarşı başlatdığı müharibə insanların həyatında xarici amil olmaqdan çıxaraq ictimai həyatın bir hissəsinə çevrilərək, konsolidasiyanı təmin etdi. Cəmiyyətdə müxtəlif könüllülər təşəbbüsü yarandı. Bu hərəkat özünü orduya, sərhədyanı rayonlara, terror hücumları nəticəsində zərər çəkmiş qaçqın və köçkünlərə yardım təşəbbüslərində büruzə verdi. Bu il Putinin dediyini təsdiq etdi: "Rusiyanı təhdid etməyin mənası yoxdur, o, bizi yalnız ruhlandırır". 6. Milli iqtisadiyyatın inkişafı Rusiya iqtisadiyyatı 2024-cü ildə demək olar ki, dörd faiz artaraq yenə də proqnozları xeyli üstələdi. Sürətli iqtisadi inkişaf bütün mümkün əmək resurslarının bazardan çıxarılmasına səbəb oldu - il ərzində işsizlik səviyyəsi dəfələrlə tarixi rekordlar qıraraq oktyabrda 2,3 faiz təşkil etdi. Öz növbəsində işçi qüvvənin çatışmazlığı uzun illər ərzində əmək haqqının və real gəlirlərin rekord dərəcədə artmasına səbəb oldu. Eyni zamanda, sosial-iqtisadi nailiyyətlərin mənfi tərəfi də özünü büruzə verdi. Bu ilk növbədə üzünü yüksək inflyasiyada göstərdi. İqtisadi orqanlar üçün ötən ilin əsas vəzifələrindən biri böyük sürət yığmış iqtisadiyyatı bir qədər yavaşlatmaq idi. İyulun 1-də daşınmaz əmlaka tələbi (və nəticədə qiymətləri) sürətləndirən kütləvi güzəştli ipoteka ləğv edildi və Mərkəzi Bank il ərzində baza dərəcəsini dəfələrlə artıraraq, son nəticədə onun səviyyəsini 21 faizə çatdırdı. Səlahiyyətlilərin fikrincə, görülən tədbirlər öz nəticəsini verməyə başlayıb: misal üçün, kreditləşmə sahəsində fəallıq aşağı düşüb. Bununla belə, qarşıya qoyulan məqsədlərə, o cümlədən istənilən inflyasiya səviyyəsinə nail olmaqdan danışmaq hələ tezdir. 7. Crocus City Hall-da terror aktı və Kiyevin əmri ilə terror dalğası 2024-cü ildə Rusiya yenidən artıq bir qədər unudulmuş təhlükə ilə - terrorla tam üz-üzə qaldı. Martın 22-də Crocus City Hall-da böyük terror aktı baş verdi, 145 nəfər həlak oldu (daha çox itki yalnız Beslan hadisəsində olub). Terror təhlükəsinin artmasına əsas "töhfə" Ukraynadakı nasist rejimi tərəfindən verilib. Cəbhədəki vəziyyətə nəzarət edə bilməyən Kiyev hakimiyyəti, Rusiya ordusunun hərbi uğurlarına cavab olaraq terrora üz tutub. Onların hədəfi həm sadə vətəndaşlar, həm də məmurlardır. Ukrayna xüsusi xidmət orqanları istənilən üsul və vasitələrdən istifadə edir: sərhəd bölgələrinə raket hücumları və ölkənin dərinliklərində pilotsuz təyyarələrlə - açıq-aşkar mülki hədəflərə zərbələr endirir, həm ideoloji tərəfdarların, həm də pul üçün işləyən muzdluların əli ilə sifarişli qətllər təşkil edirlər. Sonuncular qismində ən çox Orta Asiyadan olan immiqrantlardan istifadə olunur. Dekabrın 17-də Moskvada partlayış nəticəsində Rusiya Kimyəvi Müdafiə Qoşunlarının rəisi general-leytenant İqor Kirillov və onun köməkçisi qətlə yetiriliblər. Ukraynalı telefon fırıldaqçılarının qurbanı olmuş insanların terror fəaliyyətinə cəlb edilməsi texnologiyasının yaradılmasını Kiyev "nou-hau"su hesab edilə bilər. 8. BRICS-in Kazan sammiti 2024-cü ilin oktyabrında Rusiya Kazanda keçirilən növbəti illik BRİKS sammitinə ev sahibliyi etdi. Onun işində 35 nümayəndə heyəti iştirak edib, onlardan 24-nə dövlət başçıları rəhbərlik edib. Sammitin nəticəsi olaraq 13 ölkə BRİKS-ə tərəfdaş statusu alıb. Qərb üçün hadisənin əsas nəticəsi bütün əsas media və əsas siyasətçilər tərəfindən bu və ya digər şəkildə ifadə edilən Rusiyanı təcrid etmək siyasətinin tam və aşkar iflasa uğraması oldu. Bununla belə, dünyanın qalan hissəsi üçün sammitin müsbət gündəliyi və onun nəticəsində əldə olunan konkret razılaşmalar daha vacib oldu. Kazanda Dünya Çoxluğu nəhayət ideoloji konsepsiyadan reallığa, bütün iştirakçıların maraqlarını nəzərə alaraq sakit və ardıcıl surətdə dünya iqtisadiyyatının və beynəlxalq münasibətlərin koordinasiyası üçün yeni, alternativ strukturlar quran geosiyasi qüvvəyə çevrildi. Qərbin nəzarəti altında olan mövcud sistemi məhv etmək məqsədi daşımayan, lakin ona paralel olaraq yavaş-yavaş böyüyən nəqliyyat dəhlizləri, əmtəə (xüsusən də taxıl) birjaları, pul-maliyyə, koordinasiya və arbitraj strukturları yaradılır. 9. Dünya liberalizminin böhranı 2024-cü il başlamazdan xeyli əvvəl "Seçki ili" adlandırılırdı. Ötən il 74 ölkədə prezident və ya parlament seçkiləri keçirildi və əslində əsas və qlobal tendensiya liberal ideyanın böhranı və liberal qüvvələrin iflasa uğraması oldu. Bu, xüsusilə müasir liberalizmin beşiyi və qalası olan hesab olunan Qərbdə özünü büruzə verirdi. ABŞ-da hakimiyyətə Donald Tramp gəldi. Almaniya, Olaf Scholz-un rəhbərliyi altında bir neçə il ərzində əsas iqtisadiyyatdan "Avropanın xəstə adamı"na çevrildi; Kanadada, Liberal Baş nazir Castin Trüdonun rəhbərliyi altında kürsü dağılır: Kanadanın evtanaziya üzrə dünya liderliyinin bu prosesə birbaşa təsir etdiyinə dair (onsuz da bütün ölümlərin beş faizi "köməkli intihar" nəticəsində baş verir) şübhə var. Bütün Avropada ictimai əhval-ruhiyyə aydın şəkildə sağa meyl edir. Fransa, İngiltərə, Hollandiya, Almaniya və başqa yerlərdə liberal isteblişment qeyri-sistemli və sağçı hərəkatları getdikcə və daha ardıcıl şəkildə dəstəkləyən vətəndaşların etibarını itirir. Sürüşmə gücünü saxlamağa çalışan əsas qüvvələr istənilən vasitəyə əl atırlar: Hollandiyada qalibin hakimiyyətə gəlməsinin qarşısını almaq üçün gizli kabinet təşkil etdilər, Almaniyada "Almaniya üçün Alternativ"i qadağan etməyə cəhdlər edilir, Rumıniyada onlar sadəcə olaraq "səhv" qalib namizədə görə seçkiləri gözlənilmədən ləğv etdilər. Lakin bu cür açıq ikiüzlülük və əxlaqsızlıq, cəmiyyətin rəyinə nümayişkaranə hörmətsizlik nəinki liberallara kömək etməyəcək - əksinə, onlar üçün daha böyük problemlərə çevrilmək təhlükəsi yaradır. 10. Yaxın Şərqin yenidən bölüşdürülməsi Qəzza ətrafında 2023-cü ildə başlayan gərginlik durmadan genişləndi və 2024-cü ildə daha qanlı xarakter aldı. Bütün ötən il boyunca İsrail düşmənlərinə qarşı həm dəqiq, həm də qeyri-dəqiq şəkildə fəal zərbələr endirib. Ən bədnam qətl HƏMAS-ın rəhbəri İsmayıl Haniyənin ölümü idi. Lakin dünyanı ən çox şoka salan İsrail kəşfiyyat xidmətlərinin Livanda minlərlə telekommunikasiya cihazını, ilk növbədə Hizbullah üzvlərinin də geniş istifadə etdikləri peycerləri partlatması oldu. Prezident İbrahim Rəisinin helikopter qəzasında həlak olması İran üçün böyük itki oldu. Və ilin sonu Bəşər Əsədin sürətlə devrilməsi və Əsəd Suriyasının süqutu ilə yadda qaldı. Bundan dərhal yararlananlar da oldu. Bununla belə, hakimiyyətin yeni əllərə nisbətən qansız keçməsin uzun sürməyəcəyi düşünülür. Ölkədə müxtəlif icmaların nümayəndələri arasında toqquşmalar artır. O cümlədən silahlardan istifadə edilməklə. Suriya bütün qonşuları da cəlb edə biləcək xaosa qərq olur.

yaxın şərq

kazan

2024

xəbərlər

ru_AZ

bəşər əsəd, suriya prezidenti bəşər əsəd, suriya, yaxın şərq, yaxın şərq, brics, brics sammiti, brics, kazan, kazan, xüsusi hərbi əməliyyat, rusiya