https://sputnik.az/20241229/rusiya-bogazlar-ve-kanallar-ugrunda-muharibeye-sebeb-oldu-469736242.html
Rusiya boğazlar və kanallar uğrunda müharibəyə səbəb oldu
Rusiya boğazlar və kanallar uğrunda müharibəyə səbəb oldu
Sputnik Azərbaycan
Dünyadakı yeni geosiyasi münasibətlər qədim orta əsrlərdən mövcud olan bir həqiqəti yenidən gündəmə gətirdi: real və nüfuza sahib olmaq istəyən dövlət logistik... 29.12.2024, Sputnik Azərbaycan
2024-12-29T18:41+0400
2024-12-29T18:41+0400
2024-12-29T18:41+0400
rusiya
təhlil
boğaz
əbdülfəttah əs-sisi
əbdül fəttah əs-sisi
abş
abş
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/41209/61/412096148_0:140:3147:1910_1920x0_80_0_0_264ac5b6c5152d15ddcafc5b7472cca5.jpg
Dünyada çalxalanma davam edir. Və bu tarixi vəziyyətdə sarsılmaz görünən qaydalar və ssenarilər dağılır. Yaxın Şərq mətbuatının məlumatına görə, Misir prezidenti Əbdül Fəttah Xəlil əs-Sisi bu yaxınlarda Süveyş kanalı administrasiyası rəhbərinin hesabatını dinləyib. O bildirib ki, ötən ilin yekunlarına görə Misir xəzinəsi 7 milyard dollardan çox itki ilə üzləşib ki, bu da 2023-cü illə müqayisədə kanal vasitəsilə gəmilərin daşınmasından əldə edilə biləcək gəlirin miqdarıdır. Faizlə desək, planetin əsas gəmi arteriyasının əməliyyat dövriyyəsi 60 faiz azalıb. Səbəbi məlum olsa da, bu Qahirəni heç də sevindirmir. Təkcə noyabr və dekabr aylarında Yəmən husiləri Bab əl-Məndəb boğazı və Qırmızı dənizdən Süveyş kanalına gedən ticarət və yük gəmilərinə yüzdən çox raket zərbəsi endirib. Bu səbəbdən gəmi sahibləri daha çox marşrutu cənuba yönləndirərək, Afrikadan yan keçməyə üstünlük verirlər. Bu, hərəkət vaxtı və xərclərin əhəmiyyətli dərəcədə artmasına gətirib çıxarır ki, bu da öz növbəsində narazı müştərilərlə cərimələr və məhkəmə çəkişmələri ilə nəticələnir. Husilər dəniz yük daşımalarının blokadaya alınmasının əsas səbəbi kimi İsrailin Qəzza fələstinlilərinə qarşı təcavüzünü göstərdiyi üçün baş verən hər şeydə Misir istənilən baxımdan zərərçəkən tərəf olur. Amma Tel-Əvivin qonşu ölkələrdə bəyənmədiyi bütün obyektləri bombalayaraq sektorda hərbi əməliyyatları həyata keçirməkdə davam etdiyini nəzərə alsaq, kanalın blokadasının onun iqtisadiyyatına ciddi təsir etdiyini düşünmək olmur. Ümumilikdə qarşımızda İsrailin Qəzza zolağında növbəti hərbi əməliyyatı nəticəsində Yaxın Şərq böhranı istiqamətlərindən birinin ara nəticəsi var. Husilər artıq bir ildir ki, Qırmızı dənizdə gəmi daşımalarını raket maneəsi ilə tənzimləyirlər. Belə olan halda Süveyş kanalının Çin mallarının və ərəb neftinin Avropaya daşınmasının əsas marşrutu olduğunu nəzərə alaraq bazar iştirakçılarının maliyyə probleminin həcmini öyrənmək istəyi təbiidir. İlk baxışdan nə qədər qəribə görünsə də, Misir ehtirasları qlobal dinamik mozaikanın yalnız bir hissəsidir. O tarixi sistemlərin, inkişafların və qarşılıqlı təsir zəncirlərinin parçalanması ilə əlamətdardır. Yeri gəlmişkən, Süveyş kanalının istismarından əldə edilən gəlirin iki dəfə azalması, Donald Trampın şok açıqlamalarından çox şeyə aydınlıq gətirir. Ağ Evin Oval Ofisinə inamla yaxınlaşan 47-ci prezident ötən həftə Avropa İttifaqından Amerika karbohidrogenlərinin idxalını ticarət kəsirinin bərabərləşdirilməsinə zəmanət verən həcmdə əhəmiyyətli dərəcədə artırmağı tələb etdi. Anlamaq üçün: U.S. Census Bureau data-nın məlumatına görə, 2023-cü ilin sonunda ABŞ və AB arasındakı ticarət disbalansı 208 milyard dollar təşkil edib. Təbii ki, Köhnə Dünyanın xeyrinə. Belə olan halda onların qarşısında ümidsiz enerji vəziyyətindən istifadə edən amerikalı dostlar, tərəfdaşlar və müttəfiqlər çox sadə seçim qoyur: ya iqtisadiyyatlarını və real sektorunu hər hansı az və ya çox tutumlu istehsalla birgə tamamilə basdırmaq, ya da tamamilə xaricdən gələn təchizatdan asılı vəziyyətə düşmək və Amerikanın ticarət qisasını öz pulları ilə maliyələşdirmək. Tramp həmçinin Meksika və Qrenlandiyanın ABŞ-ın bir hissəsi kimi daha yaxşı və təhlükəsiz olacağını bildirib və Kanadanı 51-ci ştat olmağa razılaşarsa, Ağcaqayın yarpağı ölkəsi sakinləri üçün vergilərin ikiqat azaldılmasına söz verib. Lakin tənəzzülə uğrayan imperiyanın ən böyük diqqəti Panama kanalına yönəlib. Seçilmiş prezidentin fikrincə kanal Amerikanın mülkiyyətinə qaytarılmalıdır. Birqütblü anglo-sakson dünyası artıq fiziki olaraq parçalandığı və onun hissələri yeni ağırlıq mərkəzlərinə sürükləndiyi, Moskvanın inadla tarixi xəttinə sadiq qalaraq dəyişməz mövqeyi qlobal siyasətin "adalaşmasına" təkan verdi. Söhbət, əlbəttə ki, Qlobal Cənub və Qlobal Şərq kimi ekstraterritorial birləşmələrin ilk dəfə yarandığı çoxqütblü sistemin formalaşmasından gedir. Donald Trump mahiyyət etibarilə revanşistdir və indi birinci prezidentliyi dövründən bəri ticarət disbalansı ikiqat artan və bu gün yarım trilyon dolları aşan Çinə son və qətiyyətli bir döyüş vermək üçün mövcud olan bütün qüvvələri cəmləşdirməyə çalışdığını izləyirik. Söhbət ticarət dövriyyəsinin Çinin lehinə olmasından gedir. görürük. Aydındır ki, Pekinin xeyrinə. Biz Respublikaçılar komandasına kredit verməliyik: onlar Vaşinqtonun ümumi üstünlüyünü və hökmranlığını itirməsi prosesini dərk ediblər və uzunmüddətli iqtisadi oyun üçün yeni alətlər icad edirlər. Müasir tarixdə ilk dəfə olaraq Birləşmiş Ştatlar təkcə resurslara deyil, həm də onların çatdırılma marşrutlarına nəzarət yaratmağa çalışır. Trampın iddiaları zarafatdan başqa bir şey deyil, çünki Birləşmiş Ştatlar hələ də iki okeanı birləşdirən su yolunun neytral statusunu itirə biləcəyinə inanarsa, Panamaya qoşun göndərmək üçün qanuni hüququna malikdir. Respublikaçılar komandasına dəyər verməliyik: onlar Vaşinqtonun ümumi üstünlüyünü və hökmranlığını itirməsi prosesini dərk edir və uzunmüddətli iqtisadi oyun üçün yeni alətlər icad edirlər. Müasir tarixdə ilk dəfə olaraq Birləşmiş Ştatlar təkcə resurslara deyil, həm də onların çatdırılma marşrutlarına nəzarət yaratmağa çalışır. Trampın iddiaları zarafata bənzəmir, çünki kanalın neytral statusu itirmə təhlükəsi yarandığı halda, Birləşmiş Ştatlar hələ də Panamaya qoşun göndərmək üçün qanuni hüququna malikdir. Süveyş kanalı məsələsində Misirin bəxti ondadır ki, kanalın keçmiş sahibi olan Böyük Britaniya 1957-ci ildə olduğu kimi Fransa və İzraillə birgə kanala olan nəzarəti güclə geri qaytarmaq üçün kifayət qədər gücə malik deyil. Tarixi ironiya ondan ibarətdir ki, o zaman ABŞ müharibəni dayandırmaq və qoşunları çıxarmaq üçün ultimatum verənlərdən biri idi. Təbii ki, bu, həmin vaxt sovetyönlü ölkələr blokuna qoşulan Misirə sevgidən deyil, Londonun dəniz və ticarət üstünlüyünün dirçəldilməsi ilə bağlı hər hansı ümidlərini nəhayət basdırmaq üçün edilmişdi. Yeri gəlmişkən, daha bir əlamətdar məqam. Səsvermənin nəticələrinin açıqlanmasından sonra bir çox təhdid dolu vədlər verməyi bacaran Tramp səylə İran məsələsindən yan ötür. Məhz farslar yəmənli proksilərin köməyi ilə Süveyş kanalı vasitəsilə yük axınını dayandırıblar. Bayden administrasiyası isə husilərlə birbaşa hərbi toqquşma ehtimalını belə nəzərə almadığını təkidlə vurğulayır. Göründüyü kimi, ABŞ əsas dəniz və okean marşrutlarının fəaliyyətini özünə tabe etmək, ya da dolayısı ilə təsir etmək niyyətində ciddidir. Süveyş kanalına gəldikdə, bu, həm Çinə, həm də Avropaya eyni vaxtda təzyiq göstərmək üçün bir fürsətdir və sonuncu Çinlə ticarət dövriyyəsi baxımından Birləşmiş Ştatlardan bir qədər geridədir. Təcrübə isə göstərir ki, Vaşinqtona rəqiblər ümumiyyətlə lazım deyil.
abş
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
rusiya, boğaz, əbdülfəttah əs-sisi, əbdül fəttah əs-sisi, abş, abş
rusiya, boğaz, əbdülfəttah əs-sisi, əbdül fəttah əs-sisi, abş, abş
Rusiya boğazlar və kanallar uğrunda müharibəyə səbəb oldu
Dünyadakı yeni geosiyasi münasibətlər qədim orta əsrlərdən mövcud olan bir həqiqəti yenidən gündəmə gətirdi: real və nüfuza sahib olmaq istəyən dövlət logistik marşrutlara nəzarəti təmin etməlidir.
Dünyada çalxalanma davam edir. Və bu tarixi vəziyyətdə sarsılmaz görünən qaydalar və ssenarilər dağılır. Yaxın Şərq mətbuatının məlumatına görə, Misir prezidenti Əbdül Fəttah Xəlil əs-Sisi bu yaxınlarda Süveyş kanalı administrasiyası rəhbərinin hesabatını dinləyib. O bildirib ki, ötən ilin yekunlarına görə Misir xəzinəsi 7 milyard dollardan çox itki ilə üzləşib ki, bu da 2023-cü illə müqayisədə kanal vasitəsilə gəmilərin daşınmasından əldə edilə biləcək gəlirin miqdarıdır. Faizlə desək, planetin əsas gəmi arteriyasının əməliyyat dövriyyəsi 60 faiz azalıb.
Səbəbi məlum olsa da, bu Qahirəni heç də sevindirmir. Təkcə noyabr və dekabr aylarında Yəmən husiləri Bab əl-Məndəb boğazı və Qırmızı dənizdən Süveyş kanalına gedən ticarət və yük gəmilərinə yüzdən çox raket zərbəsi endirib. Bu səbəbdən gəmi sahibləri daha çox marşrutu cənuba yönləndirərək, Afrikadan yan keçməyə üstünlük verirlər. Bu, hərəkət vaxtı və xərclərin əhəmiyyətli dərəcədə artmasına gətirib çıxarır ki, bu da öz növbəsində narazı müştərilərlə cərimələr və məhkəmə çəkişmələri ilə nəticələnir. Husilər dəniz yük daşımalarının blokadaya alınmasının əsas səbəbi kimi İsrailin Qəzza fələstinlilərinə qarşı təcavüzünü göstərdiyi üçün baş verən hər şeydə Misir istənilən baxımdan zərərçəkən tərəf olur. Amma Tel-Əvivin qonşu ölkələrdə bəyənmədiyi bütün obyektləri bombalayaraq sektorda hərbi əməliyyatları həyata keçirməkdə davam etdiyini nəzərə alsaq, kanalın blokadasının onun iqtisadiyyatına ciddi təsir etdiyini düşünmək olmur.
Misir mətbuatı əs-Sisinin təkcə itkiləri deyil, həm də kanalın modernləşdirilməsi layihələrini müzakirə etdiyini yazaraq vəziyyəti yumşaltmağa çalışıb. Xüsusilə, marşrutun cənub hissəsində infrastruktur tikintisinin başa çatdırılması, eləcə də daha böyük gəmilərin buradan keçə bilməsi üçün 30 kilometrlik hissənin genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.
Ümumilikdə qarşımızda İsrailin Qəzza zolağında növbəti hərbi əməliyyatı nəticəsində Yaxın Şərq böhranı istiqamətlərindən birinin ara nəticəsi var. Husilər artıq bir ildir ki, Qırmızı dənizdə gəmi daşımalarını raket maneəsi ilə tənzimləyirlər. Belə olan halda Süveyş kanalının Çin mallarının və ərəb neftinin Avropaya daşınmasının əsas marşrutu olduğunu nəzərə alaraq bazar iştirakçılarının maliyyə probleminin həcmini öyrənmək istəyi təbiidir.
İlk baxışdan nə qədər qəribə görünsə də, Misir ehtirasları qlobal dinamik mozaikanın yalnız bir hissəsidir. O tarixi sistemlərin, inkişafların və qarşılıqlı təsir zəncirlərinin parçalanması ilə əlamətdardır. Yeri gəlmişkən, Süveyş kanalının istismarından əldə edilən gəlirin iki dəfə azalması, Donald Trampın şok açıqlamalarından çox şeyə aydınlıq gətirir.
Ağ Evin Oval Ofisinə inamla yaxınlaşan 47-ci prezident ötən həftə Avropa İttifaqından Amerika karbohidrogenlərinin idxalını ticarət kəsirinin bərabərləşdirilməsinə zəmanət verən həcmdə əhəmiyyətli dərəcədə artırmağı tələb etdi. Anlamaq üçün: U.S. Census Bureau data-nın məlumatına görə, 2023-cü ilin sonunda ABŞ və AB arasındakı ticarət disbalansı 208 milyard dollar təşkil edib. Təbii ki, Köhnə Dünyanın xeyrinə. Belə olan halda onların qarşısında ümidsiz enerji vəziyyətindən istifadə edən amerikalı dostlar, tərəfdaşlar və müttəfiqlər çox sadə seçim qoyur: ya iqtisadiyyatlarını və real sektorunu hər hansı az və ya çox tutumlu istehsalla birgə tamamilə basdırmaq, ya da tamamilə xaricdən gələn təchizatdan asılı vəziyyətə düşmək və Amerikanın ticarət qisasını öz pulları ilə maliyələşdirmək.
Tramp həmçinin Meksika və Qrenlandiyanın ABŞ-ın bir hissəsi kimi daha yaxşı və təhlükəsiz olacağını bildirib və Kanadanı 51-ci ştat olmağa razılaşarsa, Ağcaqayın yarpağı ölkəsi sakinləri üçün vergilərin ikiqat azaldılmasına söz verib. Lakin tənəzzülə uğrayan imperiyanın ən böyük diqqəti Panama kanalına yönəlib. Seçilmiş prezidentin fikrincə kanal Amerikanın mülkiyyətinə qaytarılmalıdır.
Və burada hekayəmizin cizgiləri - həm Misir, həm də Panama - bir nöqtədə birləşir. Çünki həm Süveyş bölgəsində nəqliyyatın hərəkatının azalması, həm də Panama hərbi qambitinin təkrarlanmasının real təhlükəsi qlobal yenidənqurmanın əksidir. Və baş verənlərin əsas katalizatoru məhz Rusiya olub.
Birqütblü anglo-sakson dünyası artıq fiziki olaraq parçalandığı və onun hissələri yeni ağırlıq mərkəzlərinə sürükləndiyi, Moskvanın inadla tarixi xəttinə sadiq qalaraq dəyişməz mövqeyi qlobal siyasətin "adalaşmasına" təkan verdi. Söhbət, əlbəttə ki, Qlobal Cənub və Qlobal Şərq kimi ekstraterritorial birləşmələrin ilk dəfə yarandığı çoxqütblü sistemin formalaşmasından gedir. Donald Trump mahiyyət etibarilə revanşistdir və indi birinci prezidentliyi dövründən bəri ticarət disbalansı ikiqat artan və bu gün yarım trilyon dolları aşan Çinə son və qətiyyətli bir döyüş vermək üçün mövcud olan bütün qüvvələri cəmləşdirməyə çalışdığını izləyirik. Söhbət ticarət dövriyyəsinin Çinin lehinə olmasından gedir.
görürük. Aydındır ki, Pekinin xeyrinə. Biz Respublikaçılar komandasına kredit verməliyik: onlar Vaşinqtonun ümumi üstünlüyünü və hökmranlığını itirməsi prosesini dərk ediblər və uzunmüddətli iqtisadi oyun üçün yeni alətlər icad edirlər. Müasir tarixdə ilk dəfə olaraq Birləşmiş Ştatlar təkcə resurslara deyil, həm də onların çatdırılma marşrutlarına nəzarət yaratmağa çalışır. Trampın iddiaları zarafatdan başqa bir şey deyil, çünki Birləşmiş Ştatlar hələ də iki okeanı birləşdirən su yolunun neytral statusunu itirə biləcəyinə inanarsa, Panamaya qoşun göndərmək üçün qanuni hüququna malikdir. Respublikaçılar komandasına dəyər verməliyik: onlar Vaşinqtonun ümumi üstünlüyünü və hökmranlığını itirməsi prosesini dərk edir və uzunmüddətli iqtisadi oyun üçün yeni alətlər icad edirlər. Müasir tarixdə ilk dəfə olaraq Birləşmiş Ştatlar təkcə resurslara deyil, həm də onların çatdırılma marşrutlarına nəzarət yaratmağa çalışır. Trampın iddiaları zarafata bənzəmir, çünki kanalın neytral statusu itirmə təhlükəsi yarandığı halda, Birləşmiş Ştatlar hələ də Panamaya qoşun göndərmək üçün qanuni hüququna malikdir.
Serbiya prezidenti Vuçiçin yeni bəyanatı da bu fikri təsdiq edir. Son müsahibəsində o, ABŞ-ın "Şimal axını"nın kəmər hissəsini alacağına, Rusiya ilə tezliklə razılığa gələcəyinə və 2025-ci ildə Rusiya qazını Avropaya nəql edəcəyinə şübhə etmədiyini bildirib. Bütöv bir qitənin mövcudluğu asılı olan logistik marşruta nəzarətin qurulması deyilsə, bu nədir?
Süveyş kanalı məsələsində Misirin bəxti ondadır ki, kanalın keçmiş sahibi olan Böyük Britaniya 1957-ci ildə olduğu kimi Fransa və İzraillə birgə kanala olan nəzarəti güclə geri qaytarmaq üçün kifayət qədər gücə malik deyil. Tarixi ironiya ondan ibarətdir ki, o zaman ABŞ müharibəni dayandırmaq və qoşunları çıxarmaq üçün ultimatum verənlərdən biri idi. Təbii ki, bu, həmin vaxt sovetyönlü ölkələr blokuna qoşulan Misirə sevgidən deyil, Londonun dəniz və ticarət üstünlüyünün dirçəldilməsi ilə bağlı hər hansı ümidlərini nəhayət basdırmaq üçün edilmişdi.
Yeri gəlmişkən, daha bir əlamətdar məqam. Səsvermənin nəticələrinin açıqlanmasından sonra bir çox təhdid dolu vədlər verməyi bacaran Tramp səylə İran məsələsindən yan ötür. Məhz farslar yəmənli proksilərin köməyi ilə Süveyş kanalı vasitəsilə yük axınını dayandırıblar. Bayden administrasiyası isə husilərlə birbaşa hərbi toqquşma ehtimalını belə nəzərə almadığını təkidlə vurğulayır.
Göründüyü kimi, ABŞ əsas dəniz və okean marşrutlarının fəaliyyətini özünə tabe etmək, ya da dolayısı ilə təsir etmək niyyətində ciddidir. Süveyş kanalına gəldikdə, bu, həm Çinə, həm də Avropaya eyni vaxtda təzyiq göstərmək üçün bir fürsətdir və sonuncu Çinlə ticarət dövriyyəsi baxımından Birləşmiş Ştatlardan bir qədər geridədir. Təcrübə isə göstərir ki, Vaşinqtona rəqiblər ümumiyyətlə lazım deyil.
