https://sputnik.az/20240929/yeni-kohne-yataqlar-bu-layiheler-azerbaycana-neft-ve-qaz-ixracini-artirmaga-imkan-verecek-467600501.html

Yeni köhnə yataqlar: bu layihələr Azərbaycana neft və qaz ixracını artırmağa imkan verəcək

Yeni köhnə yataqlar: bu layihələr Azərbaycana neft və qaz ixracını artırmağa imkan verəcək

Sputnik Azərbaycan

Hazırda neft yataqlarının işlənilməsi Azərbaycan üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir, çünki ölkədə "qara qızıl"ın hasilatı və ixracı azalır. 29.09.2024, Sputnik Azərbaycan

2024-09-29T18:50+0400

2024-09-29T18:50+0400

2024-09-29T18:50+0400

qaz

neft-qaz

socar

bp

qarabağ

yataq

neft

barel

norveç

hasilat

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e7/07/11/456861828_0:160:3072:1888_1920x0_80_0_0_f5d7ea62c0b120fd7081c9fe1656f95d.jpg

BAKI, 29 sentyabr — Sputnik. Əsas neft sazişinin - "əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasının 30 illiyi münasibətilə Azərbaycan işlənməsi kifayət qədər passiv və uzun sürən bir sıra neft–qaz yataqlarının işə salınması istiqamətində addımlar atmağa başlayıb. Belə ki, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) və "BP" arasında iki dəniz sahəsi – "Qarabağ" neft yatağı və perspektiv struktur olan "Dan Ulduzu-Əşrəfi-Aypara" üzrə anlaşma memorandumu imzalanıb. Bununla yanaşı, səhmdarlar arasında ("SOCAR", "BP", "MOL", "INDEX", "Equinor", "ExxonMobil", "TPAO", "İTOCHU" və "ONGC Videsh") qüvvədə olan sazişə - "Azəri-Çıraq-Günəşli" ("AÇG") yataqlar blokunun işlənməsi layihəsinə əlavənin imzalanması baş tutub. Bu Saziş "AÇG" blokundakı bu blokun (deep-gas) dərin qatlarından qaz hasilatını nəzərdə tutur. Avropa üçün "dərin qaz" "AÇG" yataqlar blokunda dərin laylardan hasil edilən qaz ilk növbədə Avropa istiqamətində ixrac üçün əlavə ehtiyat mənbəyi hesab olunur. "AÇG"dən "dərin qazın" hasilatına 2025-ci ilin ilk aylarında başlaya biləcəyi gözlənilir. "AÇG"də "dərin qaz" ehtiyatları, təxminən 300 milyard kubmetr qiymətləndirilir. "Dərin qaz"ın hasilatı 1994-cü ildə imzalanmış "AÇG" müqaviləsinə əlavə sazişlə tənzimlənir. Bu müqavilə çərçivəsində təkcə müqavilə sahəsi deyil, həm də yatağın işlənməsinin dərinliyini məhdudlaşdıran bənd müəyyən edilib. Belə ki, müqaviləyə əsasən, xarici şirkətlər 3500 metrdən çox olmayan dərinlikdə əsas məhsuldar təbəqələri işlətmək imkanı əldə ediblər. Bu göstəricidən aşağı olan dərinliklərdə neft və ya qazın işlənməsi yeni müqavilənin predmeti idi. Məhz buna görə də "AÇG"də dərin qaz hasilatı əlavə sazişlə tənzimlənir. Eyni zamanda ekspertlər qeyd ediblər ki, "AÇG" yatağında neftlə yanaşı səmt qazı da çoxdan hasil edilir, lakin dərin qatlardan alınan "mavi yanacaq" keyfiyyətcə səmt qazından qat-qat yaxşıdır. Eyni zamanda, "AÇG"də "dərin qaz", demək olar ki, 4000-4500 metr səviyyəsindən hasil ediləcək, digər qaz yataqları isə, təxminən 6000-7000 metr səviyyəsində yerləşir. Yəni, "AÇG"də qaz layları digər yataqlardan, demək olar ki, 2-3 km hündürdə yerləşir və bu, hasilat işləri baxımından onu daha rəqabətli edir. Bundan əlavə, "AÇG" yatağında hazır platformanın olması "dərin qaz"ı daha sərfəli edir, çünki onun üçün yeni terminal tikməyə ehtiyac olmayacaq. "Qarabağ"da işlər yenidən irəliləyə bilər Bir sıra yeni müqavilələr fonunda diqqəti cəlb edən mühüm layihə SOCAR və "BP" arasında Britaniya şirkətinin perspektivli "Qarabağ" neft yatağında iştirak imkanlarının araşdırılmasına dair razılaşmadır. Belə ki, bu ilin əvvəlində Norveçin enerji nəhəngi "Equinor" SOCAR-a "Qarabağ"ın işlənməsi layihəsində iştirak payının 50%-ni satmaq üçün müqavilə bağladı. Beləliklə, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti 100% iştirak payı ilə layihənin yeganə iştirakçısı oldu. Xəzər dənizində Bakıdan 130 km aralıda yerləşən "Qarabağ" yatağı 1998-ci ildə ABŞ-ın "Pennzoil" şirkətinin rəhbərlik etdiyi "Caspian International Petroleum Company" (CIPCO) konsorsiumu tərəfindən kəşf edilib. Konsorsiuma bir sıra şirkətlər, o cümlədən Rusiyanın "Lukoil" (12,5%) və İtaliyanın "Agip" (5%) şirkətləri daxil idi. "Equinor" 2018-ci ildə layihəyə daxil olub və qiymətləndirmə quyusu qazaraq neft və qaz ehtiyatlarını təsdiqləyib. Lakin "Qarabağ"ın inkişafı ilə bağlı kommersiya sxemi Norveç şirkətinə uyğun gəlmədi və o, layihədən çəkilməyə qərar verdi. Ola bilsin ki, "BP" hasilatın pik həddində, gündəlik 5 min tondan çox neft və 4,5 milyon kubmetrə qədər qaz hasil edəcəyi gözlənilən "Qarabağ"ın işlənməsi layihəsində "Equinor"un yerini tutmağı planlaşdırır. "Dan-Ulduzu-Əşrəfi-Aypara" - sözdən işə doğru Qeyd edək ki, "Qarabağ" yatağı ilə yanaşı, 2018-ci ildə Norveçin "Equinor" şirkəti "Dan-Ulduzu-Əşrəfi-Aypara" struktur blokunun kəşfiyyatı və işlənməsini öz üzərinə götürüb. Lakin "Dan-Ulduzu-Əşrəfi-Aypara" blokunda aparılan seysmik kəşfiyyat işləri nəticəsində karbohidrogen ehtiyatlarının təsdiqlənməsinə baxmayaraq, Norveç şirkəti növbəti işlənmə mərhələsinə keçməyə tələsmirdi. Sonradan isə bu şirkət özünün Azərbaycandakı aktivlərini tamamilə satdı. Bunun nəticəsində SOCAR strukturun 100% səhmdarı oldu. Bakıdan 90-110 km şimal-şərqdə, suyun 80-180 metr dərinliyində yerləşən "Əşrəfi-Dan-Ulduzu-Aypara" (ADUA) bloku. Bura artıq kəşf edilmiş yataqlar və kəşfiyyat strukturları daxildir. Ehtiyatları 13 milyard kubmetr qaz və 17 milyon ton kondensat olan "Əşrəfi" yatağı 1999-cu ildə Bakıdan 100 km şərqdə kəşf edilib. "Dan-Ulduzu" yatağında neft ehtiyatları 100 milyon ton qiymətləndirilir, "Aypara" yatağında heç bir qiymətləndirmə qazması aparılmayıb, ona görə də yatağın ehtiyatları məlum deyil. Ümumiyyətlə, bu gün neft yataqlarının işlənilməsi Azərbaycan üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir, çünki ölkədə "qara qızıl"ın hasilatı və ixracı azalır. Belə ki, bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycanda qaz kondensatı ilə neft hasilatı 19,30 milyon ton təşkil edib ki, bu da 2023-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,6% azdır. Avqustda Azərbaycan OPEC+ sazişi çərçivəsində gündəlik 551 min barel kvota qarşı 480 min barel neft hasil edib və 71 min barel neft hasilatı kvotası geriləyib.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.

2024

xəbərlər

ru_AZ

qaz, socar, bp, qarabağ, yataq, neft, barel, norveç, hasilat, "azəri-çıraq-günəşli" (açg) yataqlar bloku