https://sputnik.az/20240920/minalar-xaraba-qalmis-seherler-yeni-marsal-plani-ise-yarayacaqmi-467503836.html

Minalar, xaraba qalmış şəhərlər: Yeni Marşal planı işə yarayacaqmı?

Minalar, xaraba qalmış şəhərlər: Yeni Marşal planı işə yarayacaqmı?

Sputnik Azərbaycan

Millət vəkili Zahid Oruc deyir ki, belə bir açıqlamanın verilməsi ərazilərin bərpasının nə qədər böyük resusrs tələb etdiyini göstərir. 20.09.2024, Sputnik Azərbaycan

2024-09-20T12:45+0400

2024-09-20T12:45+0400

2024-09-20T12:45+0400

təhlil

plan

politoloq

ermənistan

ilyas hüseynov

millət vəkili

zahid oruc

zahid oruc

deputat zahid oruc

millət vəkili zahid oruc

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e5/03/01/426348319_0:320:3073:2048_1920x0_80_0_0_46cedbec164659274c103611a336ab0e.jpg

BAKI, 20 sentyabr — Sputnik. Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi – Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev bildirib ki, Ermənistana münasibətdə yeni Marşal planı hazırlanır. Prezidentinin köməkçisi sözlərinə görə, işğal dövründə Ermənistan Azərbaycan ərazilərində kütləvi dağıntılar törədib, o cümlədən özəl və dövlət mülkiyyətlərini kütləvi şəkildə dağıdıb, saxtalaşdırıb: "İndi Azərbaycan hökuməti bərpa-quruculuq və yenidənqurma işlərinə, həmçinin ərazilərin minalardan təmizlənməsinə vəsait ayırır. Dağıntılar törədən Ermənistandır, dağıntılarla üzləşən isə Azərbaycandır. Amma vəsait Ermənistana ayrılır. Bu, paradoksdur". Bəs Marşal planı nədir? Marşal planı Qərbi Avropaya xarici yardım göstərmək üçün 1948-ci ildə qəbul edilmiş ABŞ təşəbbüsüdür. ABŞ İkinci Dünya müharibəsinin bitməsindən sonra Qərbi Avropa ölkələrinə iqtisadi bərpa proqramları çərçivəsində həmin dövr üçün 13,3 milyard dollar yardım edib. BU təşəbbüs Morgentau planını əvəz edərək 3 aprel 1948-ci ildən başlayaraq dörd il fəaliyyət göstərib.Lakin 1951-ci ildə Qarşılıqlı Təhlükəsizlik Aktı ilə əvəz olunub. ABŞ-nin məqsədləri müharibə zamanı dağılmış bölgələri bərpa etmək, ticarət maneələrini aradan qaldırmaq, sənayeni modernləşdirmək, Avropanın rifahını yaxşılaşdırmaq və kommunizmin yayılmasının qarşısını almaq olub. Marşal planı dövlətlərarası maneələrin azaldılmasını və Avropa qitəsinin iqtisadi inteqrasiyasını, eyni zamanda məhsuldarlığın artırılmasını və müasir biznes prosedurlarının qəbulunu təşviq edirdi. Azərbaycan Marşla planı ilə nəyə nail olmaq istəyir? Mövzu ilə bağlı millət vəkili Zahid Oruc və politoloq İlyas Hüseynov Sputnik Azərbaycan-a danışıblar. Millət vəkili Zahid Oruc deyir ki, belə bir açıqlamanın verilməsi ərazilərin bərpasının nə qədər böyük resusrs tələb etdiyini göstərir:"Azərbaycana minatəmizləmə əməliyyatlarında çox məhdud saylı yardımlara varş. Qlobal platformalarda əsas dövlətlərin donorluğu və yardımı olmadan bu işi tezliklə başa çatdırmaq qeyri-mümkündür. Məsələ burasındadır ki, Azərbaycana qlobal nimzamı idarə edən ölkələrin bu istiqamıətdə yardımları sıfır vəziyyətindədir. Bununla yanaşı böyük bir coğrafiyanı əhatə edən Türk Dövlətləri Təşkilatı bu arealda böyük işlər görə bilər. Doğrudur, onlar kiçik infrastruktur layihələrinə maliyyə ayırırlar, lakin hələlik bir kəndin, qəsəbənin, tikintisini üzərlərinə götürməyiblər. Bu baxımdan Türk dövlətləri Marşal planının bir hisəssi ola bilər. O cümlədən, 56 üzvü olan İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı bir çağırışıla yüzmilyonlarla dollar vəsaiti Qarabağın bərpasına da yönəldə bilər. Biz ilk növbədə yüzminlərlə məcburi köçkünün təhlükəsiz şəraitdə öz torpaqlarına qayıdışını istəyirik". Millət vəkili deyir ki, bu donor vəsaitlərin cəlb edilməsində ilk növbədə Azərbaycana dost olan ölkələr fəallıq göstərməlidirlər:"Bu gün Ukraynaya yüz milyardlarla dollar yardımlar edilir. Amma nədənsə, Azərbaycandakı vəziyyət gözardı edilir. Biz Qarabağı Ermənistanın pulu ilə bərpa etməyi qarşımıza məqsəd qoymamışıq. Əlbəttə, bu da qeyd olunmalıdır ki, Ermənistan törətdiyi işğal faktına və vurduğu ziyana görə məsuliyyət daşıyır və təzminat məsələsi qüvvədədir". Onun sözlərinə görə, indiki halda böyük dövlətlər kəndlərin, qəsəbələrin tikintisini üzərinə götürsəydi, qayıdış prosesinin sürətlənməsinə töhfə vemriş olardı:Politoloq İlyas Hüseynov da bildirir ki, ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra bölgədə geniş miqyaslı quruculuq işlər həyata keçirir, mina təizləmə əməliyyatları aparılır:"Bütün bu işlərin başa çatdırılması üçün böyük vəsait tələb olunur. Azərbaycan dövləti təkbaşına bu yükün altına girməsi çox çətindir. Təəssüf olsun ki, beynəlxalq donor təşkilatları bu prosesə biganə yanaşırlar, onların proses üçün ayırdıqları vəsaitlər çox cüzidir. Paradoksal məqam ondan ibarətdir ki, Azərbaycan bütün bu işləri öz vəsaiti hesabına həyata keçirdiyi bir vaxtda, maliyyə yardımları Ermənistana ayrılır. Biz Avropa Sülh Fondunun, ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin Ermənistana səxavətli yardımlarını görürük. Ermənistana ayrılan maliyyə vəsaitlərinin həcmi iki dəfə artırılıb və bu təəssüf doğuran məqamdır". Politoloq deyir ki, Ermənistan ayrılan vəsaitlər silahlanmaya xərclənir, yalnız revanşizmin güclənməsinə xidmət edir: "Düşünürən ki, rəsmi Bakının bu etirazları nəticə verəcək. Beynəlxalq donor təşkilatları Azərbaycanın Marşla planıma reaksiya verəcəklər". Politoloq qeyd edib ki, əvvəlki dövrlərdə olduğu kimi ikili standarlar işə salınıb. "Təəssüf ki, dünya siyasəti bu konyektura üzərində inkişaf edir. Azərbaycana dəymiş ziyan Ermənistan tərəfindən də ödənilməlidir. Dünya tarixində təzminatla bağlı nümunələr var. Bizim məsələdə isə yanaşma nədənsə, dalana dirənir. Hesab edirəm ki, Azərbaycan tərəfi Ermənistanın 30 illik işağl dövründə vurduğu ziyanın ödənilməsi tələbini yenidən işə salmalıdır", - politoloq qeyd edib.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.

2024

xəbərlər

ru_AZ

plan, politoloq, ermənistan, ilyas hüseynov, millət vəkili, zahid oruc, zahid oruc, deputat zahid oruc, millət vəkili zahid oruc, hikmət hacıyev, azərbaycan respublikası prezidentinin köməkçisi hikmət hacıyev