https://sputnik.az/20231126/nsanlarin-qaynadigi-yer-bakinin-en-qedim-bazari-ne-ile-meshur-idi-460744994.html

İnsanların "qaynadığı" yer: Bakının ən qədim bazarı nə ilə məşhur idi

İnsanların "qaynadığı" yer: Bakının ən qədim bazarı nə ilə məşhur idi

Sputnik Azərbaycan

Artıq 20-ci əsrin əvvəllərində Nikolayevskaya küçəsində dəbdəbəli binalar, o cümlədən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyəti, Tağıyev adına Qızlar... 26.11.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-11-26T11:11+0400

2023-11-26T11:11+0400

2023-11-26T11:11+0400

bakı

bazar

"passaj"

cəmiyyət

ticarət

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e5/0c/06/436997499_0:53:992:611_1920x0_80_0_0_8bd1e3513d9e8eca818c86fc98103d4a.jpg

BAKI, 26 noyabr — Sputnik. Köhnə Bakıda çoxlu bazarlar, hətta Bazarnaya deyilən bütöv bir küçə var idi. Ancaq bu hekayə tamamilə fərqli bir küçə - Nikolayevskaya barəsindədir. Orada isə heç də düşündükləriniz satılmırdı. Bazar istənilən şərq yaşayış məntəqəsinin ən rəngarəng yeridir. Burada mal, xidmət və hətta ən son xəbərləri satırlar. Ədviyyat və turşu ətri, təzə manqal qoxusu gəlir, çay satıcıları isə kiçik çaydanlarda təzə dəmlənmiş içki siniləri ilə harasa tələsirlər. Bakının nəbzi bazarlarda döyünür. Çox adam ilk Bakı bazarı dedikdə dərhal sonralar "Passaj"a çevrilən Aleksandr Nevski ticarət cərgələrinin adını çəkəcək. Həqiqətən də, köhnə zamanlarda bu yer çox məşhur idi və ən çox "bazar" anlayışına uyğun gəlirdi. Amma Azərbaycanın tarixinə dərindən nəzər salsanız görərsiniz ki, ilk bazar yeri Nikolayevskaya küçəsi olub. O, necə yaranıb və orada nələr baş verib? 1872–1914-cü illərdə ölkədə ilk neft bumu yaşandı və Bakı insanlarla, pullarla, tacirlər və alıcılarla doldu. Əhalinin rifahı yüksəldi, şəhər ticarət ənənələri yarandı. Şəhərdə çoxsaylı kiçik pərakəndə satış məntəqələri meydana gəldi. Çox vaxt onlar kortəbii şəkildə idilər. Nikolayevski bazarı da 1880-ci illərdə məhz bu cür kortəbii şəkildə yarandı. Bu bazar rus çarı I Nikolayın adını daşıyan Nikolayevskaya küçəsinin, demək olar ki, tam boyunca yerləşirdi. Bu gün bu küçə Bakının ən qədim və mərkəzi küçələrindən biri - İstiqlaliyyət küçəsidir ki, bu da "müstəqillik" deməkdir. O zamanlar isə Nikolayevskaya küçəsində hələ heç bir bina tikilməmişdi və ticarətlə məşğul olan insanlar özlərini çox rahat hiss edirdilər. Onların orada nə ilə ticarət etdiyini öyrəndikdə təəccüblənəcəksiniz: balıq, kənd təsərrüfatı məhsulları və heyvandarlıqdan ta ki, kömür və əhəngə qədər. Yeri gəlmişkən, əhəng o vaxtlar çox satılan bir mal idi, çünki ondan tikinti materialı kimi geniş istifadə olunurdu. 1890-cı illərin ortalarında insanların "qaynadığı" bu yer yer Nikolayevskayaya kömür daşıyan dəvə karvanları və bu mineralın çox sayda toplandığı məkana çevrildi. Bütün bunlar burada, həmçinin təklif olunan ərzaq məhsullarına heç də uyğun gəlmirdi. Şəhər rəsmilərini çirkab, antisanitar şərait və karvanlardan gələn xoşagəlməz qoxular narahat edirdi. 1895-ci ildə yerli mətbuatda Nikolayevski bazarının abadlaşdırılması məsələsi qaldırılmağa başladı. Bakılıların arzularını ifadə edən "Kaspi" qəzeti şəhər rəhbərliyinə "sivil piştaxtaları olan qapalı bazar kimi bir şey tikmək və buranı birtəhər abadlaşdırmaq" xahişi ilə müraciət etdi. Hətta abadlıq planı da hazırlanmışdı, buna görə bazarın altında "buzlaqlar" və digər ərzaq saxlamaq üçün qurğular olan zirzəmilərin tikintisi planlaşdırılırdı. Bundan əlavə, bazara kanalizasiya ilə su xəttinin çəkilməsi təklif olundu. İctimai təzyiq altında mer hətta Moskvadakı məşhur mədən mühəndisinə bazarın tikintisini öz üzərinə götürmək xahişi ilə məktub göndərdi. Ancaq Nikolayevskayadakı kortəbii bazara sivil bir görünüş vermək mümkün olmadı, planlar yalnız kağız üzərində qaldı. Artıq 20-ci əsrin əvvəllərində Nikolayevskaya küçəsində dəbdəbəli binalar, o cümlədən Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyəti, Tağıyev adına Qızlar Məktəbi və Real Məktəb (gələcəkdə İqtisad Universiteti) tikilməyə başladı. Çoxdan gözlənilən rəsmi bazara gəlincə, o, Aleksandr Nevski Katedralının yaxınlığındakı meydanda tikildi. 1898-ci ildə Bakıda tikilən bu məbəd 1936-cı ildə Sovet hakimiyyəti tərəfindən dağıdılana qədər Qafqazda ən böyük olub. Vandalizm aktı lentə alınıb. Hazırda kafedralın yerində Bülbül adına musiqi məktəbi fəaliyyət göstərir. Yaxınlıqdakı bazar meydanı Alexander Nevski ticarət cərgələri adlandırıldı. Bazarın tikintisi 1913-cü ildə tamamilə başa çatdırıldı. Yerli əhali bazarı "Passaj" adlandırırdı. Bu, bütün ticarət əməliyyatlarının ümumi bir dam altında aparıldığı baxımlı bir bina idi. Bazarda buz zavodu və elektrik stansiyası var idi. Yeri gəlmişkən, "Passaj" Bazarnaya küçəsinə (hazırkı Azərbaycan prospektinə) uyğun gəlirdi. Küçənin adının belə olması təsadüfi deyildi: o, İçərişəhərin qala divarından başlayıb Aleksandr Nevski ticarət cərgələrini başqa bir kiçik bazar - Quba bazarı ilə birləşdirirdi. Bütün Bazarnaya küçəsi boyunca ərzaq mağazaları, çayxanalar, çörəkxanalar var idi.

2023

xəbərlər

ru_AZ

bakı, bazar, "passaj", ticarət