https://sputnik.az/20231115/2030-cu-ile-qeder-a-nin-azerbaycanla-munasibetleri-nece-deyisecek--ekspertlerin-reyleri-460585129.html

2030-cu ilə qədər Aİİ-nin Azərbaycanla münasibətləri necə dəyişəcək – ekspertlərin rəyləri

2030-cu ilə qədər Aİİ-nin Azərbaycanla münasibətləri necə dəyişəcək – ekspertlərin rəyləri

Sputnik Azərbaycan

Ekspertlərin fikrincə, qlobal iqtisadiyyatın regionlaşması kontekstində Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi İttifaqı ölkələri ilə qarşılıqlı əlaqəsi dərinləşəcək. 15.11.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-11-15T18:35+0400

2023-11-15T18:35+0400

2023-11-15T18:35+0400

aii

iqtisadiyyat

avrasiya iqtisadi ittifaqı

rusiya

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e7/0b/09/460416659_0:17:2991:1699_1920x0_80_0_0_ba469c3e29d6003ec3c09348601dbde1.jpg

BAKI, 15 noyabr — Sputnik. Avrasiya İqtisadi İttifaqının (Aİİ) inkişaf strategiyasına əsasən, 2030-cu ilə qədər digər məsələlərlə yanaşı, xarici ticarət və iqtisadi tərəfdaşlarla inteqrasiya proseslərinin əhəmiyyətli dərəcədə dərinləşdirilməsi planlaşdırılır. Rusiyanın İqtisadi İnkişaf nazirinin müavini Dmitri Volvaç bu yaxınlarda Aİİ-nin 2030-cu ilə qədər inkişaf edəcəyi bəzi məqamları qeyd edib. Belə ki, ittifaqın xarici tərəfdaşlarla ticarəti 62,3 trilyon rubldan 76,3 trilyon rubla qədər olmaqla 25% artacaq. Bundan əlavə, 2030-cu ildə Aİİ-nin inkişafının proaktiv ssenarisi həyata keçirilərsə, ittifaqa üzv olan ölkələr arasında qarşılıqlı ticarət demək olar ki, iki dəfə artacaq - 5,6 trilyon rubldan 8,1 trilyon rubla qədər. Volvaç bildirib ki, qeyd olunan il ərzində Aİİ çərçivəsində yığılan investisiyalar da ikiqat artım nümayiş etdirəcək - 1,6 trilyon rubldan 3,3 trilyon rubla qədər. Regionallaşmanın gücləndirilməsi onun ölkələrinin iqtisadiyyatını yaxınlaşdıracaq İqtisadiyyat, Menecment və Biznes İnstitutunun direktoru, professor Elşad Məmmədov hesab edir ki, Aİİ-yə üzv olan ölkələr arasında ticarət dövriyyəsinin yaxın illərdə artacağı gözlənilir ki, bu da inflyasiyanın artması ilə bağlıdır. Eyni zamanda, həm iqtisadi, həm də siyasi sahədə formalaşan vəziyyət region ölkələrini ilk növbədə qonşu dövlətlərlə, ənənəvi xarici iqtisadi tərəfdaşlarla iqtisadi əlaqələri möhkəmləndirməyə vadar edir. İqtisadçı qeyd edib ki, belə olan halda regional sistemin və əmək bölgüsü zəncirlərinin yaradılması qaçılmaz görünür. "Çünki qloballaşmanın qarşısının alınması və qlobal nəqliyyat-logistika halqasının qırılması qaçılmaz olaraq regionallaşmanın güclənməsinə səbəb olmalıdır. Bununla da Aİİ-nin regional iqtisadi assosiasiyası isə öz aktuallığını kəskin şəkildə artırmaq üçün imkanlar əldə edir", - deyə Məmmədov Sputnik Azərbaycan-a bildirib. Ekspert vurğulayıb ki, amma burada çox şey bu ölkələrin hər birində həyata keçiriləcək iqtisadi siyasətdən, eləcə də onların sinxronlaşdırılmasından asılı olacaq. Ticarətin xammalla, yüksək səviyyəli əlavə dəyər ehtiva etməyən məhsullarla aparılması önəmli məqamdır. Ancaq onun yüksək texnologiyalı malların komponentləri ilə həyata keçirilməsi ilə həm keyfiyyət, həm də kəmiyyət baxımından göstəriciləri tamamilə fərqli olacaq", - deyə Məmmədov əlavə edib. İqtisadçının fikrincə, bu əməkdaşlıq əmək bölgüsünün dərinləşməsinə və Aİİ-yə üzv olan ölkələrin və onların tərəfdaşlarının milli iqtisadiyyatlarının hər birinin rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına gətirib çıxaracaq ki, bu da, şübhəsiz ki, Avrasiya məkanında inteqrasiya strukturunun möhkəmlənməsinə səbəb olacaq. Azərbaycanla Aİİ arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsi gözlənilir Məmmədov hesab edir ki, region ölkələrində, o cümlədən Aİİ-yə üzv olan və ya bu inteqrasiya birliyinin ticarət tərəfdaşı olan ölkələrdə iqtisadi siyasətə ciddi dəyişikliklər etmək lazımdır. Çünki istənilən halda onlar milli iqtisadiyyatların texnoloji effektivliyini və rəqabət qabiliyyətini artırmalıdırlar. "Hesab edirəm ki, Azərbaycanın Aİİ ilə münasibətləri baxımından da bu gündəliyin möhkəmlənməsini gözləmək lazımdır. Azərbaycan Ermənistan istisna olmaqla, bu struktura daxil olan ölkələrlə ayrı-ayrılıqda ticarət-iqtisadi münasibətləri artırır. Biz Azərbaycanla Aİİ ölkələri arasında ticarət dövriyyəsinin artmaqda olduğunu görürük", - deyə iqtisadçı qeyd edib. Eyni zamanda, o əlavə edib ki, bu əməkdaşlığın necə olacağı mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Əgər Azərbaycan texnoloji əməkdaşlıq qurmağa, mal və xidmətlər üçün ümumi bazarlara çıxmağa, eləcə də birgə investisiya qərarlarına nail ola bilsə, o zaman Aİİ ilə qarşılıqlı fəaliyyətin nəticələri keyfiyyətcə daha mövqeli və dayanıqlı olacaq. "Düşünürəm ki, regionda və bütövlükdə dünyada baş verən proseslər Avrasiya iqtisadi inteqrasiyasının möhkəmlənməsinə və genişlənməsinə töhfə verəcək və hesab etdiyim kimi, Azərbaycan da burada öz mühüm yerini tutmalıdır", - deyə Məmmədov fikrini yekunlaşdırıb. Aİİ sanksiyaların öhdəsindən gəlmək üçün əsas amildir Sosial-İqtisadi Tədqiqatlar İnstitutunun direktoru Aleksey Zubets hesab edir ki, Aİİ-nin inkişafı digər məsələlərlə yanaşı, kollektiv Qərbin Rusiyaya qarşı elan etdiyi sanksiyalar müharibəsinin nəticəsidir. "Bu şəraitdə Rusiyaya sanksiyaların öhdəsindən gəlmək üçün əsas olacaq, o cümlədən hasilatı sanksiyalara məruz qalmayan və vasitəçi kimi çıxış edə biləcək ərazilərə və ölkələrə ötürmək üçün tərəfdaşlar şəbəkəsinə ehtiyacı var", - deyə o, Sputnik Azərbaycan-a bildirib. İqtisadçı qeyd edib ki, bu gün Aİİ-nin inkişafının əsas hərəkətverici qüvvəsi sanksiyalar məhdudiyyətlərinin aradan qaldırılması və Rusiya istehsalının yaxşılaşdırılmasına kömək edəcək digər ölkələrin ərazisinə "çıxarılan" istehsalların yaradılmasıdır. Üstəlik, sanksiyalar təzyiqindən kənarda fəaliyyət göstərən yeni ticarət bloklarının və ərazilərinin yaradılması ilə dünya iqtisadiyyatının əsas hərəkətverici qüvvəsi kimi Çinə yönəlmiş müəyyən blok formalaşacaq. "Müvafiq olaraq, bu cür ticarət meqablokları səviyyəsində üfüqi əlaqələrin inkişafı Aİİ-nin inkişaf istiqamətlərdən biridir", - deyə Zubets qeyd edib. İkinci dərəcəli sanksiyalar qorxusu layihələrin icrasına mane olur Aleksey Zubets hesab edir ki, əgər Azərbaycandan danışırıqsa, o zaman sanksiyalardan yayınma ilə bağlı istehsalla yanaşı, ölkələr arasında kommunikasiya üçün istifadə oluna bilən ticarət dəhlizi də mühüm rol oynayır. "Məsələn, Rusiyadan İrana olan "Şimal-Cənub" layihəsi. Lakin bildiyimə görə, bu gün dəhliz inkişaf etmir, çünki Azərbaycan şirkətləri Rusiya Dəmir Yolları ilə qarşılıqlı əlaqəyə başlasalar, sanksiyalara məruz qalmaq istəmirlər. Qazaxıstanla da eyni hekayədir, o da sanksiyalara məruz qalmaqdan qorxur", - deyə iqtisadçı qeyd edib. Ekspert əlavə edib ki, "Şimal-Cənub" ticarət dəhlizi Dərbənddən Xəzər dənizi ilə İrana qədər uzanacaq. Yəni, bu halda ABŞ-ın bu cür layihələrə tətbiq etdiyi ikinci dərəcəli sanksiyalar qorxusu ilə əməkdaşlıq və inteqrasiya xeyli ləngiyir. "Bu qorxular bəzi ölkələrin iştirakını müəyyən dərəcədə ləngidər, lakin onlar prosesi tamamilə dayandıra bilməyəcəklər. Biz Aİİ məkanında və onun tərəfdaşı olmağa hazır olan ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda baş verən ticarət axınlarında əhəmiyyətli artım görürük. Yəni sanksiyalara baxmayaraq, bu proses davam edəcək", - deyə Zubets vurğulayıb.

2023

xəbərlər

ru_AZ

aii, avrasiya iqtisadi ittifaqı, rusiya