https://sputnik.az/20230525/yasil-gundemin-zeferi-avropada-elektrik-pulsuz-oldu-455233875.html

Yaşıl gündəmin zəfəri: Avropada elektrik pulsuz oldu

Yaşıl gündəmin zəfəri: Avropada elektrik pulsuz oldu

Sputnik Azərbaycan

Bu, Aİ sistemindəki problemlərin son dərəcə göstəricisidir. 25.05.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-05-25T09:01+0400

2023-05-25T09:01+0400

2023-05-25T09:01+0400

ai

dünya xəbərləri

elektrik enerjisi

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42387/09/423870919_0:160:3072:1888_1920x0_80_0_0_a43afba58494812f3fd50a1950ff7008.jpg

BAKI, 25 may — Sputnik. Ötən bazar günü görünməmiş bir hadisə baş verib: Aİ ölkələrinin böyük əksəriyyətində saat 11:00-dan 17:00-a qədər elektrik enerjisinin dəyəri mənfi əhəmiyyətli olub, yəni istehsalçı şirkətlər bütün sənaye və məişət sahələrində elektrik cihazlarından istifadə etdikləri üçün istehlakçılara əlavə ödəniş etməli olublar. Almaniya, Avstriya, Fransa, Norveç, İsveç, Finlandiya və Baltikyanı ölkələrdə göstərilən 6 saat ərzində bir meqavat-saatın qiyməti mənfi 41 sent olub. Yeganə istisna Polşa olub - burada eyni vahid üçün 40 avro istəyiblər. Bunun səbəbi ilk baxışdan gözəldir və Qərb dünyasının parlaq, karbonsuz gələcəyə aparan yolda uğurlarını əks etdirir. Alternativ mənbələrdən, yəni külək turbinlərindən və günəş paneli elektrik stansiyalarından həddindən artıq istehsal səbəbindən elektrik enerjisinin dəyəri sıfırdan aşağı düşüb. Başa düşürük ki, bizə inanmayacaqlar, lakin yuxarıda təsvir edilən hər şeyin tərəqqi və uğurla heç bir əlaqəsi yoxdur, üstəlik, bu, Aİ sistemindəki problemlərin son dərəcə göstəricisidir. Məntiqin əksinə olaraq, sondan, yəni qiymət əmələ gəlməsindən başlayaq. Vaxtilə vahid Avropa məkanının yaradılması çərçivəsində siyasi və iqtisadi komponentlərlə yanaşı, (son dərəcə şərti) vahid enerji sistemi də qurulub. Müəyyən bir ölkənin özəl operatorları olan müxtəlif oyunçular tərəfindən öz maraqlarını təmin etmək üçün bazarı bir az da olsa sabitləşdirmək və spekulyasiya, inhisarçılıq və anti-bazar üsullarının qarşısını almaq məqsədilə Avropa Enerji Birjası yaradılıb. O, gündəlik auksionlar keçirir - burada əsas lot meqavatdır və onların yalnız müvafiq güclərdə hasil edilməsi planlaşdırılıb. Tender axşama qədər başa çatır, növbəti səhər üçün elektrik enerjisinin qiyməti müəyyən edilir. Proses dövrüdür və hər gün təkrarlanır. Kömürdən, neftdən və qazdan fərqli olaraq, elektrik enerjisi kritik xüsusiyyəti ilə onların yanma məhsuludur - onu yığmaq, yeraltı anbara vurmaq və ya metal çənə tökmək mümkün deyil. İstehsal edildiyi andan, istər klassik istilik elektrik stansiyası, istərsə də reklam edilən alternativ mənbələr olsun, yaranan meqavatlar paylayıcı şəbəkələrə və son istehlakçılara - böyük zavodlara və bir mənzildə olan rozetkalara "demək olar ki, dərhal" ifadəsi ilə müəyyən edilmiş adi bir elektrik stansiyası üçün olan sürətlə getməlidir. Əlbəttə ki, enerji toplayan və şəbəkələrdə yük artımlarını düzəltmək üçün istifadə olunan nasoslu saxlama stansiyaları və ya nasoslu elektrik stansiyaları kimi qurğular var, lakin Avropada onların sayı çox azdır. Konkret olaraq bu həftəsonu Avropa enerji sistemində bu baş verdi: klassik generasiya qurğuları - nüvə, qaz, mazut və kömürlə işləyən elektrik stansiyaları adi rejimdə işləyirdi, amma təəssüf ki, günəşli və küləkli günlər oldu. Səhv etməmişik, "təəssüf ki". Yenilənə bilən mənbələr - bütün bu yel dəyirmanları, günəş panelləri, su axını stansiyaları - Qərb üçün bir növ müqəddəs inəkdir, onun ətrafında rəqs edir, hər küncdə ən kiçik uğurları barədə bağırırlar. Hava şəraitinin son dərəcə uğurlu gedişatından istifadə edərək, bərpa olunan enerji stansiyalarının özəl sahibləri, necə deyərlər, rekord hasilat haqqında sevinclə hesabat verərək açarı tam gücü ilə işə salıblar. Problem ondadır ki, ənənəvi stansiyalar da şəxsi əllərdədir və həm də gəlir əldə etmək istəyirlər. Buna görə də, bazar günü Avropa Birliyinin elektrik şəbəkələrində həddindən artıq tutum var idi və o, təcili olaraq harasa sərf edilməli idi. İstənilən pula, hətta zərərə də olsa, çünki əks halda paylayıcı stansiyaların, dispetçer idarələrinin və elektrik xətlərinin özlərinin kütləvi şəkildə sıradan çıxmasının qarşısını almaq olmaz. Təbii ki, heç kim Almaniyanın sferik sakininə bütün günü qabyuyan maşını dayanmadan işlətdiyinə və bütün televizorları işə saldığına görə pul ödəmirdi. Operator şirkət sadəcə olaraq qiymət dəyişkənliyi çərçivəsində fərqi aylıq hesaba qoyacaq və bəlkə də adıçəkilən vətəndaş bir-iki avroya qənaət edəcək. Təsvir edilən hadisə, "lakin Avropada elektrik enerjisini pulsuz paylayırlar" kimi populist fikri bir kənara qoysaq, mərkəzləşmənin Qərb dünyasındakı özəl bazar üzərində üstünlüyünü açıq şəkildə nümayiş etdirir. Rusiyada belə bir şey olsaydı, vahid şəbəkə operatoru sadəcə digər obyektlərdə, məsələn, qonşu regional qaz və ya qaz turbin elektrik stansiyalarında generasiyanı azaltmaq üçün komanda verərdi. Bu, şəbəkədəki yükü bərabərləşdirər və bütövlükdə sistemin balanssızlaşması təhlükəsi olmadan ən yüksək dövrdən keçməyə imkan verərdi. İstənilən sayda özəl istehsalçı şirkətin bir ölkə daxilində asanlıqla mövcud ola bildiyi dünyada bu, praktiki olaraq mümkün deyil. Birincisi, özləri üçün qazanc əldə etmək və onu yeni açılmış oyuncaqların sahiblərinə verməmək ehtiyacına görə. İkincisi, dispetçerləşmənin banal problemi səbəbindən informasiya sıçrayışla keçir və hər bir fərdi nöqtədə qərar vermək tələb olunur. Baş verənlər əslində müasir texnologiyaların qələbəsi deyil, Qərb bazarı formatında enerji sisteminin qu quşu, xərçəng və durna balığı haqqında nağıl prinsipi ilə işlədiyinin əyani təsdiqidir. Hər kəs yorğanı öz üzərinə çəkdikdə, artıq olanı ötürmək mümkün olan qonşu dövlətlərlə belə qarşılıqlı əlaqə aradan qaldırılır və bütün bunların nəticəsi birbaşa itkilərlə nəticələnir. Əvvəlcə bu itkiləri elektrik enerjisi istehsalçıları daşıyır, sonra isə son istehlakçıların çiyinlərinə qoyulur və dəyəri artırılır. Köhnə deyimdə deyildiyi kimi, sizə pulsuz bir şey təklif olunursa, deməli, siz artıq qarət olunmusunuz.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.

2023

xəbərlər

ru_AZ

ai, elektrik enerjisi