https://sputnik.az/20230519/en-cox-azerbaycan-faydalanacaq--ekspert-rest-astara-yolu-barede-455061129.html

"Ən çox Azərbaycan faydalanacaq" – ekspert Rəşt-Astara yolu barədə

"Ən çox Azərbaycan faydalanacaq" – ekspert Rəşt-Astara yolu barədə

Sputnik Azərbaycan

Azərbaycanın Fars körfəzinə birbaşa dəmir yolu marşrutu olacaq. 19.05.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-05-19T19:30+0400

2023-05-19T19:30+0400

2023-05-19T19:30+0400

dəmir yolu

iqtisadiyyat

rəşt-astara dəmir yolu

rusiya

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42227/12/422271215_0:60:1150:707_1920x0_80_0_0_e341a046497b4c211a230260a7918bac.png

BAKI, 19 may — Sputnik. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin mayın 17-də videobağlantı vasitəsilə iranlı həmkarı İbrahim Rəisi ilə birlikdə Rəşt-Astara dəmir yolunun tikintisinə dair sazişin imzalanması mərasimində iştirak edib. O, harada yerləşir və nə üçün lazımdır? Rəşt-Astara hissəsi Rusiya və Hindistan arasında İran vasitəsilə nəqliyyat əlaqələrini təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin bir hissəsi olacaq. Dəhliz Rusiyadan İrana marşrutların keçməsi üçün üç variantı nəzərdə tutur: birincisi - Xəzər dənizi vasitəsilə; ikinci - Qazaxıstan və Türkmənistan, üçüncü - Azərbaycan vasitəsilə. Yüklərin üçüncü marşrutla getməsi üçün yalnız İranın Azərbaycanla həmsərhəd olan ərazisində, 162 kilometrlik kiçik Rəşt-Astara dəmir yolu hissəsi çatışmır. Rusiya və İran liderləri bu hissənin tikintisi ilə bağlı razılığa gəliblər. Tikintiyə gələn il başlanması planlaşdırılır. Hazırda Hindistandan yüklər Rusiyanın Avropa hissəsinə əsasən dəniz yolu ilə, həm də geriyə gedir: Sankt-Peterburqdan onlar bütün Avropanı dolaşır, sonra isə Süveyş kanalı ilə marşrutun son nöqtəsinə göndərilir. "Şimal-Cənub" dəhlizi bu su yoluna alternativ olmaqla, gediş vaxtı və nəqliyyat xərcləri baxımından sərfəlidir. Lakin hazırda İranın Rəşt və Astara arasında Azərbaycanla sərhəddə dəmir yolunun olmaması o demək deyil ki, hazırda bu marşrutla heç nə daşınmır. Orada onlar dəmir yolundan avtomobil nəqliyyatına, sonra isə yenidən dəmir yoluna keçirlər. Əvvəllər dəmir yolları niyə çəkilməyib? Trans-Avrasiya Nəqliyyatı üzrə Beynəlxalq Əlaqələndirmə Şurasının (TNBƏŞ) baş direktoru Gennadi Bessonov "Sputnik"in müxbirinə Qərbin Rusiya əleyhinə sanksiyalar tətbiq etməsindən əvvəl Moskvanın bu marşruta elə də ciddi ehtiyacı olmadığını izah edib. "İkinci məsələ ondan ibarət idi ki, orada torpağın alınması, maliyyə mənbələri, o cümlədən bu yüklərin daşınması ilə bağlı vahid siyasət məsələləri tam həllini tapmamışdı. Onu da unutmayın ki, İran da Rusiya kimi onilliklərdir ki, sanksiyalar altındadır, ona görə də həmişə inkişaf etməmiş infrastruktur problemi olub. "İranın bütün dəmir yolu infrastrukturu, yumşaq dillə desək, yeni deyil. Onlar ikinci Dünya Müharibəsi illərində inşa ediliblər. Üstəlik, orda yüklərin daşınması ilə bağlı müəyyən çətinliklər var, yəni tunellər, bu tunellərin hündürlüyü, döngələr, yoxuşlar", - deyə ekspert əlavə edib. Onun sözlərinə görə, qarşılıqlı hesablaşmalar sistemində də çətinliklər var, çünki İranda ödənişlərin aparılması kifayət qədər mürəkkəb prosedurdur. Söhbət hansı daşıma həcmlərindən gedir? Rusiya şirkətləri 2030-cu ilə qədər bu dəmir yolu istiqamətində yük dövriyyəsinin ildə 15 milyon tona qədər artımını təmin etməyə hazırdırlar. Gələcəkdə onun ötürücülük qabiliyyəti 30-60 milyon tona qədər artırıla bilər. Bessonovun izah etdiyi kimi, hazırda İrandan Rusiyaya tikinti materialları, meyvələr, tərəvəzlər, əks tərəfə isə tərəfdə dəzgah və metallurgiya məhsulları göndərilir. "Bu marşruta tələbat olacaq və o zaman bu dəhlizin inkişaf qanunu işə düşəcək. Həcmi nə qədər çox olarsa, bu dəhliz bir o qədər cəlbedici olar. Tarif o qədər tez aşağı düşəcək və texnologiyalar bir o qədər sürətlə inkişaf edəcək", - deyə o əlavə edib. Ekspertin fikrincə, bu istiqamət yeni bazarların yaranması ilə bağlı perspektivlidir. "Söhbət Hindistan və onun yanında olan ölkələrdən gedir: Pakistan, Banqladeş, Tayland, Vyetnam, Myanma. Malların daşınmasına ehtiyac var", - deyə Bessonov bildirib. İran niyə tikinti kreditinə ehtiyac duyur? Rusiya baş nazirinin müavini Aleksandr Novak müqavilənin imzalandığı gün xərcləri şərh edib. "Bu layihənin həyata keçirilməsi üçün 1,3 milyard avro həcmində dövlətlərarası kredit ayrılır. Eyni zamanda, layihənin ümumi dəyəri 1,6 milyard avro təşkil edir", - deyə baş nazirin müavini jurnalistlərə bildirib. Bessonov bildirib ki, layihənin həyata keçirilməsi üçün dövlətlərarası kreditin ayrılması barədə qərar ona görə verilib ki, İranın həqiqətən də kifayət qədər pulu yoxdur. "Bəli, hazırda Rusiya bu məsələni öz üzərinə götürür, lakin sonra bu pulu yatırmaqdan sinergetik effektə ümid edir. Rusiya Federasiyasının imkanları İrandan daha yüksəkdir", - deyə ekspert vurğulayıb. Yol Azərbaycan üçün sərfəlidirmi? "Layihənin həyata keçirilməsi sayəsində Azərbaycan daha çox qazanc əldə edəcək. Onlar üçün bu, infrastrukturun yüklənməsidir, bu isə puldur", - deyə Bessonov bildirib. Rusiya Strateji Araşdırmalar İnstitutunun baş elmi işçisi Marianna Bakonina "Sputnik"in müxbirinə xatırladıb ki, Azərbaycanın Rusiyadan fərqli olaraq açıq dənizə çıxışı yoxdur. "Onlarda ancaq Xəzər var. Burada onlar, həmçinin Fars körfəzinə, Hind okeanına birbaşa dəmir yolu marşrutu alacaqlar", - deyə o, izah edib.

2023

xəbərlər

ru_AZ

dəmir yolu, rəşt-astara dəmir yolu, rusiya