https://sputnik.az/20230518/rusiya-carlarin-ve-sovet-hokumetinin-bir-esr-yarimliq-arzusunu-yerine-yetirdi-455012898.html

Rusiya çarların və sovet hökumətinin bir əsr yarımlıq arzusunu yerinə yetirdi

Rusiya çarların və sovet hökumətinin bir əsr yarımlıq arzusunu yerinə yetirdi

Sputnik Azərbaycan

1865-ci ildə Zaqafqaziya (o zaman Poti-Tiflis) dəmir yolunun tikintisinə başlanıldı. Layihənin əhəmiyyətini bir fakt sübut edir ki, Birinci Dünya Müharibəsi... 18.05.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-05-18T21:22+0400

2023-05-18T21:22+0400

2023-05-18T21:43+0400

dəmir yolu vağzalı

liman

azərbaycan

gürcüstan

ermənistan

moskva

təhlil

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/41259/70/412597070_0:0:3077:1731_1920x0_80_0_0_8029b09d0600e4d8b05ddae4ff91d44e.jpg

BAKI, 18 may — Sputnik. Dünən, 17 may 2023-cü il, müasir tarixə həqiqətən də tarixi miqyaslı bir hadisə kimi mütləq düşəcək ki, bu barədə bir gün, çox güman ki, ixtisaslaşdırılmış universitetlər üçün iqtisadiyyat dərsliyində ayrıca fəsil də yazılacaq. Həmin gün Vladimir Putin iranlı həmkarı İbrahim Rəisi ilə birlikdə videokörpü vasitəsilə Rəşt-Astara dəmir yolu xəttinin tikintisinə start verdilər. Bu layihə yaxın gələcəkdə ölkəmizin, demək olar ki, bütün siyasi liderlərinin son əsr yarım ərzindəki arzusunu reallaşdıracaq. Bu tədbirdən əvvəl Rusiya baş nazirinin müavini Aleksandr Novak, nəqliyyat naziri Vitali Savelyev, Rusiya Mərkəzi Bankı rəhbərinin müavini və Gömrük Xidmətinin rəhbərinin təmsil etdiyi Rusiya siyasi qoşunlarının Tehrana desant enməsi baş tutub. İranın Moskvadakı səfiri Kazem Cəlali də eyni layihə çərçivəsində Elvira Nabiullinanın gələn həftə İrana gələcəyini bildirib. Rusiya nümayəndə heyətinin tərkibi özlüyündə tədbirin Rusiya üçün əhəmiyyətindən xəbər verir. İran tərəfindən verilən ziyafət isə fars tərəfinin də az olmayan marağını təsdiqləyir. Tikilməkdə olan Rəşt-Astara hissəsinin uzunluğu cəmi 162 kilometrdir və o, tamamilə İslam Respublikasının ərazisindən keçir, lakin rəqəmlərin zahiri təvazökarlığı heç kimi çaşdırmamalıdır. 1865-ci ildə Zaqafqaziya (o zaman Poti-Tiflis) dəmir yolunun tikintisinə başlanıldı. İmperator II Aleksandr və taxtdakı varisləri o dövrlər üçün çılğın bir arzu ilə - Rusiya və uzaq Persiyanı birbaşa quru dəhlizi ilə birləşdirmək arzusu ilə dəmir yolu tikintisi ilə Qafqaz dağlarının arasından cənuba doğru inadla irəlilədilər. Layihənin əhəmiyyətini bir fakt sübut edir ki, Birinci Dünya Müharibəsi boyu tikinti dayanmadı, 1917-ci il inqilabı zamanı polad xətlər Soçiyə çatdı, Ermənistanı əyri şəkildə keçərək Türkiyəyə getdi, həmçinin, demək olar ki, Bakıya çatdı. İnqilabdan sonra bolşeviklər üçqat canfəşanlıqla işə başladılar. Artıq 1925-ci ildə marşrut Erməni Leninakanına, gürcü Tsxaltubosına, 1940-cı ildə Osetiyanın Sxinvalına, Abxaziyanın Suxumuna çatdı və 1949-cu ildə böyük Adler stansiyasının açılışı ilə möhtəşəm tikinti sona yetdi. Yolun adı dəyişdirilərək Zaqafqaziya adlandırıldı. Lakin sonra iş çətinləşdi və 1991-ci ilə doğru Ermənistanda Leninakan, Azərbaycanda isə Naxçıvan və Lənkəran stansiyaları dəmir yolunun xəritəsində son nöqtələr olaraq qaldılar. Hazırda İranla oxşar prosesləri haqsız yerə kölgəyə salaraq Moskva ilə Pekinin yaxınlaşmasından çox danışılır. Ötən ilin dekabrında Amerikanın "Bloomberg" agentliyi Moskva və Tehranın sürətlə bir neçə nəqliyyat dəhlizinin, o cümlədən Həştərxan və Dağıstandan keçməklə Astara, Ənzəli, Nouşəhr və Əmirabad limanlarına qədər bir neçə nəqliyyat dəhlizi inşa etməsi, eləcə də bu gün müzakirə olunan dəmir yolu bölməsi ilə bağlı vahid isteriyaya girib.Birdən bəlli olub ki, uzun müddət və möhkəm şəkildə ABŞ-ın və bütün demokratik dünyanın sanksiyaları altında olan farslar staxanovçu templə cənuba, Bəndər Abbas və Çabahar limanlarına qədər dəmir xətti çəkirlər. Tikinti başa çatdıqdan sonra Rusiyadan birbaşa Tehrana yox, Hindistanın bütün Asiyanın ən böyük əmtəə və logistika qovşaqlarından biri olan Mumbay limanına birbaşa çatmaq mümkün olacaq. Xatırladaq ki, Mumbay limanı yalnız Kandla və Paradip limanlarına uduzur – bu limanların hər birindən hər il yüz milyondan çox yük keçir. Məhz buna görə də marşrutun dəmir yolunun uzunluğuna görə cüzi olan sonuncu hissəsinin tikintisinə belə əhəmiyyət verilir. Burada bir neçə Qafqaz cizgisini əlavə etmək lazımdır. Birincisi, Ermənistanla Azərbaycan arasında arbitr rolunu oynayan Moskvanın diplomatik inadkarlığı üzə çıxır. Kreml üçün Asiyaya etibarlı nəqliyyat dəhlizinin qurulması kritik əhəmiyyət kəsb edir və bunun üçün yeganə qolun keçdiyi regionun sakit və sabit olması lazımdır. İkincisi, Gürcüstan ərazisindən keçən marşrutun istifadə olunmayan hissəsi bu günə kimi qalır. Tiflis, əlbəttə ki, müttəfiq deyil, lakin il yarımdır ki, Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etmir və bu yaxınlarda Vladimir Putin qəfildən ölkələr arasında hava əlaqəsini bərpa edib. Maraqlıdır ki, Salome Zurabişvili bunu təxribat adlandırıb, lakin parlament onun fikrinə məhəl qoymayıb, ona görə də Türkiyənin Ərzurumuna gedən Gürcüstan tranziti ehtiyatda qalıb; amma bu barədə başqa vaxt...Təsadüfi olmayan təsadüflər xəzinəsinə bir faktı da əlavə etmək lazımdır ki, 2022-ci ilin sonunda Rusiya ilə İran arasında ticarət dövriyyəsi yeni tarixi rekorda imza atıb. Rusiyanın İrandakı səfiri Aleksey Dedov bu yaxınlarda bildirib ki, il ərzində rəqəmlər birdən-birə 15 faiz artıb və ümumi xərclər 4,5 milyard dolları keçib. Rusiya cənuba qeyri-üzvi kimya məhsulları, İranın neft-qaz sənayesi üçün həyati vacib avadanlıqlar, müxtəlif ölçü alətləri göndərir. Əks istiqamətdə qida, tikinti materialları, plastik və qara metallar gəlir. Sonda onu da əlavə edə bilərik ki, Rusiya ilə İran arasında yüklər hazırda Baltik limanlarını tərk edərək Şimal dənizi, Fransa, İspaniya, Aralıq dənizi və Süveyş kanalı ilə hərəkət edir. Gəmilər yuxarıda qeyd olunan Mumbay limanına çatmaq üçün orta hesabla 40 gün çəkən 14 min kilometrdən çox yol qət edirlər. Qafqaz və İran üzərindən qısa - ucuz və birbaşa marşrut açılan kimi marşrutun uzunluğu üç min kilometrə qədər azalacaq. Necə deyərlər, dəmir yolu qısadır, amma yoldur.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.

azərbaycan

2023

xəbərlər

ru_AZ

dəmir yolu vağzalı, liman, azərbaycan, gürcüstan, ermənistan, moskva