https://sputnik.az/20230512/rusiya-nato-ile-munasibetlerin-tabutuna-son-mismari-vurdu-454750359.html

Rusiya NATO ilə münasibətlərin tabutuna son mismarı vurdu

Rusiya NATO ilə münasibətlərin tabutuna son mismarı vurdu

Sputnik Azərbaycan

Bu şəraitdə düşmənlə imzalamaq üçün mənalı olan yeganə müqavilə onun təslim olması haqqında müqavilədir. 12.05.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-05-12T08:48+0400

2023-05-12T08:48+0400

2023-05-12T10:22+0400

nato

təhlil

silah

müqavilə

rusiya

sergey lavrov

rusiya xarici işlər naziri sergey lavrov

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/01/0a/438009706_311:355:3078:1912_1920x0_80_0_0_ecddfb8d9831b11b70857d0268e62238.jpg

BAKI, 12 may — Sputnik, Kirill Strelnikov. Vladimir Putin Avropada Adi Silahlı Qüvvələr haqqında Müqavilənin (AASQM) denonsasiyası üzrə yekun prosedurun başlanması haqqında fərman imzalayıb. Rusiya parlamentinin hər iki palatası tərəfindən təsdiqləndikdən sonra bu müqavilə, nəhayət, NATO ilə "dostluq, əməkdaşlıq və açıqlıq" dövrünün qalan qalıqlarının yerləşdiyi yerə – zibilliyə gedəcək. Avropada Adi Silahlı Qüvvələr haqqında Müqavilə uzaq 1990-cı ildə Qərblə "tərəfdaşlığın" zirvəsində, hələ Sovet İttifaqının dağılmasından əvvəl və Varşava Müqaviləsi blokunun hələ də mövcud olduğu bir vaxtda yaranıb. İmzalayanların fikrincə, Varşava Müqaviləsi üzvləri ilə NATO arasında razılaşma bir hərbi blokun digərinə üstün qüvvələrinin hücumu ehtimalını minimuma endirməli idi ki, bu da nüvə silahının istifadəsinə səbəb ola bilərdi. Bununla əlaqədar olaraq, müqavilədə Atlantik okeanından Ural dağlarına, Ural çayına və Xəzər dənizinə qədər olan ərazidə demarkasiya xəttinin kənarlarında yerləşdirilə biləcək bəzi silah növlərinin sayına xüsusi məhdudiyyətlər qoyulub. Üstəlik, hər iki blok üçün bu ərazilərdəki silahların sayı bərabər olmalı idi. Müqavilənin yazıldığı gözəl ağ kağıza görə, SSRİ və onun müttəfiqləri hərbi texnikanı yenidən hesablamaq və onun döyüş hazırlığını qiymətləndirmək üçün NATO müfəttişlərinin öz ərazilərinə daxil olmasına icazə verməyi öhdələrinə götürdülər: strateji tərəfdaşlığa həmişə dəyər verilir. Lakin Varşava Müqaviləsi ölkələrinin bloku kimi, SSRİ də dağıldı. Sürətlənmiş rejimdə azad dünyanın alqışları altında AASQM ilə əhatə olunmayan Sloveniya, Latviya, Litva və Estoniya, ardınca Çexiya və Slovakiya ilə təmsil olunan parçalanmış Çexoslovakiya, həmçinin Macarıstan, Rumıniya və Bolqarıstan NATO-ya daxil oldular. Bu, NATO-ya kifayət qədər sərf etsə lakin Rusiyaya qəti şəkildə səerf etmirdi. Bununla əlaqədar 1999-cu ildə İstanbulda keçirilən konfransda Moskva status-kvonu bərpa etmək üçün AASQM-ə müvafiq düzəlişlər edilməsini tələb etdi. Lakin bir sıra NATO ölkələri onları ratifikasiya etməkdən imtina edib, Latviya, Litva və Estoniya isə, ümumiyyətlə müqaviləyə qoşulmaq istəməyiblər. Nəticədə, 2007-ci ildə Rusiya Vyanada AASQM-ə üzv dövlətlərin fövqəladə konfransını çağırdı və orada bəyan etdi ki, müqavilə, əgər ona Latviya, Litva və Estoniya qoşulmasa, silah və texnikanın ümumi səviyyəsi azaldılmasa, NATO ölkələri Rusiya ilə paritet olmasa, həmçinin bir sıra digər şərtlər yerinə yetirilməsə, heç bir məna kəsb etmir. Rusiya qeyd etdi ki, kifayət qədər dolmuş NATO 1990-cı il müqaviləsində təsdiq edilmiş adi silahların həddi səviyyələrindən xeyli keçib; keçmiş müttəfiqlər öz silahlarını NATO kvotasına yenidən rəsmiləşdirmirlər; Baltikyanı ölkələrin silahlı qüvvələri nəzərə alınmır və Rusiya kvotalarının bu müqaviləyə daxil olan ölkələrə nəzarət edə biləcəyi, Moskvanın isə bunu edə bilməyəcəyi halda Rusiyanın əlverişsiz vəziyyətə düşür. Bundan əlavə, Rusiya Bolqarıstan və Rumıniyada yerləşdirilmiş ABŞ hərbi bazalarında adi silahların AASQM mühasibatında nəzərə alınmasını tələb edib. ABŞ çox incidi və bəyan etdi ki, onların bazalarını saymaq heç də mümkün deyil, çünki onlar müvəqqətidir - bu gün var, sabah isə yoxdur. Təbii ki, bu, ABŞ-ın əksər təminatları kimi açıq-aşkar yalan idi: nəticədə ABŞ-ın Rumıniya və Bolqarıstanla müqavilələrinin təfərrüatları ortaya çıxdı, buradakı bazalar birbaşa daimi adlandırıldı. Bütün təkliflərinə azad və sivil "yox" cavabını alan Rusiya 2007-ci ildə "NATO ölkələri Uyğunlaşma Sazişini ratifikasiya edənə və bu sənədi vicdanla həyata keçirməyə başlayana qədər" AASQM-in icrasına moratorium elan edərək 2015-ci ildən birgə məsləhətləşmələrdə iştirakdan imtina edib. Maraqlıdır ki, ABŞ Dövlət Departamentinin AASQM ilə bağlı 2022-ci il hesabatında Birləşmiş Ştatlar Rusiyanı onun şərtlərini pozmaqda günahlandıraraq, pis və xəyanətkar Rusiyanın "ABŞ və NATO-nun Rusiyanı razı salmaq üçün diplomatik səylərinə baxmayaraq, təhlükəli vəziyyət yaratmasından təəssüfləndiyini" bildirib. Amma nə olur-olsun, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun sözlərinə görə, "biz sanki absurd teatrında iştirak edirik" kimi görünmək istəmirik, hazırda biz bu tragikomediyanın çoxdan gözlənilən finalına yaxınlaşırıq. Təbii ki, Qərb və onun marionetləri tərəfindən Rusiyaya qarşı sonsuz narahatlıqlar dilə gətiriləcək, Rusiya növbəti dəfə "Avropa təhlükəsizliyinin arxitekturasını məhv etməkdə" ittiham edəcək, eyni zamanda LGBT insanlara zülm etdiyinə görə qınaq alacaq. Ancaq biz NATO-nun Rusiya ilə münasibətlərə dair manifestini necə oxumağı və vaxtaşırı yenidən oxumağı bilirik, burada ağ-qara yazılmışdır ki, "Rusiya Federasiyası alyansın təhlükəsizliyinə ən əhəmiyyətli və birbaşa təhdid, Avro-Atlantik məkanda isə sülh və sabitlik deməkdir". NATO üçün Rusiya əsas, birbaşa və bilavasitə düşməndir, onlarla artıq qaynar müharibə gedir. Bu şəraitdə düşmənlə imzalamaq üçün mənalı olan yeganə müqavilə onun təslim olması haqqında müqavilədir.

2023

xəbərlər

ru_AZ

nato, silah, müqavilə, rusiya, sergey lavrov, rusiya xarici işlər naziri sergey lavrov