https://sputnik.az/20230509/qlobal-duyu-bazari-son-iyirmi-ilin-en-boyuk-qitiligi-ile-uz-uze---qiymetler-qalxacaq-454650364.html

Qlobal düyü bazarı son iyirmi ilin ən böyük qıtılığı ilə üz-üzə - Qiymətlər qalxacaq

Qlobal düyü bazarı son iyirmi ilin ən böyük qıtılığı ilə üz-üzə - Qiymətlər qalxacaq

Sputnik Azərbaycan

Beynəlxalq reytinq agentliyinin araşdırmasına görə, 2023-cü ildə qlobal düyü bazarında son 20 ilin ən böyük qıtlığı yaşanacaq. Keçən il Azərbaycan ən çox... 09.05.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-05-09T08:05+0400

2023-05-09T08:05+0400

2023-05-09T08:59+0400

iqtisadiyyat

düyü

azərbaycan

məhsuldarlıq

istehsal

kənd təsərrüfatı nazirliyi

kənd təsərrüfatı

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e5/07/05/427388806_0:161:3071:1888_1920x0_80_0_0_3121506e09a85b235c8029a95b1678e7.jpg

BAKI, 9 may — Sputnik. Qlobal düyü bazarı son 20 ilin ən böyük tədarük çatışmazlığı ilə qarşı-qarşıyadır. Düyü istehsalı bütün regionlarda, o cümlədən Çin, ABŞ və Avropa İttifaqında azalır. "Fitch Solutions" beynəlxalq reytinq agentliyinin araşdırmasına görə, 2023-cü ildə qlobal düyü bazarında son 20 ilin ən böyük qıtlığı yaşanacaq. Hesablamalara görə, 2022-2023-cü il mövsümündə qlobal düyü tədarükündə kəsir 8,7 milyon ton olacaq. Bu, 2003-2004-cü il mövsümündən bəri ən böyük kəsir kimi qeydə alınacaq. Həmin mövsümdə 18,6 milyon ton kəsir yaranmışdı. Bəs, maraqlıdır dünyada düyü istehsalı niyə azalır? Azərbaycanda düyü qiymətləri necə olacaq? Düyü üzrə idxaldan asılı olan ölkəmizdə düyü qıtlığı yaşana bilərmi? Məsələ ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimli Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, dünyada düyü istehlakının 90 faizi Cənub-Şərqi və Şərqi Asiya ölkələrinin (Çin, Hindistan, İndoneziya, Tailand və s.) payına düşür. Düyü istehsalında da Cənub-Şərqi və Şərqi Asiya ölkələri öndə gedir. Hazırda həmin ölkələrdə düyü istehsalında azalma baş verir və səbəb daşqınlar, musson yağışlarıdır. Pakistan bir neçə ay bundan öncə düyü ixracına məhdudiyyət də qoyub, çünki bu ölkədə istehsal 30 faizdən çox aşağı düşüb. Bundan başqa, düyü həm də buğdanın əvəzedicisidir. Ukraynada baş verən proseslərdən sonra buğdanın kəskin bahalaşması dünyada düyüyə olan tələbatı da artırıb. Buğda bahalaşanda insanlar düyüyə üstünlük verməyə başlayırlar. "Bahalaşmanı Azərbaycan bazarında da hiss edəcəyik" Ekspert bildirib ki, dünyada düyünün qiymətində artım olacaq: "Düyü qiymətləri yavaş-yavaş qalxır və hazırda qiymətlər son 15-20 ilin ən yüksək səviyyəsinə çatıb. Bu bahalaşmanı Azərbaycan bazarında da tədricən hiss edəcəyik. Dünyada qiymət bahalaşanda adətən 6 ay sonra bu, Azərbaycan bazarına təsir edir". "Azərbaycanda düyü qıtlığı olmayacaq, lakin qiymət təxminən 20-30 faiz artacaq. Ölkəmizdə daha çox buğda istehlak olunur"-deyə ekspert əlavə edib. Çəltik becərilməsinə görə fermerlərə 360 manat subsidiya verilir Qeyd edək ki, çəltikçilik ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi zəncirində önəmli yer tutur və çəltik bitkisi Azərbaycanda ənənəvi becərilən bitki hesab olunur. Aqrar Subsidiya Şurasının qərarına əsasən, çəltik becərilən sahənin hər hektarına görə, fermerlərə 360 manat əkin subsidiyası verilir. Yüksək məhsuldar sortların yaradılması üçün tədqiqat işləri aparılır Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məlumatına görə, ötən il ilk dəfə olaraq Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutu tərəfindən çəltiyin yüksək məhsuldar, xəstəlik və zərərvericilərə davamlı sortlarının yaradılması, introduksiyası, yerli şəraitə adaptasiyası və toxumçuluğunun təşkili istiqamətində tədqiqat işlərinə başlanılıb və institututda "Çəltik bitkisinin seleksiyası və becərmə texnologiyası" şöbəsi yaradılıb. Həmçinin çəltiyin seleksiyası və toxumçuluğuna dair tədqiqat işlərinin aparılması üçün Lənkəran rayonu ərazisində lazımi infrastruktur yaradılıb. 2020-ci ildən Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutunda 2020-2024-cü illər üçün çəltiyin seleksiyasına dair təsdiq olunmuş mövzu planına əsasən Lənkəran bölgəsində seleksiya tədqiqatları həyata keçirilir. Lənkəranda hər il 1,0-1,5 hektar sahədə toxumluq məqsədi ilə "Avanqard" sortunun əkini aparılır və 2,5-3 ton elit toxumu istehsal edilərək bölgə fermerlərinə verilir. Azərbaycan və Pakistan çəltikçilik sahəsində əməkdaşlığı genişləndirir Çəltikçiliyin elmi əsaslarla inkişaf etdirilməsi məqsədilə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Dövlət Toxum Fondu və Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutunun nümayəndə heyəti bu il Pakistanda səfərdə olub. Səfər zamanı Pakistan təcrübəsindən istifadə edilərək kadr hazırlığı, ölkəmizin torpaq-iqlim şəraitinə uyğun olan yerli sortların yaradılması üçün genetik materialların Azərbaycana gətirilməsi barədə razılıq əldə edilib. Xatırladaq ki, ötən il Pakistandan Azərbaycana gətirilən düyü 15 faiz gömrük rüsumundan azad edilib. Azərbaycanın Nazirlər Kabineti bununla bağlı qərar qəbul edib. 2027-ci ilin sonunadək Pakistan mənşəli düyünün idxalına görə gömrük rüsumu tutulmayacaq. Keçən il Azərbaycan ən çox Hindistandan düyü alıb Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin məlumatına görə, 2022-ci ildə Azərbaycanda çəltiyin əkin sahəsi 3,1 min hektar olub. 2022-ci ildə çəltiyin əkin sahəsi 2015-ci ilə nisbətən 2,6 dəfə artıb, 2021-ci ilə nisbətən isə dəyişməz olaraq qalıb. 2022-ci ildə çəltik istehsalı 2021-ci ilə nisbətən 8,4% artaraq 11,6 min ton olub. Çəltiyin məhsuldarlığı 2022-ci ildə hektara 36,1 sentner (s/ha) olub. 2022-ci ildə məhsuldarlıq səviyyəsi 2021-ci ilə nisbətən isə 3,7% artıb. 2021-2022-ci illərdə düyünün 1 kiloqramının topdansatış qiymətləri 1,87-2,83 manat arasında dəyişib. 2022-ci ildə Azərbaycana düyü idxalı əvvəlki ilə nisbətən 7,4% artaraq 50,2 min ton olub. 2022-ci ildə ölkəyə idxal olunmuş düyünün 74,8%-i Hindistanın, 11,5%-i Qazaxıstanın, 8,3%-i Rusiyanın, 2,4%-i Tailandın, 2,1%-i Pakistanın, 0,9%-i isə digər ölkələrin payına düşüb. 2025-ci ildə istehsal 40 min tona çatdırılacaq 2018-ci ildə "Azərbaycan Respublikasında çəltikçiliyin inkişafına dair 2018–2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı" qəbul edilib. Dövlət Proqramının həyata keçirilməsi Azərbaycanda çəltikçilik ənənələrinin qorunaraq inkişaf etdirilməsinə, düyü ilə özünütəminetmə səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlməsinə, idxaldan asılılığın azaldılmasına, çəltikçilik rayonlarında yaşayan əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılmasına təsir göstərməklə ölkənin aqrar potensialını gücləndirəcək. Dövlət Proqramının icrası nəticəsində 2025-ci ildə orta məhsuldarlıq 40,0 s/ha olmaqla çəltik əkini sahələri 10 min hektara, istehsalın həcmi 40 min tona çatdırılacaq.

azərbaycan

2023

xəbərlər

ru_AZ

düyü, azərbaycan, məhsuldarlıq, istehsal, kənd təsərrüfatı nazirliyi, kənd təsərrüfatı