Купюра номиналом в 200 AZN, фото из архива - Sputnik Azərbaycan, 1920
İQTİSADİYYAT
Sosial-iqtisadi gündəmə, maliyyə, biznes sahəsinə dair materiallar

Bank əmanətlərində manatın payı yüksəlib - vətəndaşların milli valyutaya inamı necə artdı

© Sputnik / Murad OrujovAzərbaycan manatı və ABŞ dolları, arxiv şəkli
Azərbaycan manatı və ABŞ dolları, arxiv şəkli - Sputnik Azərbaycan, 1920, 25.04.2023
Abunə olmaq
Azərbaycan Mərkəzi Bankı hələ bir neçə il əvvəl əhalinin xarici valyutada depozitlərini azaltmağa başlayıb.
BAKI, 25 aprel - Sputnik. Dollardan imtinanın qlobal tendensiyası təkcə ölkələr arasında iqtisadi əlaqələr səviyyəsində deyil, həm də sadə vətəndaşlar səviyyəsində mövcuddur. Məsələn, Türkiyədə əhalinin lirə ilə əmanətlərini həvəsləndirmək üçün xüsusi proqram həyata keçirilir.
Hələ 2021-ci ilin sonlarında ölkənin mərkəzi bankı lirə əmanətlərini amortizasiyadan qorumaq üçün dövlət tərəfindən dəstəklənən bir sxem işə saldı. Bu il proqram bir sıra addımlarla, o cümlədən xarici valyutada olan depozitlər üçün əlavə ehtiyat tələblərinin tətbiqi ilə gücləndirilib.
Bu tədbirlər nəticəsində Türkiyə əhalisinin lirədəki əmanətlərinin əhəmiyyətli dərəcədə artacağı və əmanətlərin dollarsızlaşdırılması prosesinin sürətlənəcəyi gözlənilir.
Azərbaycanda da banklara dollar investisiyalarından imtina tendensiyası inamla davam edir. Belə ki, Mərkəzi Bankın (AMB) məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvar-mart aylarında əhalinin xarici valyutada olan bank əmanətləri 0,8 faiz azalaraq 4,5 milyard manat və ya əhalinin bütün əmanətlərinin 38,2 faizini təşkil edib.
Müvafiq olaraq, qeyd olunan dövrdə vətəndaşların milli valyutada əmanətlərinin həcmi 3,6 faiz artaraq 7,3 milyard manata çatıb ki, bu da bütün əmanətlərin 61,8 faizini təşkil edib.
Uzun, lakin nəticə verən proses
AMB bir neçə il əvvəl əhalinin xarici valyutada depozitlərini azaltmaq kursunu müəyyənləşdirib. Proses ləng getsə də, bəzi iqtisadçıların fikrincə, de-dollarizasiya addımlarının nəticələri görünür.
Belə ki, son üç ildə Azərbaycan əhalisinin milli valyutada əmanətləri durmadan artır. Məsələn, 2021-ci ildə milli valyutada əmanətlərin həcmi 35,4% artaraq 5,452 milyard manata çatıb (bütün əmanətlərin 59%-i).
Ötən il əhalinin manatla əmanətlərinin həcmi artaraq bütün əmanətlərin 60,8%-nə çatıb. Ötən ilin sonunda xarici valyutada olan depozitlər ümumi depozit bazasının 41%-dən 39,2%-ə qədər azalıb.
Manata qarşı etimadın artması
İqtisadçı ekspert Əkrəm Həsənov hesab edir ki, Azərbaycan əhalisinin əmanətlərinin dedollarizasiyası ilk növbədə manata inamın artması ilə bağlıdır. Onun sözlərinə görə, manatla olan əmanətlərin faizinin daha yüksək olmasını nəzərə almaq lazımdır.

"Bundan başqa, Azərbaycan valyutası ilə əmanətlər 12%-dək sığortalanır. Xarici valyutada, o cümlədən dollarda olan əmanətlər 2,5% faiz dərəcəsi ilə sığortalanır, amma reallıqda banklar xarici valyutanı daha aşağı məzənnə ilə - təxminən 1-1,5%, bəzi maliyyə-kredit təşkilatları isə ondan da aşağı qəbul edir", - deyə Həsənov Sputnik Azərbaycan-a bildirib.

Buna görə də ekspert qeyd edib ki, manatla əmanətlər gəlirlilik baxımından daha sərfəlidir.
© Photo : REPORTƏkrəm Həsənov
Əkrəm Həsənov - Sputnik Azərbaycan, 1920, 24.04.2023
Əkrəm Həsənov

“Əvvəllər əhali vəsaitlərini manatla saxlamırdı, çünki Azərbaycan valyutasına inam az idi. İndi isə manata inam güclənib, çünki hamı başa düşür ki, neftin hazırkı sabit qiyməti ilə, geosiyasi vəziyyətə görə, yaxın bir-iki ildə milli valyutanın məzənnəsi mütləq sabit qalacaq”, - deyə Həsənov bildirib.

Bununla yanaşı, iqtisadçı əlavə edib ki, əgər xarici valyutada olan əmanətlərin məzənnəsi bir neçə il əvvəl olduğu kimi manatla eyni olsaydı, o zaman insanlar vəsaitlərini dollarda saxlayardılar.

“Bundan başqa, xarici banklarda aşağı faizlə xarici valyutada əmanət saxlamaq mümkündür. Pulları daha etibarlı xarici banklara həvalə etmək olarkən, niyə burada xarici valyutada saxlamaq lazımdır ki?”, - deyə Həsənov fikrini tamamlayıb.

Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.
Xəbər lenti
0