https://sputnik.az/20230406/finlandiya-nato-da---alyansin-yeni-problemleri-453438860.html
Finlandiya NATO-da - alyansın yeni problemləri
Finlandiya NATO-da - alyansın yeni problemləri
Sputnik Azərbaycan
NATO-nun yeni üzvü Finlandiya Baltikyanı ölkələrin və Polşanın təcrübəsini təkrarlamağa məhkumdur. O, xarici qoşunların yerləşməsi üçün anti-Rusiya tramplininə... 06.04.2023, Sputnik Azərbaycan
2023-04-06T10:11+0400
2023-04-06T10:11+0400
2023-04-06T10:11+0400
təhlil
nato
finlandiya
alyans
şimal atlantika alyansı
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/05/10/441978739_0:159:3076:1889_1920x0_80_0_0_98017b86711f940a26ba5b26464b2c04.jpg
Aprelin 4-də Finlandiya Şimali Atlantika Alyansının 31-ci üzvü oldu. NATO-nun qazancı az məskunlaşdırılmış ərazi (338,400 km² və 5,6 milyon nəfər), kiçik fin ordusu (24 min fəal hərbi qulluqçu) və Rusiya ilə 1271 km uzunluqda ümumi sərhəd (ikiqat artım) oldu.Finlandiyanın şərqində sərhəd infrastrukturu inkişaf etməyib. Yeni “Dəmir Pərdə” yaxın onilliklərdə alyansın bütün ölkələri üçün çoxmilyardlarla dollarlıq xərc tələb edəcək. O cümlədən, Finlandiya ordusunun NATO-nun ümumi strukturuna inteqrasiyası və F-35 gizli qırıcı proqramının genişləndirilməsi üçün.Alyansın Brüsseldəki mənzil-qərargahında keçirilən mərasimdə Finlandiya prezidenti Sauli Niinistö yeni çağırışlardan, yeni dövrün başlanğıcından demaqoq şəkildə danışıb və vurğulayıb: “NATO-ya üzvlük bizim beynəlxalq mövqelərimizi gücləndirir və bizə manevr imkanı verir”.Milli ordulara Pentaqonun hüquqlarından məhrum edilmiş marionetləri rolu verilib. Təcavüzkar hərbi blokun şərqə doğru ehtiyatsız genişlənməsi Qərbin strateji və faciəvi səhvidir və bunun üçün çox “manevr etməli” olacaqlar və bunun bədəli çox baha olacaq.Kreml Finlandiyanın NATO-ya daxil olmasını Rusiyanın təhlükəsizliyinə və milli maraqlarına qəsd kimi qiymətləndirib, onu taktiki və strateji əks tədbirlər görməyə məcbur edib.Moskvanın prinsipial mövqeyi (çoxqütblü dünya, bərabər və bölünməz təhlükəsizlik sistemi) alyansın yeni və köhnə üzvlərinə yaxşı heç nə vəd etmir.Təxribatçı addımDe-yure neytral Finlandiya 30 ildir ki, NATO-ya yaxınlaşır və öz ordusunu tədricən alyansa “yerləşdirir”. Prezident Niinistö dünən deyib: “Biz tərəfdaş olaraq uzun müddətdir ki, NATO fəaliyyətlərində fəal iştirak edirik. Gələcəkdə Finlandiya NATO-nun kollektiv qarşısının alınmasına və müdafiəsinə töhfə verəcək”.Həqiqətən də, hələ 2020-ci ildə Finlandiya və İsveç Şimali Atlantika Alyansının üzvü olan Norveçlə hərbi ittifaqa girdilər. Əvvəllər NATO qüvvələrinin tərkibində Finlandiya hərbi birləşmələri Əfqanıstan, Bosniya və Kosovodakı əməliyyatlarda (1995 və 1999-cu illərdə) iştirak edib və Finlandiyanın keçmiş prezidenti Marti Ahtisaari Kosovonun Serbiyadan ayrılması planını təklif edib.SSRİ-nin dağılmasından sonra finlər tez bir zamanda MiQ-21 qırıcılarını Amerikanın F-18-ləri, T-55M tanklarını isə Almaniyanın Leopard 2A4 və Leopard 2A6 ilə əvəz etdilər. Britaniyanın Challenger-2 tankları 2022-ci ilin mayında Finlandiyada NATO ilə birgə təlimlərdə yerləşdirilib.2021-ci ildə drift sürətləndirilməsi nöqtəsi nüvə silahlarının çatdırılması üçün optimal vasitə hesab edilən və bütün dünyada vahid məlumat mübadiləsi şəbəkəsinə inteqrasiya olunmuş - Pentaqonun nəzarəti altında olan 64 ədəd F-35A təyyarəsi üçün böyük sifariş idi. Amerikanın “görünməz” F-35-ləri tam döyüş hazırlığından uzaqdır, yüzlərlə dizayn problemi var və bu günə qədər Pentaqon tərəfindən kütləvi istehsala icazə verilməyib, lakin bu, Finlandiyanın anti-Rusiya mövqeyinə haqq qazandırmır.Amerikalılar F-35-i 2030-cu ilə qədər əksər texniki problemlərdən xilas etməyi və onu taktiki termonüvə silahlarının əsas daşıyıcısına çevirməyi gözləyirlər. Paralel olaraq, ABŞ NATO üzvləri ilə nüvə bölgüsü sazişlərini genişləndirməyə çalışır. Diplomat qeyd edir ki, bu, Şərqi Avropa ölkələrində nüvə silahının yerləşdirilməsinə gətirib çıxaracaq və Finlandiyada yerləşən F-35-lər Rusiyaya dərin zərbə vura bilər.Nəzərinizə çatdırım ki, Sankt-Peterburqdan Finlandiya sərhədinə qədər düz xəttlə - 151 km, yəni, "gözəgörünməz" F-35-in uçuşu ilə 10 dəqiqə var.Danimarkanın müdafiə naziri Morten Bödskov hesab edir ki, Finlandiyanın üzvlüyü Baltikyanı regiona diqqət yetirməklə NATO-nu "şimala köçürəcək" və "şərq istiqamətində daha çox fəallıq" gözləyir.Norveç Hərbi Hava Qüvvələrinin komandanı Rolf Volland artıq regional missiyaları idarə etmək üçün yeni “Şimal Hava Əməliyyatları Mərkəzi” yaratmağı düşünür. Norveç 2025-ci ilə qədər 52 F-35 qırıcısı yerləşdirməyi planlaşdırır ki, bu da "Rusiyanın hava hücumundan müdafiə sistemlərinə əhəmiyyətli əlavə təzyiq göstərəcək".Breaking Defence belə yazır: “Helsinki müttəfiqlik siyasəti haqqında öyrənməli çox şeyə malikdir. Xüsusi diqqət tələb edən mövzulardan biri də nüvə siyasətidir”. Finlandiya isə “NATO-nun strateji mövqeyinin modernləşdirilməsində” iştirak edə bilər.Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev daha əvvəl demişdi ki, Rusiya düşmən qonşularının nüvə silahına malik olmasına imkan verməyəcək. Bu, Moskvanın prinsipial mövqeyidir.Kollektiv Qərb Rusiyaya “strateji məğlubiyyət” vermək vəzifəsini açıq şəkildə bəyan edir və NATO-nun bütün üzvləri nüvə nəticəsinin yüksək ehtimalı olan hərbi münaqişədə iştiraka görə məsuliyyəti bölüşürlər.Aydındır ki, nə Polşanın mehriban qonşuluqdan eskalasiyaya doğru sürüşməsi təcrübəsi, nə də Rusiyanın qonşuları üçün Ukrayna dərsi faydalı deyil və Şimali Atlantika Alyansının Şərqi Avropada problemləri yeni başlayır.
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Aleksandr Xrolenko
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/41251/68/412516881_698:0:2365:1667_100x100_80_0_0_d42f2e228c9e221ad329811bf71fb976.jpg
Aleksandr Xrolenko
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/41251/68/412516881_698:0:2365:1667_100x100_80_0_0_d42f2e228c9e221ad329811bf71fb976.jpg
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Aleksandr Xrolenko
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/41251/68/412516881_698:0:2365:1667_100x100_80_0_0_d42f2e228c9e221ad329811bf71fb976.jpg
nato, finlandiya, alyans, şimal atlantika alyansı
nato, finlandiya, alyans, şimal atlantika alyansı
Finlandiya NATO-da - alyansın yeni problemləri
NATO-nun yeni üzvü Finlandiya Baltikyanı ölkələrin və Polşanın təcrübəsini təkrarlamağa məhkumdur. O, xarici qoşunların yerləşməsi üçün anti-Rusiya tramplininə çevrilərək 78 ildir milli təhlükəsizliyin əsasını təşkil edən RF-lə mehriban qonşuluq əlaqələrini itirəcək.
Aprelin 4-də Finlandiya Şimali Atlantika Alyansının 31-ci üzvü oldu. NATO-nun qazancı az məskunlaşdırılmış ərazi (338,400 km² və 5,6 milyon nəfər), kiçik fin ordusu (24 min fəal hərbi qulluqçu) və Rusiya ilə 1271 km uzunluqda ümumi sərhəd (ikiqat artım) oldu.
Finlandiyanın şərqində sərhəd infrastrukturu inkişaf etməyib. Yeni “Dəmir Pərdə” yaxın onilliklərdə alyansın bütün ölkələri üçün çoxmilyardlarla dollarlıq xərc tələb edəcək. O cümlədən, Finlandiya ordusunun NATO-nun ümumi strukturuna inteqrasiyası və F-35 gizli qırıcı proqramının genişləndirilməsi üçün.
Alyansın Brüsseldəki mənzil-qərargahında keçirilən mərasimdə Finlandiya prezidenti Sauli Niinistö yeni çağırışlardan, yeni dövrün başlanğıcından demaqoq şəkildə danışıb və vurğulayıb: “NATO-ya üzvlük bizim beynəlxalq mövqelərimizi gücləndirir və bizə manevr imkanı verir”.
Finlandiya prezidentinin hansı manevrlərdən danışdığını təsəvvür etmək asandır – demək olar ki, bütün Avropa ölkələri bu gün Vaşinqtonun maraqlarına tabedir, Rusiya ilə proksi müharibədə və iqtisadi deqradasiyada şərik olmağa məhkumdur.
Milli ordulara Pentaqonun hüquqlarından məhrum edilmiş marionetləri rolu verilib. Təcavüzkar hərbi blokun şərqə doğru ehtiyatsız genişlənməsi Qərbin strateji və faciəvi səhvidir və bunun üçün çox “manevr etməli” olacaqlar və bunun bədəli çox baha olacaq.
Kreml Finlandiyanın NATO-ya daxil olmasını Rusiyanın təhlükəsizliyinə və milli maraqlarına qəsd kimi qiymətləndirib, onu taktiki və strateji əks tədbirlər görməyə məcbur edib.
Moskvanın prinsipial mövqeyi (çoxqütblü dünya, bərabər və bölünməz təhlükəsizlik sistemi) alyansın yeni və köhnə üzvlərinə yaxşı heç nə vəd etmir.
De-yure neytral Finlandiya 30 ildir ki, NATO-ya yaxınlaşır və öz ordusunu tədricən alyansa “yerləşdirir”. Prezident Niinistö dünən deyib: “Biz tərəfdaş olaraq uzun müddətdir ki, NATO fəaliyyətlərində fəal iştirak edirik. Gələcəkdə Finlandiya NATO-nun kollektiv qarşısının alınmasına və müdafiəsinə töhfə verəcək”.
Həqiqətən də, hələ 2020-ci ildə Finlandiya və İsveç Şimali Atlantika Alyansının üzvü olan Norveçlə hərbi ittifaqa girdilər. Əvvəllər NATO qüvvələrinin tərkibində Finlandiya hərbi birləşmələri Əfqanıstan, Bosniya və Kosovodakı əməliyyatlarda (1995 və 1999-cu illərdə) iştirak edib və Finlandiyanın keçmiş prezidenti Marti Ahtisaari Kosovonun Serbiyadan ayrılması planını təklif edib.
Pentaqonun rəhbəri Lloyd Ostin Finlandiya ordusunun "NATO-nu əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcəyini" və bununla belə, alyansın yalnız ərazi deyil, daha çox şey qazanacağını söyləyərkən yalan danışır.
SSRİ-nin dağılmasından sonra finlər tez bir zamanda MiQ-21 qırıcılarını Amerikanın F-18-ləri, T-55M tanklarını isə Almaniyanın Leopard 2A4 və Leopard 2A6 ilə əvəz etdilər. Britaniyanın Challenger-2 tankları 2022-ci ilin mayında Finlandiyada NATO ilə birgə təlimlərdə yerləşdirilib.
2021-ci ildə drift sürətləndirilməsi nöqtəsi nüvə silahlarının çatdırılması üçün optimal vasitə hesab edilən və bütün dünyada vahid məlumat mübadiləsi şəbəkəsinə inteqrasiya olunmuş - Pentaqonun nəzarəti altında olan 64 ədəd F-35A təyyarəsi üçün böyük sifariş idi. Amerikanın “görünməz” F-35-ləri tam döyüş hazırlığından uzaqdır, yüzlərlə dizayn problemi var və bu günə qədər Pentaqon tərəfindən kütləvi istehsala icazə verilməyib, lakin bu, Finlandiyanın anti-Rusiya mövqeyinə haqq qazandırmır.
Amerikalılar F-35-i 2030-cu ilə qədər əksər texniki problemlərdən xilas etməyi və onu taktiki termonüvə silahlarının əsas daşıyıcısına çevirməyi gözləyirlər. Paralel olaraq, ABŞ NATO üzvləri ilə nüvə bölgüsü sazişlərini genişləndirməyə çalışır. Diplomat qeyd edir ki, bu, Şərqi Avropa ölkələrində nüvə silahının yerləşdirilməsinə gətirib çıxaracaq və Finlandiyada yerləşən F-35-lər Rusiyaya dərin zərbə vura bilər.
Nəzərinizə çatdırım ki, Sankt-Peterburqdan Finlandiya sərhədinə qədər düz xəttlə - 151 km, yəni, "gözəgörünməz" F-35-in uçuşu ilə 10 dəqiqə var.
Danimarkanın müdafiə naziri Morten Bödskov hesab edir ki, Finlandiyanın üzvlüyü Baltikyanı regiona diqqət yetirməklə NATO-nu "şimala köçürəcək" və "şərq istiqamətində daha çox fəallıq" gözləyir.
Norveçin müdafiə naziri Eirik Kristoffersen daha əvvəl bildirmişdi ki, Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzvlüyü Antarktida və ya Baltikyanı ölkələrdə müharibə baş verərsə, yeni baza yerləşdirmə yolları da daxil olmaqla, “bir çox imkanlar açır”.
Norveç Hərbi Hava Qüvvələrinin komandanı Rolf Volland artıq regional missiyaları idarə etmək üçün yeni “Şimal Hava Əməliyyatları Mərkəzi” yaratmağı düşünür. Norveç 2025-ci ilə qədər 52 F-35 qırıcısı yerləşdirməyi planlaşdırır ki, bu da "Rusiyanın hava hücumundan müdafiə sistemlərinə əhəmiyyətli əlavə təzyiq göstərəcək".
Breaking Defence belə yazır: “Helsinki müttəfiqlik siyasəti haqqında öyrənməli çox şeyə malikdir. Xüsusi diqqət tələb edən mövzulardan biri də nüvə siyasətidir”. Finlandiya isə “NATO-nun strateji mövqeyinin modernləşdirilməsində” iştirak edə bilər.
Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev daha əvvəl demişdi ki, Rusiya düşmən qonşularının nüvə silahına malik olmasına imkan verməyəcək. Bu, Moskvanın prinsipial mövqeyidir.
Finlandiya hökuməti kifayət qədər şüurlu şəkildə eskalasiya kursundadır. Finlandiyanın bir çox siyasətçiləri Vıborqun Finlandiyaya və Kareliya ərazisinin bir hissəsinin qaytarılmasını tələb edən ProKarelia cəmiyyətinin fikirlərini bölüşürlər.
Kollektiv Qərb Rusiyaya “strateji məğlubiyyət” vermək vəzifəsini açıq şəkildə bəyan edir və NATO-nun bütün üzvləri nüvə nəticəsinin yüksək ehtimalı olan hərbi münaqişədə iştiraka görə məsuliyyəti bölüşürlər.
Aydındır ki, nə Polşanın mehriban qonşuluqdan eskalasiyaya doğru sürüşməsi təcrübəsi, nə də Rusiyanın qonşuları üçün Ukrayna dərsi faydalı deyil və Şimali Atlantika Alyansının Şərqi Avropada problemləri yeni başlayır.
