https://sputnik.az/20230331/nflyasiya-ile-mubarizede-dunya-merkezi-banklarinin-hansi-metodu-daha-effektivdir-453271912.html

İnflyasiya ilə mübarizədə dünya Mərkəzi Banklarının hansı metodu daha effektivdir

İnflyasiya ilə mübarizədə dünya Mərkəzi Banklarının hansı metodu daha effektivdir

Sputnik Azərbaycan

Azərbaycan Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini artırmaq siyasəti aparır, qonşu Türkiyə isə uçot dərəcəsini aşağı salır. Bahalaşma ilə mübarizədə hansı üsul daha... 31.03.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-03-31T20:56+0400

2023-03-31T20:56+0400

2023-03-31T21:05+0400

türkiyə

mərkəzi bank

uçot dərəcəsi

azərbaycan

abş

iqtisadiyyat

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/05/1f/442372821_0:0:2932:1649_1920x0_80_0_0_7bfa679fd8ec0418d393e400f718a0aa.jpg

BAKI, 31 mart — Sputnik. İnflyasiya ilə mübarizə aparmaq üçün dünyanın bir çox mərkəzi bankları faiz dərəcələrinin artırılması yolunu seçiblər. Beləliklə, Avropa Mərkəzi Bankı mart ayında baza dərəcəsini növbəti dəfə 50 bənd artıraraq 3,5%-ə çatdırıb. AMB-nin qərarı ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin (FES) də pul siyasətini sərtləşdirməyə davam etmək, uçot dərəcəsini 0,25 faiz bəndi - illik 4,75-5%-ə qədər yüksəltmək barədə qərar qəbul etməsindən sonra verilib. Azərbaycan Mərkəzi Bankı da uçot dərəcəsinin artırılması siyasətini həyata keçirir - martın 29-da AMB uçot dərəcəsinin 0,25 faiz bəndi artırılaraq 8,5%-dən 8,75%-ə qaldırılması ilə bağlı qərarını açıqlayıb. Cari il üçün AMB ikinci dəfədir ki, uçot dərəcəsini qaldırıb. Bundan əvvəl fevral ayında analoji qərar qəbul edilmiş, uçot dərəcəsi 0,25% - 8,25-dən 8,5%-ə qaldırılmışdı. Bununla yanaşı, AMB-nin məlumatına görə, Azərbaycanın daxili bazarında inflyasiyanın pik dəyərdən aşağı düşməsi müşahidə olunur, lakin tələb və təklifin dinamikasında gözlənilən dəyişikliyi nəzərə alaraq müəyyən qeyri-müəyyənlik qalmaqdadır. Heç də hamı uçot dərəcəsini qaldırmır Bir çox ölkələrin - ABŞ-dan tutmuş Yaponiyaya qədər - pul siyasətini sərtləşdirmə siyasətinə baxmayaraq, qonşu Türkiyənin Mərkəzi Bankı faiz dərəcələrini aşağı salmağa yönəlmiş əks siyasət yürüdür. Belə ki, son bir il ərzində Türkiyə Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini 4 dəfə azaldıb və 8,5% səviyyəsində müəyyən edib. Ötən ilin sonunda ölkədə inflyasiyanın demək olar ki, 100%-ə çatmasına baxmayaraq, Türkiyə faizləri artırmaqla inflyasiyanın azaldılmasının ənənəvi üsulundan istifadə etmədi ki, bu da kreditlərin qiymətinin artmasına, işgüzar və istehlakçı fəaliyyətinin azalmasına səbəb olacaq. İnflyasiyanın müxtəlif səbəbləri müxtəlif üsullar tələb edir “Ortodoks” olaraq da adlandırılan əsas iqtisadiyyatda faiz dərəcələrini yüksəltməklə, iqtisadiyyatda likvidliyi azaltmaqla və iqtisadi aktivliyi yavaşlatmaqla inflyasiya ilə mübarizə aparmaq və bununla da tələbi azaltmaq vacibdir. Eyni zamanda, bu siyasət istər-istəməz işsizliyə, investisiyaların azalmasına və iqtisadiyyatın soyumasına səbəb olur. Türkiyə İqtisadi Jurnalistlər Cəmiyyətinin rəhbəri Rəcəb Erçinin sözlərinə görə, inflyasiya daxili səbəblərdən, yəni iqtisadiyyatın struktur problemlərindən qaynaqlanmadığı halda, bu cür qərarlar əks və arzuolunmaz nəticələrə gətirib çıxara bilər. Belə ki, bu qəbildən olan inflyasiyanın öhdəsindən gəlmək üçün daxili istehsalın artırılmasına, investisiyaların artırılmasına yönəlmiş metoddan istifadə etməyə icazə verilir. Məhsul istehsalının artmasının qiymətlərin aşağı düşməsinə səbəb olacağı gözlənilir. İqtisadçı qeyd edib ki, Türkiyə dünyanın bir çox ölkələrindən fərqli olaraq bu yolu seçib. “Türkiyə uzun müddət inflyasiya sınağından keçə bilməyən ölkədir, çünki onun gənc və dinamik əhalisi var və bu əhali işləmək istəyir”, - deyə Erçin bildirib. Türkiyənin vəziyyəti unikaldır Ercin sözlərinə görə, Türkiyədə inflyasiya ilə mübarizə aparmaq üçün iqtisadi idarə sərt tədbirlər tətbiq etmək əvəzinə, mal istehsalını artırmağa yönəlmiş siyasətə əsaslanır. "Təbii ki, Türkiyədə inflyasiyanın strukturu digər ölkələrə çox bənzəmir. Çünki Türkiyədə ötən ilin payızında demək olar ki, 100%-ə çatan inflyasiya əsasən valyuta məzənnələrinin dinamikası ilə bağlıdır", - deyə iqtisadçı bildirib. Bundan əlavə, Türkiyədə təsərrüfat subyektlərinin xarici valyutaya çevrilməsi, türk lirəsinin devalvasiyası ilə əlaqədar idxal mallarının qiymətinin artması inflyasiyaya təkan verib. “Türkiyə iqtisadiyyatının idarə edilməsində sərt faiz artımının köməyi ilə iqtisadiyyatı yavaşlatmaq əvəzinə, bir tərəfdən xarici valyutanın qiymətini saxlamaq, digər tərəfdən isə faizləri aşağı salmaqla qeyri-ənənəvi siyasət həyata keçirilib”, - deyə türkiyəli ekspert bildirib. İqtisadçı hesab edir ki, belə pul siyasətinin nəticəsini qısa müddətdə - 4-5 ay ərzində görmək olmaz. Və hazırkı siyasət kağız üzərində effektiv görünsə də, inflyasiya ilə mübarizədə hələ ki, aydın nəticə əldə olunmayıb. "Türkiyədə və dünyada ortodoksal iqtisadi baxışları müdafiə edənlərin fikrincə, Ankara faiz dərəcələrini artırmaqla bu inflyasiya ilə mübarizəni davam etdirməlidir. Bu baxışla müəyyən qədər razı olsam da, razılaşmadığım məqamlar da var. Belə ki, Türkiyə 2000-ci illərin ortalarına qədər inflyasiya ilə mübarizədə o qədər də uğurlu deyildi, buna səbəb ölkənin istehsal strukturunda idxaldan asılılıqla yanaşı, real sərt pul siyasətinin olmamasıdır”. Beləliklə, real olaraq heç vaxt inflyasiya ilə mübarizə apara bilməyən Türkiyə dünyada dəyişən tarazlıqla yanaşı, qlobal yüksək inflyasiya prosesi ilə baş-başa qaldı. Qlobal iqtisadiyyatda gözlənilən çətinliklər Türkiyəli iqtisadçının fikrincə, Qərbin tətbiq etdiyi faiz siyasəti və inflyasiyanın cilovlanması metodu kapitalist iqtisadiyyatında ciddi axsamalara səbəb olacaq və iqtisadi tənəzzül və durğunluq ehtimalı var. Eyni zamanda, fevral ayında baş verən zəlzələ olmasaydı, Türkiyə öz iqtisadiyyatını soyutmadan, inflyasiyanın məqbul səviyyəsində bu prosesdən sağ çıxacaqdı. Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.

azərbaycan

2023

xəbərlər

ru_AZ

türkiyə, mərkəzi bank, uçot dərəcəsi, azərbaycan, abş