Qələm - Sputnik Azərbaycan, 1920
TƏHLİL
Sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi, mədəniyyət, idman və digər sahələrə aid aktual təhlillər

Artıq dünya müharibəsinin öz "Moskva-23"ü var

© Sputnik / POOL / Mediabanka keçidВстреча президента РФ В. Путина с председателем КНР Си Цзиньпином
Встреча президента РФ В. Путина с председателем КНР Си Цзиньпином - Sputnik Azərbaycan, 1920, 24.03.2023
Abunə olmaq
Rusiya və Çin liderlərinin Moskva görüşünü 1943-cü ildə Tehranda Stalin, Ruzvelt və Çörçill arasındakı görüşlə müqayisə etmək olar.
BAKI, 24 mart - Sputnik, David Narmaniya. İki gün əvvəl bu ilin əsas diplomatik hadisəsi - Si Tszinpinin Vladimir Putinə üç günlük səfəri başa çatıb. Çin və Rusiya liderlərinin razılığa gələ bildiklərinin təfərrüatları artıq aktiv şəkildə müzakirə olunur. Bu müzakirələr kifayət qədər uzun müddət davam edəcək və təkcə Moskva və Pekində deyil. Amma bu gün, görünür, səfərin mümkün nəticələri müzakirə üçün daha maraqlı mövzudur.
Ən məşhur avrasiyaçılardan biri Lev Nikolayeviç Qumilyov rus elminə “uzun iradəli insanlar” anlayışını gətirmişdir. Əvvəlcə bu, daxmanı tərk etmək məcburiyyətində qalan və öz növlərindən ayrı yaşamağa məcbur olan, çöllərdə dolaşaraq, zorla sağ qalmağa çalışan monqol gənclərinin adı idi. Parçalanmış Monqolustanda zorla - ancaq bununla deyil - onlar nüfuzlu klanların maraqları arasında manevr etməli oldular. Tədricən birləşərək nəhəng imperiya yaradan hərəkətverici qüvvəyə çevrildilər. Ancaq bunun üçün ehtiraslılar ilk növbədə müəyyən edilmiş həyat tərzinə meydan oxumalı idilər.
Müəyyən mənada, bu həftə Moskvada iki “uzun iradəli” adam bir araya gəldi: həm Rusiya, həm də Çin artıq dünya birliyinin necə təşkil olunmasına alternativ baxış bucağı formalaşdırmaqla “qaydalara əsaslanan nizam”a meydan oxuyurlar. Bu cür addımlar, təbii ki, indiki “bilənlərə” – ABŞ və onun avropalı müttəfiqlərinə yaraşmır.
Danışıqlara müdaxilə etmək, sonra da bu səfəri birtəhər xəbər gündəminə gətirmək cəhdləri az iş deyil.
Birincisi, Rusiya prezidenti atəş altından çıxarılan uşaqları oğurlamaqda ittiham olunur. Yaxşı, bu, rus əsgərlərinin kütləvi hərbi cinayətləri haqqında saxta məlumatların faydasızlığını göstərir - hətta BCM əlini bulaşdırmaq istəmədi. Ümumiyyətlə, Yuqoslaviya, İraq, Liviya, Suriyadakı müharibələrin memarlarına (siyahı davam edir) kimisə qeyri-kafi insanlıqda ittiham etmək olmaz. Rusiyanın uşaqları xilas etməyə çalışdığı yerdə Qərb onları sadəcə ölümə buraxardı.
Beləliklə, bu qərar Si Tszinpinin səfərinə mane olmadı, çünki nə Çin, nə Rusiya, nə də ABŞ bu məhkəməni tanımır.
Sonra daha da qəribə addım atmağa qərar verdilər - Yaponiyanın baş naziri Fumio Kişida elan olunmamış səfərlə Kiyevə gəldi. Bir şərqli qonağı digəri ilə balanslaşdırmaq cəhdi inandırıcı görünmür, lakin başa düşüləndir: bu, Pekinə birbaşa siqnaldır ki, onun böyründə başqa bir Amerika satelliti var.
Və nəhayət, bu cəhdlərin yekun akkordu Böyük Britaniyanın Müdafiə Nazirinin müavini Baronessa Annabel Qoldinin Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə tükənmiş uranla mərmilərin tədarükü ilə bağlı bəyanatı oldu - bu, Çinin sülh təşəbbüsünə birbaşa cavabdır. Moskvadakı danışıqlardan sonra sülh çağırışlarının qəbuledilməzliyi barədə Ağ Evin sözlərinə əlavə olaraq. Yəni Qərb açıq şəkildə etiraf edib ki, müharibə istəyir.
Lakin ən əyləncəli məqam Kiyev hakimiyyətinin Si Tszinpinə zəng etmək cəhdləri oldu. Yəqin ki, bir neçə gün Zelenskinin ofisində onlar telefonda oturub bip səslərinə qulaq asıblar - hətta Vaşinqtonun ev sahiblərinə onlara hansısa yolla təsir etmək üçün şikayət ediblər. İndiyə qədər heç bir faydası yoxdur.
Bütün bunlar çin liderinin yerindəcə təsvir etdiyi görüşə mane ola bilmədi: "İndi 100 il ərzində baş verməmiş dəyişikliklər var. Biz birlikdə olanda bu dəyişiklikləri idarə edirik".
“Moskva-23” əslində dünyanın post-konflikt strukturunun artıq görünən konturlarını əks etdirən yeni Tehran konfransıdır. Və bu, təbii ki, Kiyev rejiminə qarşı mübarizə haqqında deyil, Qərblə daha vacib qarşıdurma haqqındadır. Bəli, gələcəkdə iştirakçıların siyahısı genişləndirilməli olacaq.
Bəli, qələbəyə hələ çox var, çünki Ukrayna ilə hər şey bitməyə bilər. Birləşmiş Ştatlar və onun müttəfiqlərinin qisas almağa çalışacaqları ehtimalı yüksəkdir: dünyada bir çox potensial münaqişə nöqtələri var. Ancaq köhnə dünyanın qəyyumlarının aşkar problemləri artıq göz qabağındadır - bu, bütün NATO blokunun Ukraynada Rusiyaya müqavimət göstərə bilməməsi və dərinləşən böhrandan xəbər verən iqtisadi problemlər və bəzi Qərb ölkələrinin sakinləri arasında daxili narazılıqdır.
Qərbin planı əsas məsələdə iflasa uğradı: Rusiyanı diz çökdürməli olan heç bir iqtisadi blitskriq baş vermədi. Çinlə əməkdaşlığın inkişafı bunu əyani şəkildə təsdiqləyir.
Köhnə dünya öz ədalətsizliyi üzündən ölür. Uzun illərdir ki, Qərb daxildə demokratik dəyərlərə sadiqliyini bəyan edir, xaricə tiranlığı yayır. Bu, azadlıq ideyasının ticarəti idi, lakin ideyanın müqabilində əsl azadlıq verilməli idi. Və bunun arxasında - Qərbə lazım ola biləcək hər şey. Belə bir razılaşma ilə kifayətlənməyənlər NATO-nun bombardmanını gözləyirdilər.
Hələ yeni dünya üçün mübarizə olacaq və mübarizə asan olmayacaq. Amma o qurulandan sonra da biz dünya nizamının daha ədalətli olmasını istəyiriksə, təkcə gücə deyil, həm də maraqlar tarazlığını qoruyub saxlamaq qabiliyyətinə arxalanmalı olacağıq. Bu, onun davamlılığını təmin etməyin yeganə yoludur.
Amma buna görə də belə çağırışlardan qorxmamaq üçün“uzun iradə” var.
Xəbər lenti
0