https://sputnik.az/20230204/rusiyadan-neft-mehsullarina-embarqo-ve-qiymet-tavani-quvveye-minir---bu-ne-demekdir-451415641.html

Rusiyadan neft məhsullarına embarqo və qiymət tavanı qüvvəyə minir - bu nə deməkdir?

Rusiyadan neft məhsullarına embarqo və qiymət tavanı qüvvəyə minir - bu nə deməkdir?

Sputnik Azərbaycan

Rusiya neftinə embarqo və limit qiymətlərinin tətbiqindən iki ay sonra Qərbdən analoji məhdudiyyətlər Rusiya Federasiyasının neft emalı məhsullarına da çatdı. 04.02.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-02-04T23:21+0400

2023-02-04T23:21+0400

2023-02-04T23:33+0400

təhlil

neft

neft qiymətləri

rusiya

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/0c/1f/450243284_0:159:3078:1890_1920x0_80_0_0_5eef9549a165d224ebb6d12ddbe472db.jpg

Fevralın 5-də Avropa İttifaqı və G7 ölkələrinin (Avropa blokuna daxil olan ölkələrlə yanaşı, ABŞ, Kanada, Yaponiya və Böyük Britaniya da daxildir) Rusiyadan gələn neft məhsullarına embarqo tətbiq etmək qərarı qüvvəyə minir.Bununla yanaşı, Aİ, G7 və Avstraliya tərəfindən təsdiqlənmiş üçüncü ölkələr üçün Rusiya emal məhsulları üçün qiymət tavanı da bazar günü qüvvəyə minir.Sputnik ekspertlərdən qlobal yanacaq bazarının indi yaşayacağı yeni şərtlər, eləcə də Qərb məhdudiyyətlərinin həm Rusiya, həm də Avropa İttifaqı ölkələri üçün mümkün nəticələri barədə öyrənib. Təfərrüatlar materialdadır.İstisnalarla tamamlanmamış embarqoMilli Enerji İnstitutunun baş direktorunun müavini Aleksandr Frolov bildirib ki, Rusiya neft məhsullarına embarqo iki aydır Rusiyadan neft tədarükü ilə bağlı oxşar mexanizm işləyirsə, eyni şəkildə işləyəcək.Aİ ölkələri Rusiyadan təmizlənmiş məhsullar ala bilməyəcək. Bununla belə, neft embarqosunda olduğu kimi, bəzi istisnalar da var.Beləliklə, Bolqarıstan 2024-cü ilin sonuna qədər Rusiyadan neft məhsulları ala biləcək, Xorvatiyaya isə 2023-cü ilin sonuna qədər Rusiya Federasiyasından onların neft emalı zavodlarının fəaliyyəti üçün zəruri olan vakuum qazoylu almağa icazə veriləcək.“Neft məhsulları əsasən dəniz yolu ilə tədarük edildiyi üçün burada bu tip sanksiyalara aid olan ikinci məqamı qeyd etmək lazımdır”, - Aleksandr Frolov deyir. - Avropa şirkətləri tərəfindən Rusiya neft məhsullarının alınmasına qadağa qoyulması ilə eyni vaxtda Avropa şirkətlərinə onların dəniz daşımalarına qadağa da qüvvəyə minir. Eləcə də bu və ya digər şəkildə bu məsələyə aid olan Avropa şirkətlərinin dəniz daşımalarının təmin edilməsində iştirakına qadağa - məsələn, Rusiya neft məhsullarını daşıyan gəmiləri sığortalamaq, maliyyələşdirmək, xidmət göstərmək mümkün deyil.Eyni zamanda, ekspert qeyd edir ki, üçüncü ölkələrə qarşı bu sanksiyanın tətbiqinin xüsusiyyətləri ilə bağlı müəyyən istisnalar var."Əgər Rusiya neft məhsulları üçüncü ölkədə əlavə emaldan keçibsə, deməli, onlar artıq rus sayılmırlar", - Aleksandr Frolov deyir. “Hələ də dəyişə bilən ilkin qaydalara görə, hər hansı neft məhsulu əslində istənilən neft emalı prosesinə məruz qala bilər və bundan sonra o, Rusiya istehsalı hesab olunmur”.Onun sözlərinə görə, bu, manevr üçün kifayət qədər geniş yer açır."Beləliklə, məsələn, kommersiya dizeli vakuum və ya atmosfer distilləsinə və ya istəsəniz distillə edilə bilər. Amma kommersiya neft məhsulunu bu cür emala məruz qoyursansa, o zaman məhsulda heç bir dəyişiklik olmadan eyni neft məhsulu alınır”, - ekspert deyir.O, ilkin reqlamentdəki bu qüsurun aradan qaldırılacağını güman edir, çünki bu baş verməsə, o zaman çox böyük manevr otağı açılacaq. "Hətta çox böyük deyərdim", - deyir Aleksandr Frolov.Növbəti tavanAvropa İttifaqı, Böyük Britaniya, ABŞ, Kanada, Yaponiya və Avstraliya Rusiyadan gələn neft məhsullarına tavan qiymət tətbiq etmək barədə razılığa gəliblər.Neftin qiyməti ilə satılan məhsulların (məsələn, dizel və mazut) bir barel üçün qiymət həddi 100 dollar, endirimlə satılan məhsulların (məsələn, mazut) bir barel üçün 45 dollar səviyyəsində müəyyən edilib.Aİ, əslində, embarqosu ilə artıq özünə Rusiya neft məhsullarını almağa qadağa qoyub və kollektiv Qərb Rusiyanın üçüncü ölkələrə ixracından əldə etdiyi gəliri qiymət tavanı ilə məhdudlaşdırmaq niyyətindədir.Milli enerji təhlükəsizliyi Fondunun (METF) aparıcı eksperti İqor Yuşkov deyir: "Anlaşılır ki, Qərb daşıyıcıları Rusiya neft məhsullarının qiyməti Rusiyaya qarşı qeyri-dost ölkələrin müəyyən etdiyi limitdən artıq olarsa, Rusiya neft məhsullarının üçüncü ölkələrə daşınmasını sığortalaya və daşıya bilməyəcək. Yəni, Rusiya neft məhsullarını tankerə yükləyən zaman bu tankerin sahibi həmin neft məhsullarının neçəyə başa gəldiyi barədə hansısa arayış götürməlidir. Əgər bu, tavandan yuxarıdırsa, o zaman Aİ və G7 ölkələri sanksiyalar təhlükəsi altında daşımaları qadağan edir - hər kəslə əməkdaşlığa iki aylıq qadağa".Əslində, onun gəmisi boş qalacaq, ekspert deyir. Ona görə də bu sanksiya məhz Rusiya neft məhsullarının daşınması mərhələsində öz təsirini göstərəcək.Aleksandr Frolovun qeyd etdiyi kimi, Rusiya nefti və neft məhsulları üçün marjinal qiymətlər sistemi, əslində, gəmiçilik ekosisteminə hüquqi keçiddir.“Əgər Rusiya neft məhsullarını qiymət tavanı çərçivəsində satmağa razı olarsa, o zaman Rusiya şirkətləri dəniz nəqliyyatı xidmətlərindən - sığorta, maliyyələşdirmə, brokerlik xidmətlərindən istifadə etməyə davam edə bilər”, - ekspert izah edir.Onun sözlərinə görə, Rusiya neft məhsullarının qiyməti aşağı düşə bilər, lakin bu, tavana görə deyil, nəqliyyat xərclərinin artmasına görədir.Yanacaq çatışmazlığı, istehsalın azaldılması və digər mümkün nəticələrMETF-in aparıcı eksperti Stanislav Mitraxoviç qeyd edir ki, Avropa Rusiya üçün neft məhsulları üçün mühüm bazar olub. Ən pik dövründə rayona sutkada 0,8-1 milyon barel müxtəlif neft məhsulları verilirdi ki, bunun da yarıdan çoxunu dizel yanacağı təşkil edirdi.“Bir tərəfdən tədarükü yönləndirmək lazım gələcək, digər tərəfdən isə neft hasilatını qismən azaltmaq lazım gələ bilər, çünki əvvəllər xarici bazarlarda satılan bu qədər neft məhsulunu satmaq çətin olacaq", - ekspert hesab edir.Onun sözlərinə görə, neft məhsullarının bazara çıxarılması xam neftdən daha çətindir, çünki idxal edən ölkələr adətən öz emal güclərinə malikdirlər və öz NEZ-lərində sonrakı emal üçün məhz xam neft almaqda maraqlıdırlar.“Bu mənada Rusiya üçün neft məhsullarını satmaq daha çətin olacaq, lakin buna baxmayaraq, belə imkanlar mövcuddur. Rusiya neft məhsullarının Türkiyə, Mərakeş və digər ölkələrə ixracının artması ilə bağlı məlumatlar var”, - ekspert deyir.Əvvəlki illərdə Rusiyadan neft məhsullarının tədarükünün 65%-ə qədəri Avropanın payına düşürdü, Aleksandr Frolov davam edir. İndi isə bu regiona tədarükün qadağası Rusiya Federasiyası üçün vacibdir – əslində, ölkə neft məhsullarının yarıdan çoxunu başqa bazarlara yönləndirməlidir.“Embarqonun əsas nəticəsi Rusiyada neft məhsullarının istehsalının azalması və ola bilsin ki, neft hasilatının azalmasıdır ki, bu da bu faktı izləyə bilər”, - ekspert deyir. - Buna baxmayaraq, azalma məsələsi tədarük zəncirlərinin yenidən qurulması məsələsində dayanır - əgər logistika düzgün şəkildə yenidən qurularsa, kifayət qədər tanker tutumuna malik olsaq, onda biz heç bir xüsusi dəyişiklik görməyəcəyik. Əgər logistikanın restrukturizasiyası bir aydan çox, yəni bir-iki ildən çox vaxt apararsa, o zaman ola bilsin ki, yaxın bir-iki ildə biz neft emalının azalmasının şahidi olacağıq ki, bu da müxtəlif neft məhsulları üçün fərqli olacaq”.Əgər Rusiyada neft hasilatında azalma baş verərsə, bu, 5-7% səviyyəsində olacaq, Stanislav Mitraxoviç hesab edir.Embarqonun tətbiqi və qiymət tavanının əsas nəticələrindən biri olaraq İqor Yuşkov neft məhsullarının daşınması üçün Rusiyaya buraxılan tankerlərin sayının azalmasını adlandırır.“Biz eyni şeyi dekabrın 5-dən, Rusiya neftinə oxşar məhdudiyyətlərin qoyulmasından sonra gördük”, o deyir. - Beynəlxalq şirkətlər çox vaxt Rusiya neftinə qarışmaqdan, onu nəql etməkdən qorxurdular. Çünki formal olaraq aşağıdakı oyun qaydaları təsbit olunub: gəminin sahibi neftin sahibindən qiymətin yazıldığı şəhadətnamə tələb etməlidir. Əgər tavana uyğun gəlirsə, o zaman daşına bilər. Bəs bu hansı sertifikat olmalıdır, daha sonra kimə verilməlidir, hansı sanksiya orqanına verilməlidir, aydın deyil. Bundan başqa, neft məhsullarının sahibi saxta arayış veribsə, nə etməli - gəminin sahibinin daşınmasına görə cərimə olunub-olunmayacağı və s. Bütün bu qeyri-müəyyənlik beynəlxalq gəmiçilik şirkətlərinin Rusiyadan gələn nefti zəhərli kimi qəbul etməsinə səbəb olub. Neft məhsulları ilə də eyni şey olacaq - məncə, bu şirkətlər ümumilikdə bir neçə ay sıradan çıxarılacaq və müşahidə edəcəklər.İqor Yuşkovun sözlərinə görə, dünya donanmasında neft məhsulları daşıyan tankerlər neft daşıyanlardan qat-qat azdır. Bu o deməkdir ki, onsuz da nisbətən az olan belə tankerlərdən Rusiyaya daha az sayda tanker veriləcək. Müvafiq olaraq, Rusiya Federasiyasından neft məhsullarının ixracı üçün donanmanın formalaşması çox güman ki, daha uzun sürəcək.“Ona görə də yaxın aylarda Rusiyadan neft məhsullarının ixracının azalacağı istisna edilmir. Amma bununla biz sadəcə olaraq emalını azaldıb daha çox xam neft ixrac edəcəyik. Yəni, bu baxımdan, bu, təkcə hasilatın azalması deyil, neft məhsullarının ixracını azaltmaq üçün emalın azaldılması olacaq”, - İqor Yuşkov iddia edir.Onun sözlərinə görə, keçid dövrü altı aya qədər çəkə bilər - Rusiya öz neft məhsullarını Asiya və digər alternativ bazarlara çıxarmaq üçün kifayət qədər tanker tapana, neft məhsullarını tikənə və müqavilələr bağlayana qədər.“Bu müddət ərzində Rusiya nefti və neft məhsullarına endirim qalacaq. İlin birinci yarısı dəyişikliklər baxımından kifayət qədər gərgin və dinamik olacaq”, - İqor Yuşkov deyir.Neft və Qaz Sektoru üzrə Müstəqil Analitik Agentliyin baş direktoru Tamara Safonovanın sözlərinə görə, dekabrın əvvəlində qiymət tavanının tətbiqindən sonra Aİ ölkələrindən dost ölkələrə neft ixracının şaxələndirilməsi uğurlu olub.“Qeyd etmək lazımdır ki, Rusiya neft məhsulları dünya bazarında tələbatdır və Hindistan, Çin, Küveytdən Avropaya neft məhsullarının alınmasının transformasiyası ehtiyacları ödəmək üçün ixrac edən ölkələr tərəfindən Rusiya neft məhsullarının alınması zərurətinə səbəb olacaq. daxili bazarın”, - ekspert hesab edir. “Eyni zamanda, əgər Rusiya neftin ixrac yük axınını məhdudlaşdırarsa, o zaman dünyada neft məhsullarının istehsalı azalacaq və ən böyük neft idxal edən ölkələr Rusiya neft məhsullarını almaqda maraqlı olacaq”.İqor Yuşkov qeyd edir ki, Qərb ölkələri üçün məhdudiyyətlərin nəticələri o qədər də yaxşı olmayacaq, çünki Avropada neft məhsullarının qıtlığı və müvafiq olaraq onların qiymətlərində artım ola bilər.Aleksandr Frolovun sözlərinə görə, Rusiya Aİ-nin dizel yanacağına tələbatının təxminən 10%-ni “bağlayır”. "Aydındır ki, Rusiya Federasiyasından gələn tədarükləri əvəz etmək onlar üçün çətin olacaq", - o deyir.“Başqa bir nəticə odur ki, Avropanın neft emalı getdikcə daha çox autsorsinqə veriləcək”, - İqor Yuşkov qeyd edir. – Yəni, Asiya ölkələrində getdikcə daha çox neft məhsulları istehsal olunacaq və hazır neft məhsulları Avropa bazarına çıxarılacaq, yerli neft emalı zavodları isə az yüklənəcək. Və müvafiq olaraq, Avropa üçün neft məhsulları daha da bahalaşacaq”.Rusiya itkiləri necə minimallaşdıra bilər?Stanislav Mitraxoviç təklif edir ki, Avropa neft məhsullarına qarşı öz sanksiyalarının tətbiqinə göz yumacaq. Ən azı yaxın bir neçə ay ərzində keçid dövrü olacaq, çünki Avropa İttifaqı üçün neft məhsulları üçün əvəzedici tapmaq kifayət qədər çətin olacaq.“İstisna etmirəm ki, məsələn, Rusiya dizeli müəyyən bir ölkəyə çatacaq, yaşayış limanını nominal olaraq dəyişəcək və sonra Avropaya ixrac ediləcəksə, Aİ bəzi svop və ya mübadilə əməliyyatlarına göz yumacaq. Yaxud dəyişdirmə dənizdə hardasa baş versə - məsələn, rus dizeli kiməsə keçəcək, formal olaraq o, artıq rus olmayacaq və birtəhər Avropaya çatacaq. Digər ölkələrdən də real reeksport olacaq”, - Stanislav Mitraxoviç deyir.Aleksandr Frolov hesab edir ki, Rusiyanın əvvəllər Aİ-yə göndərilən neft məhsullarını yönləndirə biləcəyi bazarlar Asiya-Sakit Okean regionu, Yaxın Şərq və Afrika (xüsusilə onun şimalı) ola bilər."Yəni, prinsipcə, biz Avropa bazarından asılılığı azaldaraq, son illərdə mövcudluğumuzu genişləndirdiyimiz bazarlarda mövcudluğumuzu genişləndirə bilərik" dedi. - Əgər biz ayrı-ayrı neft məhsullarını götürsək, məsələn, modifikasiya olunmuş bitum kimi, onda biz onları Latın Amerikasına qədər tədarük edə bilərik. Bunlar Rusiya Federasiyasından çox uzaq bazarlarda öz alıcılarını tapan yüksək marjalı neft məhsullarıdır”.Həmçinin, Rusiya neft məhsullarının idxalını artırmaq potensialı, ekspertin fikrincə, mübadilə əməliyyatlarında iştirak edə biləcək qonşu ölkələrə malikdir - yəni Rusiya dizel yanacağını, məsələn, Qazaxıstana sata bilər, o da öz daxili bazarından dizel yanacağının bir hissəsini çıxararaq onu AB-yə göndərə bilər.İqor Yuşkov da satış bazarlarının restrukturizasiyası perspektivləri ilə razıdır. Onun sözlərinə görə, Rusiya öz neft məhsullarını daxili bazarlara çıxaracaq Asiya, Yaxın Şərq və Afrika ölkələrinə göndərə bilər, Rusiya neftindən emal etdikləri hər şey daxili istehlak əvəzinə xarici bazarlara göndərilə bilər.“Çünki bu ölkələr neft və neft məhsullarını Rusiyadan endirimli qiymətlərlə alır, neft məhsullarını isə dünya qiymətinə sata bilirlər. Buna görə də bu yolla qazana bilərsiniz. Belə təsir istisna edilmir”, - ekspert yekunlaşdırır.

2023

xəbərlər

ru_AZ

neft, neft qiymətləri, rusiya