https://sputnik.az/20230126/abs-in-vyetnamda-meglubiyyeti-ve-50-illik-reqs-451076230.html

ABŞ-ın Vyetnamda məğlubiyyəti və 50 illik "rəqs"

ABŞ-ın Vyetnamda məğlubiyyəti və 50 illik "rəqs"

Sputnik Azərbaycan

ABŞ-ın Vyetnam Demokratik Respublikasına birbaşa hərbi müdaxiləsi səkkiz ildən çox davam edib. 26.01.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-01-26T23:21+0400

2023-01-26T23:21+0400

2023-01-26T23:21+0400

abş

təhlil

vyetnam

vyetnam müharibəsi

tayvan

vaşinqton

sovet

mütəxəssis

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e7/01/1a/451063267_0:0:3000:1688_1920x0_80_0_0_378f3005972a021cc214aff7246a8d69.jpg

ABŞ və digər NATO ölkələri son 70 ildə dünyanın müxtəlif yerlərində mütəmadi olaraq başlatdıqları silahlı münaqişələrdə heç bir hərbi qələbə qazana bilməyiblər. Pentaqonun tarixdəki ən utanc verici uğursuzluqlarından biri də Vyetnamda uzunsürən və qanlı müharibədir. Amerika qoşunları 1964-cü ilin avqustundan (Vyetnamın ərazi sularında baş vermiş təxribatdan sonra) 1973-cü il yanvarın 27-dək münaqişədə birbaşa iştirak edib – yarım əsr əvvəl, bu gün ABŞ hökuməti Parisdə müharibəni dayandırmaq üçün müqavilə imzalayıb. Amerikalılar son qüvvələrini martın sonunda Cənubi Vyetnamdan çıxardıblar. ABŞ-ın hərbi dəstəyini itirən marionet Sayqon rejimi 30 aprel 1975-ci ildə süqut uğrayıb. Vaşinqtonun geosiyasi fəlakətini 1973-cü ildə ABŞ hərbi bazalarının Tayvan adasından çıxarılmasını tələb edən regionda strateji müttəfiqi olan Taybey üzə çıxardıb. ABŞ-ın Vyetnam Demokratik Respublikasına birbaşa hərbi müdaxiləsi səkkiz ildən çox davam edib. 1965-ci ilin payızında ölkənin cənubunda fəaliyyət göstərən partizanlarla ABŞ ordusu arasında genişmiqyaslı quru döyüşləri başladı. ABŞ-ın Hind-Çindəki silahlı qüvvələrinin sayı üç il ərzində 185 min "süngüdən" (1965-ci ildə) 543 minə qədər artdı. Müharibədə cəmi 2,6 milyon "reyncer" və ya hər il - ABŞ ordusunun bütün döyüş heyətinin 30 faizi, dəniz piyadaları korpusunun 66 faizi, o cümlədən ordunun aviasiya helikopterlərinin 30 faizi, taktiki aviasiya təyyarələrinin 40 faizi, zərbə endirən aviadaşıyıcı gəmilərin 13 faizi iştirak edib. Müharibə illərində amerikalılar Vyetnama napalm bombalar və zəhərli maddələr istisna olmaqla 7 milyon ton bomba atıblar. Partizanlara qarşı mübarizə aparmaq üçün ABŞ ordu aviasiyası Vyetnam ərazisinə herbisidlər və defoliantlar, o cümlədən dioksinli "Agent Orange" səpirdilər. ABŞ Dövlət Departamentinin və Pentaqonun strateji planlarına görə, 1960-cı illərin ortalarından etibarən Hind-Çin yarımadası Amerikanın sosialist ölkələrinə hərbi-siyasi və iqtisadi ekspansiyasının əsas plasdarmasına çevrilməli idi. ÇXR və SSRİ arasında qarşıdurma və Çinin Varşava müqaviləsində olmaması səbəbindən bölgəni hesab etdikləri üçün mübarizə Cənub-Şərqi Asiyada başladı. Amerika arzuları gerçəkləşmədi. Vyetnam müharibəsinin nəticələrinə görə, ABŞ-ın bərpa olunmaz itkiləri belə olub: 211 mindən çox hərbçi, həmçinin 9000 təyyarə və helikopter, 352 milyard dollar israf olub. Birbaşa Vyetnamda 60 min əsgər və zabit öldürülüb, 1700 amerikalı itkin düşüb. Müharibədən sonra daha 150 min Vyetnam qazisi intihar edib. Qərblə Şərqin qarşıdurması ABŞ qoşunlarının təxliyəsindən sonra Sayqon ordusu hələ də "sakitləşdirmə əməliyyatları" keçirməyə və şimal ərazilərini bombalamağa çalışırdı. 1975-ci ilin aprelində "Xo Şi Min" ildırım əməliyyatı zamanı Şimali Vyetnam qoşunları Amerika marionetləri ordusunu məğlub etdi, Cənubi Vyetnamı ələ keçirdi və iki respublikanı vahid Sosialist Respublikasına birləşdirdi. Vyetnam 3,3 milyondan çox insan həyatı bahasına qələbə və dövlət müstəqilliyini əldə etdi: döyüşlərdə 1,1 milyon Şimali Vyetnam hərbçisi və partizan həlak oldu, 2 milyondan çox dinc sakin müharibənin qurbanı oldu. ABŞ-ın nəzarətində olan Cənubi Vyetnam ordusu 250 minə yaxın döyüşçünü itirib. 1966-cı ilin fevralında Honoluluda keçirilən konfransdan sonra ABŞ-ın peyk ölkələri Cənubi Vyetnama - Cənubi Koreya - 49 min, Tayland - 13500, Avstraliya - 8000, Filippin - 2000, Yeni Zelandiya - 350 nəfərdən ibarət qoşun göndərdilər. Buna görə, bu dövlətlər 1973-cü ildə məğlubiyyətin itkisini və rüsvayçılığını amerikalılarla bölüşdülər. ABŞ-ın avropalı müttəfiqləri və marionet Kiyev rejiminin "donor ölkələri" bu gün bunu xatırlayırlarmı? SSRİ və Çin 1965-ci ildə Şimali Vyetnamın tərəfinə keçdi. Moskva iqtisadi, siyasi və hərbi yardım göstərdi - vyetnamlı yoldaşlar demək olar ki, təmannasız 340 milyon rubl, maddi vəsait, silah və sursat, o cümlədən 95 S-75 "Dvina" zenit-raket kompleksləri (ZRK), 7500-dən çox zenit raketi, 687 tank, 316 MiQ təyyarəsi aldılar. Sovet mütəxəssisləri Vyetnam əsgərlərinə texnikanı mənimsəmələrinə kömək etdilər. Sovet hərbi universitetlərində 10 min vyetnamlı hərbçi təhsil alırdı. 1965-ci ilin iyulundan 1974-cü ilə qədər Vyetnamda gedən döyüşlərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 11 mindən çox əsgər və serjant, zabit və generalı iştirak edib. Hind-Çindəki uğursuz macəradan sonra Vaşinqton düzgün nəticə çıxarmayaraq "Vyetnam dırmığı üzərində hegemon rəqsini" davam etdirdi. ABŞ dəfələrlə dünyanı öz maraqlarına uyğun "yenidən formalaşdırmağa" çalışıb, uydurma bəhanələrlə Salvador, Livan, Qrenada, Liviya, Panama, Yuqoslaviya, Əfqanıstan, İraq, Suriya, Yəmən, Kamerunda hərbi əməliyyatlar həyata keçirib. Siyahı natamamdır və təbii ki, amerikalıların 2015-ci ildən bəri Vyetnam ssenarisini həyata keçirməyə çalışdıqları Ukrayna üçün də siyahıda yer var.

2023

xəbərlər

ru_AZ

abş, vyetnam, vyetnam müharibəsi, tayvan, vaşinqton, sovet, mütəxəssis