https://sputnik.az/20230125/rusiya-neft-mehsullarinin-qiymet-heddi-gelen-benzin-azerbaycan-ucun-munasib-olacaqmi-450974946.html

Rusiya neft məhsullarının qiymət həddi: Gələn benzin Azərbaycan üçün münasib olacaqmı?

Rusiya neft məhsullarının qiymət həddi: Gələn benzin Azərbaycan üçün münasib olacaqmı?

Sputnik Azərbaycan

Azərbaycanda istehlak olunan neft məhsullarının bir hissəsinin yerli istehsal olmasına baxmayaraq, hələ də Rusiyadan 70% benzin idxal etməklə avtomobil... 25.01.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-01-25T10:01+0400

2023-01-25T10:01+0400

2023-01-25T10:01+0400

neft

iqtisadiyyat

rusiya

azərbaycan

məhsul

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/07/1f/444558083_0:0:3072:1728_1920x0_80_0_0_f0d845bf6d82f8b80f36cf5fc83d3a56.jpg

BAKI, 25 yanvar — Sputnik. Ötən həftənin sonunda məlum olub ki, dəniz yolu ilə çatdırılan Rusiya xam nefti və neft məhsulları üçün yüksək qiymət həddi siyasətində iştirak edən ölkələrin koalisiyasının nümayəndələri kateqoriyadan asılı olaraq onlar üçün iki ayrı qiymət həddi tətbiq etməyə razılaşıblar. Beləliklə, tərəflər xam neft qiymətləri həddinə əlavə iki ayrı yüksək qiymət həddi tətbiq ediblər. Bir hədd adətən dizel və ya benzin kimi xam neftə görə yüksək qiymətlə satılan neft məhsulları üçün nəzərdə tutulub. Digəri isə mazut kimi xam neftə görə endirimlə satılan məhsullar üçündür. Azərbaycan Rusiyadan neft məhsullarının idxalından asılıdır Azərbaycanda istehlak olunan neft məhsullarının bir hissəsinin yerli istehsal olmasına baxmayaraq, hələ də Rusiyadan 70% benzin idxal etməklə avtomobil yanacağının idxalından asılıdır. Belə ki, 2022-ci ilin yanvar-noyabr aylarının yekunlarına görə, Azərbaycan Rusiyadan 150 min tondan çox Aİ-92 markalı benzin alıb. Bundan əlavə, Rusiyadan 70 min tondan çox Aİ-95 markalı benzin idxal edilib. Rusiyadan Aİ-98 markalı benzinin Azərbaycana idxalı 1000 tonu ötüb. Bununla yanaşı, ötən ilin 11 ayının yekunlarına görə Rusiyadan Azərbaycana Aİ-92 markalı benzinin tədarükü təxminən 30 dəfə, Aİ-95 markalı benzinin tədarükü isə 40%-dən çox artıb. Xatırladaq ki, Azərbaycan Nazirlər Kabinetinin qərarına əsasən, 2022-ci il fevralın 1-dən iyunun 1-dək Aİ-95 və Aİ-92 markalı benzinin idxalı üçün gömrük rüsumları 15%-dən sıfıra endirilib. İki qiymət həddi ilə bağlı suallar Rusiya Federasiyasının Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun analitiki İqor Yuşkovun fikrincə, iki qiymət həddinin tətbiqi başa düşüləndir, çünki neft məhsulları bazarları tamamilə fərqlidir. Onun sözlərinə görə, həm mazut, həm də yüngül neft məhsulları fərqli qiymətlərlə tamamilə fərqli məhsullardır. Buna görə də onlara vahid dəyər limiti təyin etmək mümkün deyil. Bununla əlaqədar olaraq ekspert qeyd edib ki, neftdən ucuz olan mazut və ondan baha olan bütün digər neft məhsullarına iki qiymət həddi tətbiq edilir. "Ancaq bütün yüngül neft məhsullarını bir qiymət qrupuna salacaqları da çox qəribədir. Çünki dizel yanacağı, təyyarə yanacağı, kerosin və mayeləşdirilmiş karbohidrogen qaz bazarları da fərqlidir. Məsələn, mayeləşdirilmiş karbohidrogen qazının öz tətbiqi və öz bazar xüsusiyyətləri var", - deyə Yuşkov Sputnik Azərbaycan-a bildirib. Ekspert qeyd edib ki, vəziyyət olduqca qəribədir və neft məhsullarının iki yüksək qiymət həddi sxeminin necə işləyəcəyi hələ bəlli deyil. O əlavə edib ki, ancaq hər halda, Rusiya üçün əsas problem dünyada neft məhsullarını daşıya bilən tankerlərin neft daşıyan tankerlərindən daha az olmasıdır. Buna görə də, Rusiya neft sahəsində ölkənin istifadə edilmiş gəmilərini satın alaraq loyal tanker donanmasını toplaması strategiyasını həyata keçirir. Əsas məqsəd, həmçinin Asiyaya gedən bütün Rusiya neftini daşımaq üçün kifayət qədər gəminin olmasıdır. "Dünyada neft məhsulları üzrə belə donanmaların sayı azdır, bu isə o deməkdir ki, əvvəllər nəql olunan həcmdə neft məhsullarını daşımaq üçün özünə sadiq donanma toplamaq daha çətindir. Bundan əlavə, fevralın 5-də neft məhsullarına tətbiq edilən qiymət həddinin fəaliyyətə başlaması ilə yanaşı, dəniz yolu ilə daşınan həmin neft məhsullarına Avropa İttifaqı tərəfindən embarqo qoyulur", - deyə Yuşkov bildirib. Rusiya ixracının istiqamətinin dəyişdirilməsi Azərbaycan üçün şansdır Yuşkovun sözlərinə görə, Rusiya neft məhsulları üçün istənilən satış bazarları, xüsusən də dəmir yolu ilə çatdırıla bilən bazarlar son dərəcə əhəmiyyətli olacaqdır. Bundan başqa, tamamilə mümkündür ki, əgər Azərbaycanın daha çox neft məhsullarına ehtiyacı olarsa, Rusiya şirkətləri daha çox tədarük edəcəklər. Yuşkov hesab edir ki, Azərbaycanla qarşılıqlı əlaqədə Rusiyanın neft məhsullarının ixracını artırmaq şansı yaranır. Belə ki, Rusiya Azərbaycana daha çox neft məhsulları tədarük edə bilər, bu da öz növbəsində öz neft və neft məhsullarının boşaldılmış həcmlərini digər bazarlara və yüksək qiymətlərlə ixrac edə bilər. "Rusiyanın neft məhsullarını istehlak etməklə Azərbaycan öz neftini dünya qiymətləri ilə başqa ölkələrə tədarük edə bilər. Biz görürük ki, dünyada belə bir təcrübə var. Yəni, ölkə Rusiya xammalı və ya neft məhsullarını endirimlə alır, öz məhsullarını isə daha yüksək qiymətə və böyük həcmdə ixrac edir", - deyə o, bildirib. Ekspert xatırladıb ki, Yaxın Şərq ölkələri 2022-ci ilin yazından bəri bu cür sxemdən istifadə edirlər. Misal üçün, maye yanacaqla işləyən elektrik stansiyaları olan Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri qeyd etmək olar. Onun sözlərinə görə, ABŞ aprelin 1-dən etibarən Rusiya neftinə, neft məhsullarına və digər enerji daşıyıcılarına embarqo tətbiq edəndə avropalılar sadəcə olaraq çoxlu Rusiya xammalı almaqdan qorxurdular. Rusiya mazutunun sərbəst həcmləri o zamanlar Yaxın Şərq bazarlarında uğurla "yerləşdirilib". "Əgər ölkə özü istehsal edirsə, niyə əlavə həcmdə neft məhsullarına ehtiyac olsun? Ancaq məlum oldu ki, onlar Rusiya mazutunu endirimlə əldə edirlər, elektrik stansiyalarında rahatlıqla yandırırlar, öz neft həcmlərini isə dünya qiymətlərinə ixrac edirlər və bundan qazanırlar", - deyə Yuşkov bildirib. Onun fikrincə, Azərbaycan da eyni ssenaridən yaxşı istifadə edə bilər və hamı bundan razı qala bilər. Rusiya öz yanacağı üçün satış bazarları tapacaq, Azərbaycan isə bu yanacağı alacaq və dünya qiymətləri ilə daha çox neft məhsullarını ixrac etmək imkanı əldə edəcək. "Əks halda Rusiya öz neft məhsullarını ilk növbədə Asiya bazarlarına ixrac edəcək, lakin biz də görürük ki, böyük həcmlər Şimali Afrika ölkələrinə gedir. Xüsusilə, Mərakeşdə Rusiya dizelini daha çox almağa başlayıblar. Orada onunla nə etdiklərini - Avropa bazarına göndərdiklərini və ya özləri istehlak etdiklərini söyləmək çətindir. Lakin buna baxmayaraq, Mərakeşin Rusiya dizelinin alışının xeyli artırdığı faktı var", - deyə Yuşkov qeyd edib.

azərbaycan

2023

xəbərlər

ru_AZ

neft, rusiya, azərbaycan, məhsul