https://sputnik.az/20221231/rusiyanin-ukraynada-kecirdiyi-xususi-herbi-emeliyyat---2022-ci-ilin-neticeleri-necedir--450226192.html

Rusiyanın Ukraynada keçirdiyi xüsusi hərbi əməliyyat - 2022-ci ilin nəticələri necədir?

Rusiyanın Ukraynada keçirdiyi xüsusi hərbi əməliyyat - 2022-ci ilin nəticələri necədir?

Sputnik Azərbaycan

Qərb Kremlin əsas təkliflərini qətiyyətlə rədd etdi və Rusiyanın Ukraynadakı XHƏ-tı qaçılmaz oldu. 31.12.2022, Sputnik Azərbaycan

2022-12-31T09:00+0400

2022-12-31T09:00+0400

2022-12-30T23:36+0400

rusiya

təhlil

ukrayna

xüsusi hərbi əməliyyat

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/0c/09/449459482_0:164:3059:1885_1920x0_80_0_0_9512e0d33a5e473a14d69dbf7c0c656c.jpg

Rusiyanın Ukraynanın demilitarizasiyası və denasifikasiyası üzrə xüsusi hərbi əməliyyatı Rusiyanın milli maraqlarını qorumaq üçün məcburi tədbirə çevrilib. On ay ərzində XHƏ ölkəyə nəzərəçarpacaq müsbət nəticələr verib, çoxqütblü dünyada bərabər və bölünməz təhlükəsizlik prinsiplərinin möhkəmlənməsinə kömət edib. Yadda saxlamaq lazımdır ki, Rusiya hadisələrin hərbi inkişafından sona qədər qaçmağa çalışıb. Moskva 2021-ci il dekabrın 15-də Vaşinqton və Brüsselə qarşılıqlı təhlükəsizlik zəmanətləri haqqında saziş layihələri göndərib. O, NATO-nun Şərqə doğru genişlənməsini istisna etməyi, alyansın xarici qoşunlarını 1997-ci il hüdudları daxilində çıxarmağı, Ukrayna və Şərqi Avropa, Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiyanın digər dövlətləri ərazisində hər hansı hərbi fəaliyyətdən imtina etməyi təklif edib. Qərb Kremlin əsas təkliflərini qətiyyətlə rədd etdi və Rusiyanın Ukraynadakı XHƏ-tı qaçılmaz oldu. Əvvəlcə xüsusi əməliyyatın qeyri-müəyyən vaxt çərçivəsi müxtəlif proqnozlar və polemikalar üçün yer yaradır. Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin bu yaxınlarda XHƏ-nin "uzun müddətli proses" olduğu barədə bəyanatı Moskvanın nəticələrə ciddi yanaşdığını göstərir. Putin vurğulayıb ki, Rusiya bütün mümkün vasitələrlə öz maraqlarını müdafiə edəcək. Nüvə müharibəsi riskinin artmasına baxmayaraq, Kreml öz nüvə silahlarını - digər nüvə dövlətinin silahlarından "daha mükəmməl və müasir " - münaqişənin gərginləşdirməsindən daha çox maneə vasitəsi kimi görür. Şübhəsiz ki, xüsusi əməliyyatın məqsədlərinə qarşıya qoyulan bütün vəzifələrin uğurla həlli üçün lazım olan vaxtda və həmin vasitələrdən istifadə etməklə nail olunacaq. 2022-ci ildə Rusiya XHƏ zonasında hərbi əməliyyatların əsas nəticələri: - Rusiya Federasiyasının tərkibində dörd yeni, tarixən inteqrasiya olunmuş bölgənin - çoxmilyonlu əhali və böyük ərazinin əlavə edilməsi; - Daxili Azov dənizi hesabına və NATO bazalarının, Pentaqonun Ukraynadakı biolaboratoriyalarının məhv edilməsi nəticəsində Rusiyanın strateji təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi; - ABŞ və müttəfiqləri ilə qaçılmaz və uzunmüddətli mübarizəni nəzərə alaraq Rusiya hərbi quruculuğunun aktivləşdirilməsi və müdafiə sənayesinin səfərbərliyi; - Ukrayna əməliyyatlar teatrında NATO-nun hərbi arsenallarının dağıdılması; - İqtisadi əlaqələrin yenidən istiqamətləndirilməsi və Rusiya Federasiyasının beynəlxalq nüfuzunun artması, Qərb iqtisadiyyatının anti-Rusiya sanksiyalarından qeyri-sabitləşməsi. Rusiyanın yeni bölgələri 6 oktyabr 2022-ci ildə dörd yeni bölgə Rusiya Federasiyasının subyektlərinin konstitusiya siyahısına daxil edildi. Rusiyanın tərkibində "DXR" və "LXR" respublikaların statusunu və onların əvvəlki adlarını qoruyub saxladı. Zaporojye və Xerson vilayətləri Federasiyanın ayrı-ayrı subyektləri kimi öz tarixi vətənlərinə qayıtdılar. Bundan əvvəl, 23-27 sentyabr tarixlərində regionlarda referendumlar keçirilib və Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olmaq üçün "DXR"də - iştirakçıların 99,23%-i, "LXR"də - 98,42%-i, Zaporojye vilayətində - 93,11%-i, Xerson vilayətində - 87,05%-i səs veriblər. 6 milyondan çox insan və 100 min kv. km ərazi Rusiyaya qayıtdı. Vladimir Putinin sözlərinə görə, referendumun əsas nəticəsi odur ki, "insanlar Rusiyada olmaq istəyirlər və özlərini bu dünyanın bir hissəsi, ümumi mədəniyyətimizin, adət-ənənələrimizin və dilimizin, bu məkanının bir hissəsi hesab edirlər". Yeni rayonların sənaye-aqrar potensialını, təbii ehtiyatların və faydalı qazıntıların ehtiyatlarını yüksək qiymətləndirmək çətindir. Zaporojye AES və İES-ləri ildə təxminən 40 milyard kVt/saat elektrik enerjisi istehsal etmək gücündədir. Donbas mədənçiləri ildə 24 milyon tona qədər kömür əldə edir. ABŞ-ın 2014-cü ildə Kiyevdə təşkil etdiyi silahlı dövlət çevrilişini və Donbasdakı səkkiz illik vətəndaş müharibəsini nəzərə alsaq, ölçüsünə görə Bolqarıstan (111 min kv. km) və ya Macarıstanla müqayisə oluna bilən yeni ərazi ( 93 min kv. km) Rusiya Federasiyasının təhlükəsizliyi üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edib. Strateji Təhlükəsizlik Azov dənizi quruya çevrildi, yəni Rusiya Federasiyasının tam nəzarəti altındadır. Rusiyanın cənubundakı mühüm inzibati və hərbi mərkəzlər artıq yaxınlıqdakı NATO bazalarının və kəşfiyyat mərkəzlərinin yaranması ilə təhdid edilmir. Xatırladaq ki, Ukrayna əməliyyatlar teatrında keçirilən XHƏ zamanı NATO-nun 11 hərbi obyekti və bazası ləğv edilib, Pentaqonun 30 bioloji laboratoriyası müəyyən edilərək məhv edilib. Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, on ay ərzində xüsusi əməliyyat zamanı 530-dan çox təyyarə və helikopter, 2700 pilotsuz uçuş aparatı, 400 zenit-raket kompleksi, 7130 tank və digər zirehli texnika, 3700 artilleriya qurğusu və minaatan, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin 931 reaktiv yaylım atəş sistemi "demilitarizasiya edilib". Statistikalar göstərir ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin potensialı 2022-ci il fevralın 24-dən ən azı üç dəfə məhv edilib. Avropa Komissiyasının və müstəqil ekspertlərin hesablamalarına görə, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin itkiləri xarici "könüllülər" də daxil olmaqla 100 mindən 400 minə qədər olub. Artıq bir neçə aydır ki, XHƏ zonasındakı Rusiya qoşunları Kiyev rejiminin silah təchizatı və "qiyafəsini dəyişmiş" mütəxəssislər şəklində aldığı Pentaqonun və NATO-nun hərbi potensialını effektiv şəkildə aradan qaldırır. ABŞ və onun müttəfiqləri "çox real" silah (sursat) çatışmazlığı ilə üzləşirlər və bunu ciddi problem olaraq görürlər. NATO arsenallarının dağıdılması Rusiya qoşunlarının XHƏ zonasında strateji üstünlüyü və effektiv hücum hərəkətləri sübut edir ki, bu il Ukrayna əməliyyatlar teatrına Aİ-nin 19 milyard ABŞ dolları və 22 milyard avro vəsaiti heç bir nəticə verməyib. Vaşinqton Kiyevə silah tədarükünü genişləndirməyə çalışır və "ATACM" raketlərinin və digər uzaqmənzilli zərbə silahlarının Ukraynaya ötürülməsinin nüvə eskalasiyasına səbəb olacağından ehtiyatlanır. Moskva da bu narahatlığı bölüşür - nüvə müharibəsi təhlükəsi "artır". Bununla belə, Ukrayna müharibə teatrında hələ də adi silahlar üstünlük təşkil edir. ABŞ və müttəfiqləri Kiyevə daha 20 milyard dollarlıq hərbi yardım vəd edib, lakin Ukraynadakı gərgin döyüşlər, ixtisaslı kadr çatışmazlığı, inflyasiya və digər amillərlə birləşərək, ən çox tələb olunan silahların istehsalını çətinləşdirib və bahalı edib. Dekabrın 7-də ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasının və ABŞ Senatının nümayəndələri Ukraynada ehtiyatları tez bir zamanda bitən sursatların çoxillik alınmasına dair razılığa gəliblər. Siyahı təsirləndiricidir: 864 min 155 mm-lik artilleriya mərmisi, 12 min AGM-179 hava-yer raketi, 700 HIMARS sistemi, 1700 "ATACMS" taktiki raketi, 2600 Harpoon raketi və 1250 digər gəmi əleyhinə raket, 106 min GMLRS raketi, 5600 "Stinger" DZRK, 28300 "Javelin" TƏİR və s. Təcavüzkarların planlarını həyata keçirmək üçün sadəcə olaraq hərbi-sənaye kompleksinin imkanları kifayət etmir. Pentaqonun və NATO-nun büdcələri və arsenalları nə qədər tükənərsə, Rusiya Federasiyası ilə döyüşmək istəyi bir o qədər azalar və Vaşinqton və Brüsselin kompromis həll yolları axtarmaq istəyi bir o qədər yüksək olar. Ukrayna əməliyyatlar teatrında qalibin - Rusiyanın diktə edəcəyi sülh şərtləri nə qədər yaxındır (planetin ən güclü nüvə dövləti Vaşinqtonun ukraynalı marionetinə qarşı xüsusi əməliyyatda məğlub olmaq iqtidarında deyil). Və sonra Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin bildirir ki, ABŞ Rusiya xalqına qarşı terrora görə məsuliyyətdən yayına bilməyəcək. Rusiyanın hərbi tikinti və müdafiə sənayesi Rusiya Federasiyasının Silahlı Qüvvələri 2022-ci ildə döyüş potensialını əhəmiyyətli dərəcədə artırdı. 300 min hərbçinin qismən səfərbər olunması Şimal Hərbi Dairəsinin ön xəttində bölmələri gücləndirməyə (üstəgəl 77 000 döyüşçü), Donbasda hücum əməliyyatlarını gücləndirməyə, "döyüş ehtiyatı" (150 000 nəfər) yaratmağa və müəyyən hissələrdə eşelonlaşdırılmış müdafiəyə imkan verdi. Rusiya hərbi komissarlıqları könüllülərlə xüsusi əməliyyatda iştirak etmək üçün qoşun toplamaqda davam edir. Əlavə səfərbərliyə ehtiyac yoxdur. Rusiya müdafiə sənayesi müəssisələri müasir silahların və xüsusi texnikanın istehsalının kəmiyyət və keyfiyyətini tez bir zamanda bir neçə dəfə artırdılar. O cümlədən yeni prinsiplərə əsaslanan ən güclü silahların. Artıq aydındır ki, Ukraynadakı xüsusi əməliyyatın məntiqi nəticəsi Rusiya Silahlı Qüvvələrinin qüdrətinin daha da artması və islahatı olacaq. Bütün bunların fonunda ABŞ-ın "Newsweek" jurnalı Ukraynanın demilitarizasiyasının əsaslı şəkildə başa çatdığını göstərib: "Rusiya öz iqtisadiyyatını hərbi müstəviyə keçirdi, ehtiyatlarını və yüz minlərlə hərbçi topladı... Bu ordu ən müasir silahlarla təchiz edilib. Rusiya silahları və bir çox Qərb hesabatlarının əksinə, ruhdan düşməkdən uzaqdır. Ukrayna isə öz arsenalını tükədib və hərbi əməliyyatları davam etdirmək üçün tamamilə Qərbin hərbi dəstəyindən asılıdır". Beynəlxalq rezonans Əvvəllər dünyanın əksər ölkələri ABŞ-ın "hegemonluğundan" əziyyət çəkirdi və onlar Rusiyanın xüsusi əməliyyatına rəğbət bəsləyirlər. Dünya sivilizasiyasının gələcəyi (planetdə 8 milyarddan çox insan yaşayır) yalnız çoxqütblü dünya nizamı ilə təmin olunacaq. Rusiya Ukraynada XHƏ formatında bərabər və bölünməz təhlükəsizlik prinsiplərini təsdiqləyir. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov 2022-ci ilin dekabrında qloballaşmanın ABŞ modelinin ölümünü elan etdi. O, "öz üstünlük hissindən" və Qərb ölkələrinin uzaqgörən "liderliyindən" getdikcə daha az asılı olan maliyyə və logistika sistemlərinin qaçılmaz transformasiyası barədə xəbərdarlıq etdi. Şərqdə isə mənzərə tamamilə fərqlidir. Rusiya və Çin 2022-ci ildə daha da yaxınlaşıblar, təkcə Amur çayı üzərindən Blaqoveşensk-Heyhe iki kilometrlik avtomobil körpüsünün tamamlanması sayəsində deyil. Moskva və Pekini ümumi təhlükəsizlik təhdidləri və ABŞ-ın Avropa və Asiyada hökmranlığının qarşısını almaq istəyi birləşdirir. Rusiya Federasiyası və Çinin strateji bombardmançı təyyarələrinin Asiya-Sakit okean regionunda birgə patrul xidməti planlı, daimi əsaslarla həyata keçirilir. "The Wall Street Journal" Çin hökumətinin müşavirlərinə istinadən yazıb ki, Çin Rusiyadakı uzunmüddətli payını artırır. Moskva və Pekin getdikcə daha çox milli valyutada maliyyə əməliyyatları aparır. Çin Rusiyanın neft, qaz və kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalını artırmaq, Arktikada daha fəal əməkdaşlıq etmək, Rusiyanın infrastrukturuna sərmayə qoymaq niyyətindədir. "Washington Post" Kiyev rejimi ilə bağlı son dərəcə xoşagəlməz mənzərəni açıqlayıb: "Kreml Ukrayna iqtisadiyyatını mərkəzi müharibə teatrına çevirib, Moskva burada cəbhə xəttindən daha uğurludur". Ukraynanın Rusiyanın yeni regionlarına dəymiş ziyana görə kompensasiya ödəməsi isə "iqtisadi blitskriq"in və milli maraqlar uğrunda mübarizənin məntiqi davamı olacaq. Xatırladaq ki, 2014-cü ildən indiyədək təkcə Donbasda 3800 mülki infrastruktur obyekti dağıdılıb, zərər 1,3 trilyon rublu ötüb. Bu və ya digər şəkildə Rusiya Federasiyasının Ukraynadakı xüsusi əməliyyatı ABŞ "qaydaları" ilə yaşamaq istəməyən bütün çoxqütblü dünya üçün faydalı oldu. XHƏ-nin qiymətləndirilmələri Birləşmiş Ştatların və onun müttəfiqlərinin (dünya əhalisinin 12%-dən azını təşkil edir) gələcəyə dair təlimatları bəşəriyyətin gələcək inkişafı üçün həlledici olmadığını bildirir.

2022

xəbərlər

ru_AZ

rusiya, ukrayna, xüsusi hərbi əməliyyat