https://sputnik.az/20221130/ran-ve-cinde-etirazlar-qerb-kohne-usullarini-yeniden-ise-salib-449104290.html
İran və Çində etirazlar: Qərb köhnə üsullarını yenidən işə salıb
İran və Çində etirazlar: Qərb köhnə üsullarını yenidən işə salıb
Sputnik Azərbaycan
Rusiya təslim olmayacaq və nə Ukraynadan, nə də Atlantik dünya düzənini yenidən qurmaq siyasətindən vaz keçməyəcək. Bunu dərk etmək üçün Kremldəki casuslara və... 30.11.2022, Sputnik Azərbaycan
2022-11-30T10:02+0400
2022-11-30T10:02+0400
2022-11-30T10:17+0400
çin
təhlil
rusiya
türkiyə
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/0b/1c/449047293_0:159:3078:1890_1920x0_80_0_0_00affa07679512f7b94ea664ffc15edb.jpg
BAKI, 30 noyabr — Sputnik. İstər Ukraynada, istərsə də bütövlükdə dünyada Rusiya ilə Qərbin qarşıdurmasında Qərbin gec-tez buna dözməyəcəyi və titrəyəcəyi ilə bağlı populyar fikirlər var: Avropa zəif halqaya çevriləcək, anglo-saksonlar və köhnə dünya arasında bir parçalanma olacaq, ya da heç olmasa Avropanın özündə müharibə mövzusunda hərəkat və çaşqınlıqlar qalib sona qədər, yəni Rusiyanın məğlubiyyətinə qədər davam edəcək. Ümidlər əsassız olduğundan da artıq yanlışdır: Qərblə münaqişəmizin həddən artıq ciddi səbəbləri var və risklər o qədər yüksəkdir ki, biz öz strategiyamızı bizdən asılı olmayan "Maşından Tanrı", "Qara Qu quşu" və ya başqa hər hansı bir şey əsasında qurmuş olsaydıq, bu, son dərəcə uzağı görməmək və açıq şəkildə təhlükəli demək olardı. Axı, söhbət təkcə Ukraynadakı hərbi əməliyyatların gedişatından getmir, onlar yalnız daha dərin və daha ciddi münaqişənin — geosiyasi və metafizikanın apofeozudur.Bu qələbəmiz, ehtimal ki, vahid Qərbin parçalanması da daxil olmaqla, bütün dünya nizamının dəyişməsinə səbəb olacaq, lakin bu, yeganə, əsas və hətta məcburi nəticə deyil. Üstəlik, dünya nizamının transformasiyası və Qərbin məğlubiyyəti hər kəsə və hamıya yalnız qələbəmizin yaxın olduğu anda görünəcək.Yəni, bu hələ tezliklə olmayacaq: Qərb Rusiyanı məhv etmək üçün müharibəni tərk etmək fikrində deyil, yalnız onun formaları dəyişə bilər (məsələn, hərbi qarşıdurma ilə iqtisadi boğulma nisbəti - balans birincidən ikinciyə keçə bilər). Ona görə də biz nəinki uzun döyüşə hazırlaşmalıyıq, həm də düşmənin sınmayacağını, zəifləməyəcəyini və yoxa çıxmayacağını nəzərdə saxlamalıyıq.Nəzəri olaraq, oxşar münasibət Qərbdə, ən azı, Rusiyaya qarşı bütün mübarizənin əsas hərəkətverici qüvvəsi olan anqlo-saksonlar arasında olmalıdır. Onlar başa düşməlidirlər ki, Rusiya təslim olmayacaq və nə Ukraynadan, nə də Atlantik dünya düzənini yenidən qurmaq siyasətindən vaz keçməyəcək. Bunu dərk etmək üçün Kremldəki casuslara və ya super-analitiklərə ehtiyac yoxdur, sadəcə olaraq Rusiyanın tarixini və rus xarakterini bilmək lazımdır. Bununla belə, Qərbdə hələ də çox geniş yayılmış bir inanc var ki, Rusiya Ukraynada bəzi gözlənilməz hadisələrə uduza bilər.Aydındır ki, ideal variant Rusiyada iğtişaşların başlanğıcı olardı - xalq iğtişaşları, zirvədəki çevriliş, yəni yüz il bundan əvvəl bizi müharibədə və milli fəlakətdə məğlubiyyətə aparan hər şey. Qərbdə Rusiyada baş verə biləcək iğtişaşlara inam azdır, lakin onlar bu istiqamətdə işləməyə çalışırlar, xüsusən də qaçan bir çox siyasi mühacir fəal şəkildə "təhrikçi" kimi öz xidmətlərini təklif edir. Bununla belə, Qərbdə rus xalqını çaşqın vəziyyətə salmağın daha etibarlı yolu Rusiyanın iqtisadi təcrid olunması hesab olunur - blokada iqtisadi problemlərə, həyat səviyyəsinin aşağı düşməsinə, iqtisadiyyatın çökməsinə və cəbhədə məğlubiyyətə səbəb olmalıdır. Və onsuz da məğlubiyyət daxili qarışıqlığa və hakimiyyətin təslim olmağa hazır olan birinə dəyişməsinə səbəb olacaq. Məsələ belə bir stavkanın özünü nə qədər doğrultmasında deyil, onsuz da Qərbdə hələ bundan yaxşı ağıllarına, hələ ki, heç nə gəlmir.Problem ondadır ki, blokada nəticə vermir - doqquz ay bunu tam aydınlığı ilə göstərdi. Bəli, sənaye üçün vacib olan komponentlərin idxalına qadağa qoyulduğuna görə bir çox problemimiz var, enerji ixrac edərkən dempinq etməliyik, amma yenə də alıcılar var və xammal qiymətlərinin qlobal artımı ixracın azalmasını kompensasiya edir.Rusiya zərbəyə davam gətirir, çünki dünyanın əksər hissəsi onu dünya iqtisadiyyatından bir kənara atmaq fikrində deyil. Üstəlik, qeyri-Qərb dünyasının əksəriyyəti Rusiyanın qələbəsində həyati dərəcədə maraqlıdır. Sadəcə, ona görə ki, post-qərb dünya nizamının qurulması onun maraqlarına cavab verir və Qərbə birbaşa meydan oxuyan Rusiya bu prosesi başqaları kimi sürətləndirir. Biz öz maraqlarımızı müdafiə edərək, dünyanın əksər hissəsinin maraqları üçün obyektiv işləyirik və Qərb bununla bağlı heç nə edə bilməz.Eyni zamanda, qeyri-Qərb dünya gücləri, təbii ki, Rusiya ilə Qərb arasındakı münaqişədə müxtəlif mövqelər tuturlar: kimsə bizim xammalımızı almaqla məhdudlaşır, kimsə də bazarımıza daxil olmaq istəyir (Qərbdən sonra yaranmış boşluqları zəbt etməklə). Biri Rusiya ilə Qərb arasında əsas vasitəçi olmağa çalışır (təkcə ticarətdə deyil), digəri qeyd-şərtsiz ölkəmizi hərbi təchizatla da dəstəkləyir. Dünya rəngarəngdir və Qərbin diqtəsi və hegemonluğundan ümumi narazılığa baxmayaraq, qeyri-Qərb ölkələrinin əksəriyyəti bizimlə və Qərblə əlaqələri davam etdirmək istəyir (və onlar, sadəcə olaraq, nəinki açıq qarşıdurmaya, hətta əlaqələrin kəsilməsinə imkan verə bilməzlər). Qərb dünya maliyyə sisteminin qurduğu əsas qovşaqlara hələ də nəzarət etdiyi üçün vəziyyəti daim izləyir və müəyyən ölkələrə təzyiq göstərir. Lakin o, praktiki olaraq bəzi ölkələrə təzyiq göstərə bilmir - onun edə biləcəyi maksimum şey onların Rusiya ilə ticarətini çətinləşdirməkdir. Üstəlik, bunlar Çin, Hindistan, Türkiyə, İran kimi əsas dövlətlərdir. Onların Rusiyanı dəstəkləmək siyasəti kənardan dəyişdirilə bilməz. Bəs bu siyasətləri içəridən dəyişmək mümkündürmü?Bu məsələ iki ay əvvəl İranda əxlaq polisin döyməsi nəticəsində kürd qızının faciəvi ölümündən sonra iğtişaşlar başlayanda aktuallaşıb. İrandakı iğtişaşlar daxili ziddiyyətlərin və problemlərin nəticəsi idi, lakin aydındır ki, Qərb bu hadisələri dərhal "molla diktaturasına" qarşı xalq üsyanı kimi qələmə verməyə çalışdı.Bu günlərdə Çində "Covid" səbəbiylə karantin məhdudiyyətlərinə qarşı etirazlar oldu. Qərbdə isə 1989-cu ildə Tiananmendə baş verənləri xatırladılar və yeni Çin inqilabını təxmin etməyə başladılar.Türkiyədə isə daxili siyasi mübarizə getdikcə güclənir - faktiki olaraq prezident Respublikasından imtina etməyə təkid edən müxalifətin vahid cəbhəsinin Ərdoğana qarşı çıxacağı prezident seçkilərinə altı aydan bir az çox vaxt qalıb.Yəni belə çıxır ki, Rusiya üçün çox vacib olan üç ölkədə qarışıqlıq başlaya bilər. Görəsən, onların başı özlərinə qarışacaq, yoxsa, qərbyönlü kursa keçəcəklər? Əlbəttə ki, yox. Bu ölkələrin hər birində proseslər çox fərqlidir, lakin onların hamısında bir ümumi cəhət var. Bunlar qədim böyük sivilizasiyaların, tam suverenliyə malik olan (yaxud Türkiyə kimi onu bərpa edən) güclərin varisləridir.Çin etirazları nəinki hakimiyyət dəyişikliyinə, hətta ciddi sarsıntılara belə səbəb olmayacaq: onların miqyası tamamilə əhəmiyyətsizdir və Çin cəmiyyətində konsolidasiya səviyyəsi hələ də çox yüksəkdir. Təbii ki, Səmavi İmperatorluğun sakinləri artıq Covid məhdudiyyətlərindən çox beziblər, narazılığın artması qaçılmaz idi. Lakin bu, ilk növbədə, siyasi deyil, məişət etirazıdır və təbii ki, ÇKP və şəxsən Si Tszinpin üçün heç bir təhlükə yaratmır.İranda vəziyyət daha mürəkkəbdir, burada, əlbəttə ki, həm millətlərarası, həm nəsillərarası, həm sosial ziddiyyətlər, hətta dinə qarşı bir mövzu oynamağa cəhd var. Lakin ümumilikdə İran cəmiyyəti kifayət qədər inkişaf edib, onun müstəqil inkişaf yoluna qədəm qoyması heç bir şübhə doğurmur. Ayətullahın hakimiyyətini ciddi bir nə isə təhdid etmir. Ümumi anti-Amerika və anti-Qərb əhval-ruhiyyəsi isə istənilən halda qalacaq.Türkiyədə cəmiyyətin dini və sekulyar təbəqələri arasında daha çox ayrılıq var, amma burada da Ərdoğanın sekulyar rəqiblərini qərbyönlü siyasətçilər hesab etmək düzgün olmazdı. Türkiyə getdikcə öz milli (və hətta pantürkist) maraqlarını daha çox dərk edərək müdafiə edir və Ərdoğan birdən seçkiləri uduzsa belə (bu, demək olar ki, baş verməyəcək), o zaman Avropa və anti-rusiya yönümlü kursda köklü dəyişiklik olmayacaq. Çünki Türkiyə Rusiya ilə yanaşı, İran və Çinlə də müxtəlif strateji əlaqələrdən faydalanır.Üstəlik, onlar həm bizimlə ikitərəfli münasibətlərdən, həm də Rusiyanın sürətləndirdiyi dünya düzəninin yenidən qurulmasından faydalanırlar. Ona görə də əgər Qərb bizim qeyri-Qərb gücləri ilə əlaqələrimizi zəiflədərək Rusiyaya zərbə vurmağı düşünürsə, bu, boş ümidlərdir. Amma eyni zamanda, biz yenə də Qərbin çaşqınlığına və tənəzzülünə yox, yalnız öz qüvvələrimizə (bunun bir hissəsi qeyri-Qərb ölkələrinin praqmatik maraqlarından istifadə etməkdir) arxalanmalıyıq. Əlbəttə ki, onlar da olacaq, amma qələbəmizin nəticəsi olaraq.
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
çin, rusiya, türkiyə
İran və Çində etirazlar: Qərb köhnə üsullarını yenidən işə salıb
10:02 30.11.2022 (Yenilənib: 10:17 30.11.2022) Rusiya təslim olmayacaq və nə Ukraynadan, nə də Atlantik dünya düzənini yenidən qurmaq siyasətindən vaz keçməyəcək. Bunu dərk etmək üçün Kremldəki casuslara və ya super-analitiklərə ehtiyac yoxdur, sadəcə olaraq Rusiyanın tarixini və rus xarakterini bilmək lazımdır.
BAKI, 30 noyabr — Sputnik. İstər Ukraynada, istərsə də bütövlükdə dünyada Rusiya ilə Qərbin qarşıdurmasında Qərbin gec-tez buna dözməyəcəyi və titrəyəcəyi ilə bağlı populyar fikirlər var: Avropa zəif halqaya çevriləcək, anglo-saksonlar və köhnə dünya arasında bir parçalanma olacaq, ya da heç olmasa Avropanın özündə müharibə mövzusunda hərəkat və çaşqınlıqlar qalib sona qədər, yəni Rusiyanın məğlubiyyətinə qədər davam edəcək.
Ümidlər əsassız olduğundan da artıq yanlışdır: Qərblə münaqişəmizin həddən artıq ciddi səbəbləri var və risklər o qədər yüksəkdir ki, biz öz strategiyamızı bizdən asılı olmayan "Maşından Tanrı", "Qara Qu quşu" və ya başqa hər hansı bir şey əsasında qurmuş olsaydıq, bu, son dərəcə uzağı görməmək və açıq şəkildə təhlükəli demək olardı. Axı, söhbət təkcə Ukraynadakı hərbi əməliyyatların gedişatından getmir, onlar yalnız daha dərin və daha ciddi münaqişənin — geosiyasi və metafizikanın apofeozudur.
Bu qələbəmiz, ehtimal ki, vahid Qərbin parçalanması da daxil olmaqla, bütün dünya nizamının dəyişməsinə səbəb olacaq, lakin bu, yeganə, əsas və hətta məcburi nəticə deyil. Üstəlik, dünya nizamının transformasiyası və Qərbin məğlubiyyəti hər kəsə və hamıya yalnız qələbəmizin yaxın olduğu anda görünəcək.
Yəni, bu hələ tezliklə olmayacaq: Qərb Rusiyanı məhv etmək üçün müharibəni tərk etmək fikrində deyil, yalnız onun formaları dəyişə bilər (məsələn, hərbi qarşıdurma ilə iqtisadi boğulma nisbəti - balans birincidən ikinciyə keçə bilər). Ona görə də biz nəinki uzun döyüşə hazırlaşmalıyıq, həm də düşmənin sınmayacağını, zəifləməyəcəyini və yoxa çıxmayacağını nəzərdə saxlamalıyıq.
Nəzəri olaraq, oxşar münasibət Qərbdə, ən azı, Rusiyaya qarşı bütün mübarizənin əsas hərəkətverici qüvvəsi olan anqlo-saksonlar arasında olmalıdır. Onlar başa düşməlidirlər ki, Rusiya təslim olmayacaq və nə Ukraynadan, nə də Atlantik dünya düzənini yenidən qurmaq siyasətindən vaz keçməyəcək. Bunu dərk etmək üçün Kremldəki casuslara və ya super-analitiklərə ehtiyac yoxdur, sadəcə olaraq Rusiyanın tarixini və rus xarakterini bilmək lazımdır. Bununla belə, Qərbdə hələ də çox geniş yayılmış bir inanc var ki, Rusiya Ukraynada bəzi gözlənilməz hadisələrə uduza bilər.
Aydındır ki, ideal variant Rusiyada iğtişaşların başlanğıcı olardı - xalq iğtişaşları, zirvədəki çevriliş, yəni yüz il bundan əvvəl bizi müharibədə və milli fəlakətdə məğlubiyyətə aparan hər şey. Qərbdə Rusiyada baş verə biləcək iğtişaşlara inam azdır, lakin onlar bu istiqamətdə işləməyə çalışırlar, xüsusən də qaçan bir çox siyasi mühacir fəal şəkildə "təhrikçi" kimi öz xidmətlərini təklif edir.
Bununla belə, Qərbdə rus xalqını çaşqın vəziyyətə salmağın daha etibarlı yolu Rusiyanın iqtisadi təcrid olunması hesab olunur - blokada iqtisadi problemlərə, həyat səviyyəsinin aşağı düşməsinə, iqtisadiyyatın çökməsinə və cəbhədə məğlubiyyətə səbəb olmalıdır. Və onsuz da məğlubiyyət daxili qarışıqlığa və hakimiyyətin təslim olmağa hazır olan birinə dəyişməsinə səbəb olacaq. Məsələ belə bir stavkanın özünü nə qədər doğrultmasında deyil, onsuz da Qərbdə hələ bundan yaxşı ağıllarına, hələ ki, heç nə gəlmir.
Problem ondadır ki, blokada nəticə vermir - doqquz ay bunu tam aydınlığı ilə göstərdi. Bəli, sənaye üçün vacib olan komponentlərin idxalına qadağa qoyulduğuna görə bir çox problemimiz var, enerji ixrac edərkən dempinq etməliyik, amma yenə də alıcılar var və xammal qiymətlərinin qlobal artımı ixracın azalmasını kompensasiya edir.
Rusiya zərbəyə davam gətirir, çünki dünyanın əksər hissəsi onu dünya iqtisadiyyatından bir kənara atmaq fikrində deyil. Üstəlik, qeyri-Qərb dünyasının əksəriyyəti Rusiyanın qələbəsində həyati dərəcədə maraqlıdır. Sadəcə, ona görə ki, post-qərb dünya nizamının qurulması onun maraqlarına cavab verir və Qərbə birbaşa meydan oxuyan Rusiya bu prosesi başqaları kimi sürətləndirir. Biz öz maraqlarımızı müdafiə edərək, dünyanın əksər hissəsinin maraqları üçün obyektiv işləyirik və Qərb bununla bağlı heç nə edə bilməz.
Eyni zamanda, qeyri-Qərb dünya gücləri, təbii ki, Rusiya ilə Qərb arasındakı münaqişədə müxtəlif mövqelər tuturlar: kimsə bizim xammalımızı almaqla məhdudlaşır, kimsə də bazarımıza daxil olmaq istəyir (Qərbdən sonra yaranmış boşluqları zəbt etməklə). Biri Rusiya ilə Qərb arasında əsas vasitəçi olmağa çalışır (təkcə ticarətdə deyil), digəri qeyd-şərtsiz ölkəmizi hərbi təchizatla da dəstəkləyir.
Dünya rəngarəngdir və Qərbin diqtəsi və hegemonluğundan ümumi narazılığa baxmayaraq, qeyri-Qərb ölkələrinin əksəriyyəti bizimlə və Qərblə əlaqələri davam etdirmək istəyir (və onlar, sadəcə olaraq, nəinki açıq qarşıdurmaya, hətta əlaqələrin kəsilməsinə imkan verə bilməzlər). Qərb dünya maliyyə sisteminin qurduğu əsas qovşaqlara hələ də nəzarət etdiyi üçün vəziyyəti daim izləyir və müəyyən ölkələrə təzyiq göstərir. Lakin o, praktiki olaraq bəzi ölkələrə təzyiq göstərə bilmir - onun edə biləcəyi maksimum şey onların Rusiya ilə ticarətini çətinləşdirməkdir. Üstəlik, bunlar Çin, Hindistan, Türkiyə, İran kimi əsas dövlətlərdir. Onların Rusiyanı dəstəkləmək siyasəti kənardan dəyişdirilə bilməz. Bəs bu siyasətləri içəridən dəyişmək mümkündürmü?
Bu məsələ iki ay əvvəl İranda əxlaq polisin döyməsi nəticəsində kürd qızının faciəvi ölümündən sonra iğtişaşlar başlayanda aktuallaşıb. İrandakı iğtişaşlar daxili ziddiyyətlərin və problemlərin nəticəsi idi, lakin aydındır ki, Qərb bu hadisələri dərhal "molla diktaturasına" qarşı xalq üsyanı kimi qələmə verməyə çalışdı.
Bu günlərdə Çində "Covid" səbəbiylə karantin məhdudiyyətlərinə qarşı etirazlar oldu. Qərbdə isə 1989-cu ildə Tiananmendə baş verənləri xatırladılar və yeni Çin inqilabını təxmin etməyə başladılar.
Türkiyədə isə daxili siyasi mübarizə getdikcə güclənir - faktiki olaraq prezident Respublikasından imtina etməyə təkid edən müxalifətin vahid cəbhəsinin Ərdoğana qarşı çıxacağı prezident seçkilərinə altı aydan bir az çox vaxt qalıb.
Yəni belə çıxır ki, Rusiya üçün çox vacib olan üç ölkədə qarışıqlıq başlaya bilər. Görəsən, onların başı özlərinə qarışacaq, yoxsa, qərbyönlü kursa keçəcəklər? Əlbəttə ki, yox. Bu ölkələrin hər birində proseslər çox fərqlidir, lakin onların hamısında bir ümumi cəhət var. Bunlar qədim böyük sivilizasiyaların, tam suverenliyə malik olan (yaxud Türkiyə kimi onu bərpa edən) güclərin varisləridir.
Çin etirazları nəinki hakimiyyət dəyişikliyinə, hətta ciddi sarsıntılara belə səbəb olmayacaq: onların miqyası tamamilə əhəmiyyətsizdir və Çin cəmiyyətində konsolidasiya səviyyəsi hələ də çox yüksəkdir. Təbii ki, Səmavi İmperatorluğun sakinləri artıq Covid məhdudiyyətlərindən çox beziblər, narazılığın artması qaçılmaz idi. Lakin bu, ilk növbədə, siyasi deyil, məişət etirazıdır və təbii ki, ÇKP və şəxsən Si Tszinpin üçün heç bir təhlükə yaratmır.
İranda vəziyyət daha mürəkkəbdir, burada, əlbəttə ki, həm millətlərarası, həm nəsillərarası, həm sosial ziddiyyətlər, hətta dinə qarşı bir mövzu oynamağa cəhd var. Lakin ümumilikdə İran cəmiyyəti kifayət qədər inkişaf edib, onun müstəqil inkişaf yoluna qədəm qoyması heç bir şübhə doğurmur. Ayətullahın hakimiyyətini ciddi bir nə isə təhdid etmir. Ümumi anti-Amerika və anti-Qərb əhval-ruhiyyəsi isə istənilən halda qalacaq.
Türkiyədə cəmiyyətin dini və sekulyar təbəqələri arasında daha çox ayrılıq var, amma burada da Ərdoğanın sekulyar rəqiblərini qərbyönlü siyasətçilər hesab etmək düzgün olmazdı. Türkiyə getdikcə öz milli (və hətta pantürkist) maraqlarını daha çox dərk edərək müdafiə edir və Ərdoğan birdən seçkiləri uduzsa belə (bu, demək olar ki, baş verməyəcək), o zaman Avropa və anti-rusiya yönümlü kursda köklü dəyişiklik olmayacaq. Çünki Türkiyə Rusiya ilə yanaşı, İran və Çinlə də müxtəlif strateji əlaqələrdən faydalanır.
Üstəlik, onlar həm bizimlə ikitərəfli münasibətlərdən, həm də Rusiyanın sürətləndirdiyi dünya düzəninin yenidən qurulmasından faydalanırlar. Ona görə də əgər Qərb bizim qeyri-Qərb gücləri ilə əlaqələrimizi zəiflədərək Rusiyaya zərbə vurmağı düşünürsə, bu, boş ümidlərdir. Amma eyni zamanda, biz yenə də Qərbin çaşqınlığına və tənəzzülünə yox, yalnız öz qüvvələrimizə (bunun bir hissəsi qeyri-Qərb ölkələrinin praqmatik maraqlarından istifadə etməkdir) arxalanmalıyıq. Əlbəttə ki, onlar da olacaq, amma qələbəmizin nəticəsi olaraq.
