Azərbaycanlı Prometey - Sibirdə sensasiyalı kəşfə imza atan Fərman Salmanov - FOTO
22:52 21.10.2022 (Yenilənib: 22:54 21.10.2022)
© Sputnik / Kemale Aliyeva
Abunə olmaq
Rusiyanın Geologiya, Neft və Qaz Muzeyi azərbaycanlılara görkəmli alimin arxiv fotoşəkilləri ilə tanış olmaq imkanı yaradıb.
BAKI, 21 oktyabr - Sputnik. Milli Tarix Muzeyində "Azərbaycan Prometeyi - Fərman Salmanov. Sibir neftinin kəşfi" adlı fotosərgi açılıb. Ekspozisiya tanınmış Azərbaycan geoloqu Fərman Salmanovun həyat və yaradıcılığına həsr olunub.
Muzeyin direktoru, akademik Nailə Vəlixanlı, Xantı-Mansiysk Geologiya, Neft və Qaz Muzeyinin elmi işlər üzrə direktor müavini, coğrafiya elmləri namizədi İvan Yaşkov, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti İbrahim Quliyev, Rusiya Bakıdakı ev İrek Zinnurov, Neft və Qaz Sənayesi İnstitutunun baş direktoru Fəxrəddin Qədirov, Salmanovlar ailəsinin üzvləri və başqaları sərginin açılışında iştirak ediblər.
“Azərbaycan Prometeyi - Fərman Salmanov. Sibir neftinin kəşfi” - Fotosərgi
© Sputnik / Kemale Aliyeva
Sərgidə direktoru İvan Yaşkov Sputnik Azərbaycan-a müsahibəsində azərbaycanlı həmkarları ilə əməkdaşlıqdan şad olduğunu bildirib və qeyd edib ki, Rusiya muzeyinin təqdim etdiyi geoloqun 55 arxiv fotoşəkili nümayiş etdirilir.
“Muzey müəssisələrinin qarşılıqlı əlaqəsi vasitəsilə ölkələrimizin tarixini birləşdirən və xalqlarımız arasında müasir nəslə ötürülə bilən çoxlu ümumi cəhətlərin olduğunu göstərən gözəl mədəni təşəbbüslər doğulur. Ötən gün tanınmış azərbaycanlıların - Hacı Zeynalabdin Tağıyevin və Fərman Salmanovun həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş fotosərgilər açdıq”, - deyə Yaşkov bildirib.
Xantı-Mansiysk Geologiya, Neft və Qaz Muzeyinin elmi işlər üzrə direktor müavini İvan Yaşkov
© Sputnik / Kemale Aliyeva
Onun sözlərinə görə, fotosərgi layihəsi Qərbi Sibirə, əslində heç kimin orada neft və qaz yataqlarının aşkar ediləcəyinə inanmadığı bir vaxtda gələn Salmanovun taleyindən bəhs edir.
Yaşkov qeyd edib ki, geoloqun və onun əməkdaşlarının səyləri nəticəsində Rusiyanın bu regionunda 1960-cı illərin əvvəllərində bu gün Qərbi Sibir neft-qaz vilayətinin əsasını təşkil edən ən böyük yataqlar aşkar edilib.
Milli Tarix Muzeyində "Azərbaycan Prometeyi - Fərman Salmanov. Sibir neftinin kəşfi" adlı fotosərgi açılıb.
© Sputnik / Kemale Aliyeva
Məşhur azərbaycanlı geoloqun bacısının nəvəsi Can-Əngir Yusifov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında Fərman Salmanovu sonuncu dəfə səkkiz yaşında gördüyünü deyib.
“O, mənim üçün adı seçdi və onun yolunu davam etdirməyimi istədi, lakin mən hüquqşünas oldum. Fərman Salmanov çox sadə, təvazökar idi, işindən danışmağı xoşlayırdı. Onun bütün ailəsi Rusiyada yaşayır, lakin bəzən Bakıya gəlirlər. Onlarla ünsiyyətdə oluruq, görüşürük. Dayının yolunu nəvəsi davam etdirmək istəyir. İndi universitetdə oxuyur", - Yusifov qeyd edib.
Salmanovun bacısı nəvəsi Can-Angir Yusifov
© Sputnik / Kemale Aliyeva
Həmçinin qonaqlara rejissoru Fəxrəddin Həsənzadə, müəllifi Hüseyn Cavadzadə olan “Əsrin adamları” layihəsi çərçivəsində çəkilmiş “Geoloq Fərman Salmanov” sənədli filmi nümayiş etdirilib.
Alimin dul arvadı Tamara Vasilyevna Salmanova həyat yoldaşı ilə bağlı xatirələrini bölüşüb. O bildirib ki, ölümündən bir ay əvvəl əri onunla birlikdə evə uçub, yaxınlarını, dövlət başçısı İlham Əliyevlə görüşüb.
“Azərbaycan Prezidenti bizim oteldə qaldığımızı bildi və ertəsi gün Fərmana 4 otaqlı mənzil hədiyyə olundu”, - deyə o bildirib.
Milli Tarix Muzeyində "Azərbaycan Prometeyi - Fərman Salmanov. Sibir neftinin kəşfi" adlı fotosərgi açılıb.
© Sputnik / Kemale Aliyeva
Onun sözlərinə görə, Salmanov Rusiyaya qayıtdıqdan bir ay sonra dünyasını dəyişib:
"Ömrünün sonuna qədər o, yalnız işdən danışırdı və sevimli işinə qayıtmaq istəyirdi, amma gücü çatmadı".
Uğur yolu
Fərman Salmanov 1931-ci il iyulun 28-də Azərbaycanın Şəmkir rayonunun Morul kəndində anadan olub. Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin Geoloji-kəşfiyyat fakültəsini mədən geoloqu mühəndisi ixtisası üzrə bitirib.
Daha sonra o Kuzbasda neft axtarışına göndərilib. 1955-1957-ci illərdə Plotnikovskaya və Qryaznenskaya neft-qaz kəşfiyyatı ekspedisiyalarının rəisi vəzifəsində çalışıb.
Kuzbasda neft axtarışını perspektivsiz hesab edərək, 1957-ci ilin avqustunda o, orada neft olduğuna əmin olaraq, gizli şəkildə geoloji dəstəsini Surquta aparıb.
Salmanovu işdən çıxarıb məhkəməyə vermək istəsələr də, o, qazmağa davam edib. Vəziyyəti gərginləşdirməmək üçün hakimiyyət alimin partiyasını Surquta köçürmək üçün retrospektiv sərəncam imzalayıb. Megion kəndi yaxınlığındakı ilk quyu 1961-ci il martın 21-də neft fontan vurub.
Milli Tarix Muzeyində "Azərbaycan Prometeyi - Fərman Salmanov. Sibir neftinin kəşfi" adlı fotosərgi açılıb.
© Sputnik / Kemale Aliyeva
Qərbi Sibirdə 30 ildən çox işləmiş, Şimalda Tümendə 150-yə yaxın qara qızıl və mavi yanacaq yatağının kəşfi və kəşfinin iştirakçısı olmuşdur. 1987-ci ildə Moskvaya köçdü. 1987-1991-ci illərdə SSRİ geologiya nazirinin birinci müavini olub. 1992-ci ildə Rospan şirkətini yaratdı.
“Neft və qazın geologiyası” elmi-texniki jurnalının baş redaktoru, “İtera NGK” MMC-nin direktorlar şurası sədrinin müşaviri olub. Salmanov iri neft və qaz yataqlarının formalaşması və yayılması problemlərinə həsr olunmuş fundamental elmi əsərlərin müəllifidir. Onun 160-dan çox elmi məqaləsi və 10 monoqrafiyası çap olunub. Fərman Salmanov 2007-ci il martın 31-də vəfat edib. Moskvada, Vaqankovski qəbiristanlığında dəfn edilib.
Moskvada, Bakıda, Surqutda, Salexardda, Xantı-Mansiyskdə alim-geoloqun abidələri və büstləri açılıb. Sibir şəhərlərində onun şərəfinə adlandırılmış küçələr, təhsil ocaqları, təyyarə, gəmi, ev-muzeyi və Surqut hava limanı var.
