https://sputnik.az/20221007/qerb-seudiyye-erebistanini-moskvanin-qucagina-sixisdirdi-447148155.html

Qərb Səudiyyə Ərəbistanını Moskvanın qucağına sıxışdırdı

Qərb Səudiyyə Ərəbistanını Moskvanın qucağına sıxışdırdı

Sputnik Azərbaycan

Neft kartelinin üzvləri tez-tez və müntəzəm görüşmürlər, lakin bu görüşlər həmişə ya bazarda çətin dövrlərin, ya da böyük dəyişikliklərin xəbərçisi olur. Və ya... 07.10.2022, Sputnik Azərbaycan

2022-10-07T09:01+0400

2022-10-07T09:01+0400

2022-10-07T09:50+0400

moskva

təhlil

səudiyyə ərəbistanı

qərb

abş

co bayden

neft ixrac edən ölkələr təşkilatı — opec

opec

rusiya

azərbaycan

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/0a/06/447147424_0:159:3076:1889_1920x0_80_0_0_09b50e6c62a46081c65d9e047be0af32.jpg

BAKI, 7 oktyabr — Sputnik. Daxili rusiyalı tamaşaçı cari ilin əsas hadisəsini, yəni son, artıq sənədli, ölkə daxilində dörd yeni bölgənin leqallaşdırılmasını izlədiyi halda, məhz bu ölkə xaricdə son dərəcə vacib bir sövdələşməyə nail oldu. Məlum olduğu kimi, OPEC+-da iştirak edən ölkələr ümumi razılığa gəliblər ki, bu da gündəlik neft hasilatının iki milyon barel həcmində azaldılmasını nəzərdə tutur.Qərar hələ rəsmiləşdirilməyib, lakin mənbələrə görə, bu çox əhəmiyyətlidir - bütün kartel üzvləri bu təklifə yekdilliklə səs veriblər. Yəni nəşrin gecikməsi hadisələrin sonrakı gedişatına təsir etməyəcək. Və burada fantaziyayanın hədsiz inkişafı və çoxsəviyyəli geosiyasi şahmat nəzəriyyəsinə sərbəstlik vermək üçün yer var.Qarışıqlığın qarşısını almaq və əsas anlayışları yeniləmək üçün qısa bir izahatla başlayaq.OPEC-in tarixiNeft İxrac edən Ölkələr Təşkilatı (başqa sözlə, beynəlxalq profilli kartel) 1960-cı ilin sentyabrında Bağdad Konfransı nəticəsində formalaşıb. Əvvəlcə sazişi yalnız beş ölkə imzalayıb, onların arasında Fars körfəzi dövlətlərindən əlavə Venesuela da xüsusi idi. Hazırda OPEK-in tərkibi xeyli genişlənib və artıq adı çəkilən Bolivar Respublikasına əlavə olaraq Əlcəzair, Anqola, Qabon, İraq, İran, Konqo, Küveyt, Liviya, Nigeriya, Səudiyyə Ərəbistanı və Ekvatorial Qvineya, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin də daxil olduğu on üç üzvə çatıb. Kartel bütün dünya ilə birlikdə müxtəlif dövrlər və yanacaq böhranları yaşayıb, bu da həm siyasətə, həm də iştirakçıların tərkibinə təsir edib. Məsələn, 1995-ci ildə Qabon OPEK-i tərk edib və yalnız 11 il sonra geri qayıdıb.Zaman keçdi, planetin digər regionlarında neft ehtiyatları kəşf edildi, kəşfiyyat işləri ilə yanaşı, digər ştatlarda da hasilat paralel olaraq artdı. Xüsusilə Rusiya istehsal həcminə görə ilk üç dünya lideri cərgəsinə alternativsiz daxil oldu.2010-cu illərin ortalarında OPEK-in təkbaşına dünya bazarına artıq adekvat təsir göstərə bilmədiyi tamamilə aydın oldu və kartelə daxil olmayan ölkələr ümumilikdə onlarla üzv ölkə ilə getdikcə daha sıx rəqabət aparmağa başladılar. Buna görə də 2016-cı ildə OPEC+ formatı icad edildi və həyata keçirildi, bu daha on ölkənin ümumi əsas fəaliyyətlərə cəlb edilməsi idi. Yeni təşkilatın qeyri-rəsmi olduğunu və yalnız 2011-ci ildə yaradılmış Rusiya, Qazaxıstan, Azərbaycan, Bəhreyn, Bruney, Malayziya, Meksika, Oman, Sudan və Cənubi Sudanı əhatə etdiyini vurğulayırıq.Neft "qocaları" öz ürəklərinin genişliyinə görə yox, məcburiyyətə görə "gənclərlə" əməkdaşlıq etmək qərarına gəldilər. OPEC+-ın yarandığı dövrdə on yeni ölkə dünya neft ixracının yarısından çoxuna fiziki olaraq nəzarət edirdi və on yeni gələn ölkənin təsdiqlənmiş qara qızıl ehtiyatları bütövlükdə planetin 90 faizindən çox idi.Dəqiq rəqəmlərlə işləsək, o zaman son məlumatlara görə, OPEC ölkələri gündəlik, təxminən, 28 milyon barel neft hasil edir. Bunun dünya hasilatının, təxminən, otuz faizini təşkil etdiyini nəzərə alsaq, gündəlik daha 93 milyon barel digər ölkələrin payına düşdüyünü hesablamaq asandır.Neft kartelinin üzvləri tez-tez və müntəzəm görüşmürlər, lakin bu görüşlər həmişə ya bazarda çətin dövrlərin, ya da böyük dəyişikliklərin xəbərçisi olur. Və ya hər ikisi eyni zamanda baş verir. Bir qayda olaraq, hasilat həcminin artırılması və ya azaldılması ilə bağlı razılaşmalar OPEC+ iclaslarının əsas və standart məsələsinə çevrilir ki, bu da qiymətlərə birbaşa təsir etmək, lazım gəldikdə kotirovkaların artırılması və ya endirilməsi üçün nəzərdə tutulub.ABŞ-ın təmsil olunmadığı kartelDiqqətli oxucu fikir verməli idi ki, mətnin heç bir yerində bu gün istehsal həcminə görə dünyada bir nömrəli olan ABŞ-ın adı çəkilmir. Amerika neftçiləri hər gün orta hesabla, təxminən, 13-14 milyon barel neft əldə edirlər. Burada heç bir səhv yoxdur – ABŞ öz eksklüzivliyini və təcridini diqqətlə vurğulayaraq neftçilərin rəsmi dünya klubuna daxil olmur. Məhz bu səbəbdən dünya mətbuatı vaxtaşırı Vaşinqtondan hansısa bir yüksək səviyyəli siyasətçinin Ər-Riyada işgüzar səfərə getdiyini yazır. İlkin OPEK-də olduğu kimi, ABŞ bu vəziyyətdən istədiyi qədər narazı qala bilər, lakin obyektiv reallıqla hesablaşmaq və karteldən bu və ya digər məsələdə güzəştə getməyi xahiş etmək lazımdır.Konkret olaraq, amerikalılar da daxil olmaqla, analitiklərin proqnozlarına görə, hazırda hasilatın sutkada iki milyon barel azalması neftin qiymətinin artmasına səbəb olacaq. Fyuçerslərin qiymətinin inamla bir barel üçün yüz dolları keçəcəyi gözlənilir ki, bu da Co Bayden və komandası üçün son dərəcə əlverişsizdir. Sözün əsl mənasında bir ay sonra ABŞ-da ara seçkilər olacaq və demokratlar hazırda çox çətin vəziyyətdədirlər.Qeyd etmək lazımdır ki, Demokrat Partiyası yayda qeydə alınan fəlakətli reytinqlərini yaxşılaşdıra bilib. Bu, xüsusilə, Ağ Evin XHƏ-ın başlaması ilə rekord dəyərlərə inamla yaxınlaşan benzin və dizelin qiymətlərini bir qədər azaltmağa və sabitləşdirməyə nail olması səbəbindən baş verib. ABŞ Maliyyə Nazirliyi heç bir xüsusi incəlik ortaya qoymayıb və sadəcə olaraq son 40 il ərzində onu tarixi minimuma çatdıraraq, strateji ehtiyatı kütləvi şəkildə boşaltmağa başlayıb.Bununla belə, dünya qiymətlərinin artımı Amerikanın daxili bazarına təsir göstərməyə bilməz ki, bu da avtomobil yanacağının bahalaşmasına səbəb olacaq və bu, öz növbəsində, bütün kateqoriyalı malların - çörəkdən tutmuş elektrik enerjisinə qədər, qiymətləri bahalaşdıracaq. Çünki, məsələn, Amerika istilik elektrik stansiyalarının böyük əksəriyyətinə kömür qoşqulu nəqliyyat vasitələri ilə çatdırılır.ABŞ və Səudiyyə ƏrəbistanıBir ay əvvəl, yəni Rusiya neftinə qarşı bütün mümkün sanksiyaların tətbiq olunduğu vaxt Co Bayden Səudiyyə Ərəbistanına rəsmi səfər etdi. Səfərin əsas məqsədi aydın və əvvəlcədən bəlli idi - Ər-Riyaddan neft hasilatının artırılmasına nail olmaq. Səfər faktiki olaraq heç nə ilə başa çatmadı, çünki səudiyyəlilər nəzakətlə hasilatı artırmaqdan imtina etdilər. Panamerikan hegemonluğu dünyasında bu, xalqın üzünə yumruq atmağa bənzəyirdi, lakin sonra hadisələr tamamilə qasırğa sürəti ilə irəlilədi.Təsvir edilən hadisələrdən bir neçə həftə sonra Vaşinqtonun Yaxın Şərq şeyxlərindən kömək ümidlərini birdəfəlik dəfn edən növbəti qalmaqal baş verdi. O zaman Kraliça II Yelizavetanın təntənəli dəfn mərasiminin keçirildiyi Britaniya, Səudiyyə şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanı rəsmən xəbərdar etdi ki, o, arzuolunmaz fiqurdur və onun gəlişindən məmnun olmayacaqlar.Artıq o zaman oradakı bir çox analitiklər həyəcan təbili çalaraq, Qərbin əslində Səudiyyə Ərəbistanını Rusiyanın qucağına sıxışdırdığına dair ümumi başlıq altında məqalələr dərc edirdilər. Şimal dənizinin şelfindəki ehtiyatların coğrafiyası və strukturuna görə tamamilə karbohidrogen idxalından asılı olan britaniyalılar dəfn demarşının mümkün zərərini əvvəlcədən hesablamalı idilər, lakin görünür, müttəfiqlik borcları daha güclü idi. Və ya Londona, sadəcə olaraq, alternativ saxlanılmadı.Nə olursa olsun, Vaşinqtondakıların ən çox istəmədikləri bir şey oldu. Neft hasilatı qeyri-müəyyən müddətə azaldılacaq ki, bu da təkcə ABŞ daxilində davamlı yüksək qiymətlərə gətirib çıxarmayacaq, həm də artıq öz qara qızılının tədarükü üçün fəal şəkildə yeni marşrutlar açan Rusiyanın maliyyə boğulması ehtimalını istisna edəcək. Sadə dillə desək, Moskvanın pulu tükənməyəcək və ərzaq iğtişaşlarını gözləməyə dəyməz.

abş

azərbaycan

2022

xəbərlər

ru_AZ

moskva, səudiyyə ərəbistanı, qərb, abş, co bayden, neft ixrac edən ölkələr təşkilatı — opec, opec, rusiya, azərbaycan, venesuela