https://sputnik.az/20220918/set-in-qaz-horumcek-toru-kollektiv-serq-oz-etrafini-nece-horub-446193391.html
ŞƏT-in "qaz hörümçək toru": "Kollektiv Şərq" öz ətrafını necə hörüb
ŞƏT-in "qaz hörümçək toru": "Kollektiv Şərq" öz ətrafını necə hörüb
Sputnik Azərbaycan
Ekspertin firkrincə, Rusiyanın ŞƏT çərçivəsində, İran kimi regional tərəfdaşa ehtiyacı var. 18.09.2022, Sputnik Azərbaycan
2022-09-18T23:10+0400
2022-09-18T23:10+0400
2022-09-18T23:10+0400
şət
təhlil
rusiya
çin
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e6/09/0f/446070643_0:111:3245:1936_1920x0_80_0_0_e0d5d3b228198d527ffcef887f6c074d.jpg
Səmərqənddə keçirilmiş ŞƏT sammitində qaldırılmış ən mühüm mövzulardan biri enerji böhranı, enerji resurslarının tədarükü və yeni enerji infrastrukturunun inşası olub.Tədbirin ilk gününün yekunlarına əsasən, dövlət başçılarının görüşlərində və sammitin kuluarlarında materikin fərqli yerlərindəki "qaz" layihələrinin ŞƏT-in vahid qaz boru kəməri şəbəkəsinə qoşulması müzakirə olunub.Daha ətraflı - Sputnik Azərbaycan-ın materialında.Çoxdan gözlənilən irəliləyişBu gün regionda qaz infrastrukturunun inşası ilə bağlı əsas və həyata keçirilməsinə ən yaxın layihələrdən biri Qərbi Sibir yataqlarından Monqolustan vasitəsilə tranzit yolu ilə Çinə keçəcək "Sibirin gücü-2" qaz boru kəmərinin (və onun davamı olan "Soyuz Vostok") tikintisi hesab olunur.Tərəflər uzun müddətdir ki, bu layihəni müzakirə edirlər, lakin onun layihələndirilməsi yalnız 2020-ci ilin mayında başlayıb. 2022-ci ilin yanvarında "Qazprom"un rəhbəri Aleksey Miller və Monqolustan baş nazirinin müavini Saynbuyangiyn Amarsaykxan qaz boru kəmərinin tikintisinin Texniki İqtisadi Əsaslandırmasını (TİƏ) tamamlamaq üçün protokol imzalayıblar. Bu boru ilə ildə 50 milyard kubmetrə qədər qaz nəql ediləcəyi gözlənilir.Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun aparıcı eksperti, Rusiya Federasiyası Hökuməti yanında Maliyyə Universitetinin elmi işçisi Stanislav Mitraxoviç qeyd edib ki, yeni qaz boru kəməri hər il Avropaya 55 milyard kubmetr ixrac oluna bilən "Şimal axını-1"in tam hüquqlu əvəzedicisi ola bilər (üstəlik, eyni Qərbi Sibir yataqlarından).Yəni, "Sibirin gücü-2" sayəsində Rusiya özünün "mavi yanacağ"ı üçün alternativ satış bazarı əldə edə biləcək ki, bu da nəzəri cəhətdən hazırkı geosiyasi vəziyyətə Avropa istiqamətindən yayına bilər. Bununla yanaşı, qaz boru kəmərinin ötürmə qabiliyyətinin artırılması halında tədarüklər 50 milyard kubmetrdən çox ola bilər.Ancaq bir problem var - Çinlə hələ müqavilə imzalanmayıb."Mən "Sibirin gücü-2"ni bu gün Rusiya üçün prioritet layihə hesab edirəm. Bu layihə üzrə müqavilənin bağlanması prosesini sürətləndirmək lazımdır. "Sibirin Gücü-1"in iş miqyasını 38 milyard kubmetrdən 15 milyard kubmetrə qədər genişləndirmək də mümkündür, bu da vacibdir", - deyə Stanislav Mitraxoviç vurğulayıb.Bir sıra ölkələrin (o cümlədən Çin, Monqolustan və Rusiya) yüksək vəzifəli nümayəndələrinin və rəhbərlərinin iştirak etdiyi ŞƏT sammitində yenidən "Sibirin gücü-2" mövzusu gündəmə gəlib. Və görünür, bu layihənin həyata keçirilməsində irəliləyiş əldə olunub.Rusiya baş nazirinin müavini Aleksandr Novak Səmərqənd sammiti zamanı bəyan edib ki, yaxın gələcəkdə "Sibirin gücü-2" ilə bağlı yekun razılaşmaların əldə olunacağı gözlənilir.Onu da xatırladaq ki, ötən həftə, Şərq İqtisadi Forumu-2022 (ŞİF) zamanı Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Monqolustan vasitəsilə Çinə qaz tədarükünün əsas parametrlərinin razılaşdırılması barədə məlumat verib (Rusiya Federasiyası ilə Çin arasında).Göründüyü kimi, məsələ həqiqətən də irəliləyir, bu da Rusiyanın şərqə qaz ixracının olması deməkdir.ŞƏT-in " qaz hörümçək toru"nun yaradılmasıSəmərqənd sammiti çərçivəsində Alekandr Novak bildirib ki, yaxın gələcəkdə 1100 kilometrlik "Pakistan axını" qaz boru kəmərinin inşası layihəsinin icrasına başlanılacaq. O, yalnız Pakistan ərazisindən keçəcək və cənubdakı Karaçi limanını boru ilə ölkənin şimalındakı Lahor şəhəri ilə birləşdirəcək.Bu layihə regazifikasiya olunmuş LNG-nin tədarükünü nəzərdə tutur (çünki mayeləşdirilmiş təbii qaz dəniz yolu ilə ölkənin cənubuna çatdırılır). Cənab Novak deyib ki, LNG-nin Pakistana tədarükü məsələsi, yeri gəlmişkən, Moskva ilə İslamabad arasında da müzakirə olunub.Bu boru ilə hər il 12,4 milyard kubmetr qaz ötürülə biləcək (onlar ötürmə qabiliyyətinin 16 milyard kubmetrə qədər artırılmasının mümkünlüyündən də danışırlar)."Pakistan axını"nın ildə 33 milyard kubmetr "mavi yanacaq" ötürmə gücünə malik olan və hazırda tikilən 1735 kilometrlik TƏPH (Türkmənistan-Əfqanıstan-Pakistan-Hindistan) qaz boru kəməri ilə birləşdiriləcəyi gözlənilir. Beləliklə, TƏPH boru kəməri ilə Türkmənistan qazı da "Pakistan axını"na gedə biləcək.Bütün yuxarıda deyilənlərə əlavə olaraq, Aleksandr Novak "Rusiya-Qazaxıstan-Özbəkistan-Əfqanıstan-Pakistan" qaz boru kəməri layihəsini perspektivli adlandırıb. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şəriflə görüşündə Rusiyada, Qazaxıstanda və Özbəkistanda bunun üçün artıq yaradılmış infrastrukturdan və "Əfqanıstanla bu məsələnin həllinin" zəruriliyindən danışaraq eyni layihəni müzakirə edib.Qonşu ölkələr üçün (o cümlədən, tranzit büdcəsinə daxilolmalar və müəyyən regionların, məsələn, Qazaxıstanın qazlaşdırılması daxil olmaqla) açıq-aşkar faydaları ilə yanaşı, bu layihə Rusiya üçün də maraqlı variantdır.Qaz boru kəməri təbii ki, regionun digər layihələri ilə - TƏPH, "Pakistan axını" və "İran-Pakistan"la (buna Hindistan da əlavə oluna bilər) əlaqəli olacaq. Bu boru sayəsində Rusiya qaz tədarükü üçün yeni bazarlar, xüsusən də Hindistan kimi nəhəng bazarlara çıxa biləcək. Getdikcə mürəkkəbləşən geosiyasi vəziyyət və Avropaya "mavi yanacağın" tədarükünün azalması şəraitində isə ixracın Asiyaya doğru daha çox yönləndirilməsi zərurəti daha aydın olur.Milli Energetika İnstitutunun baş direktorunun müavini Aleksandr Frolov qeyd edib ki, Qazaxıstan, Özbəkistan və Əfqanıstandan vasitəsilə tranzit yolu ilə Rusiyadan Pakistana qaz boru kəməri layihəsinə dair bəyanatlar ümumiyyətlə Rusiya Federasiyasının İranla əlaqələrinin inkişafını aktivləşdirdikdən sonra gözlənilirdi."Əfqanıstan və Pakistandan ərazisindən Hindistana qaz boru kəmərinin keçməsini nəzərdə tutan TƏPH layihəsi var. Öz ehtiyatlarına və regional tərəfdaşa malik olmaqla diqqəti Pakistan və Hindistan bazarına yetirmək məntiqli olardı, bəs İran necə olacaq? Xatırladaq ki, "Qazprom" iranlı həmkarları ilə İran qazından svop sxemi üzrə istifadə etmək imkanları barədə razılığa gəlib. Yəni nəzəri cəhətdən tədarük üçün İran qazından istifadə etməklə bir növ mübadilə aparmaq mümkün olacaq", - deyə ekspert izah edib.Onun sözlərinə görə, layihənin tezliklə həyata keçirilməsindən danışmağa dəyməz, çünki bu cür qaz boru kəmərləri ən azı dörd-beş il ərzində tikilir, bu isə o deməkdir ki, onu bu onilliyin ikinci yarısından tez istifadə etmək olar."Gələcəkdə Xəzər dənizi və İran, Orta və Mərkəzi Asiya vasitəsilə Pakistan və Hindistana qaz boru kəmərlərinin tikintisi layihələri həyata keçirilə bilər. Ancaq bu, ən azı yaxın bir neçə il ərzində olmayacaq. Ola bilsin ki, tikinti 2020-ci ilin ikinci yarısında başlaya bilər", - deyə Stanislav Mitraxoviç qeyd edib."Rusiya-Qazaxıstan-Özbəkistan-Əfqanıstan-Pakistan potensial qaz boru kəmərinin gücünə gəlincə, bu, yalnız regiondakı tələbatdan asılı olacaq. Məsələn, Pakistanın qaz istehlakını artırmaq üçün müəyyən planları var, üstəlik, İslamabad "Qazprom"la əməkdaşlıq edir və Orta Asiya ölkələrindən gələn qaz boru kəməri sisteminin yaradılması ölkənin qazlaşdırılmasını sürətləndirə bilər. Eyni zamanda, başa düşmək lazımdır ki, bu, kifayət qədər böyük əhalisi olan (təxminən 228 milyon nəfər - əhalinin sayına görə dünyada 5-ci yerdədir), enerji resurslarına tələbat baxımından böyük potensiala malik olan ölkədir", - Aleksandr Frolov qeyd edirBununla yanaşı, ekspert deyir ki, burada Rusiya üçün Hindistana qaz satışının olması daha maraqlıdır."Mərc edərəm ki, qazımızın Hindistana gəlməsi mümkündür. Başqa bir şey isə yolun özünün kifayət qədər uzun və çətin olmasıdır. Ona görə də mən Rusiyanın ŞƏT çərçivəsində, yuxarıda dediyim kimi, İran kimi ola biləcək regional tərəfdaşa ehtiyacı var", - deyə ekspert fikrini yekunlaşdırıb.
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
şət, rusiya, çin
ŞƏT-in "qaz hörümçək toru": "Kollektiv Şərq" öz ətrafını necə hörüb
Ekspertin firkrincə, Rusiyanın ŞƏT çərçivəsində, İran kimi regional tərəfdaşa ehtiyacı var.
Səmərqənddə keçirilmiş ŞƏT sammitində qaldırılmış ən mühüm mövzulardan biri enerji böhranı, enerji resurslarının tədarükü və yeni enerji infrastrukturunun inşası olub.
Tədbirin ilk gününün yekunlarına əsasən, dövlət başçılarının görüşlərində və sammitin kuluarlarında materikin fərqli yerlərindəki "qaz" layihələrinin ŞƏT-in vahid qaz boru kəməri şəbəkəsinə qoşulması müzakirə olunub.
Daha ətraflı - Sputnik Azərbaycan-ın materialında.
Çoxdan gözlənilən irəliləyiş
Bu gün regionda qaz infrastrukturunun inşası ilə bağlı əsas və həyata keçirilməsinə ən yaxın layihələrdən biri Qərbi Sibir yataqlarından Monqolustan vasitəsilə tranzit yolu ilə Çinə keçəcək "Sibirin gücü-2" qaz boru kəmərinin (və onun davamı olan "Soyuz Vostok") tikintisi hesab olunur.
Tərəflər uzun müddətdir ki, bu layihəni müzakirə edirlər, lakin onun layihələndirilməsi yalnız 2020-ci ilin mayında başlayıb. 2022-ci ilin yanvarında "Qazprom"un rəhbəri Aleksey Miller və Monqolustan baş nazirinin müavini Saynbuyangiyn Amarsaykxan qaz boru kəmərinin tikintisinin Texniki İqtisadi Əsaslandırmasını (TİƏ) tamamlamaq üçün protokol imzalayıblar. Bu boru ilə ildə 50 milyard kubmetrə qədər qaz nəql ediləcəyi gözlənilir.
Milli Enerji Təhlükəsizliyi Fondunun aparıcı eksperti, Rusiya Federasiyası Hökuməti yanında Maliyyə Universitetinin elmi işçisi Stanislav Mitraxoviç qeyd edib ki, yeni qaz boru kəməri hər il Avropaya 55 milyard kubmetr ixrac oluna bilən "Şimal axını-1"in tam hüquqlu əvəzedicisi ola bilər (üstəlik, eyni Qərbi Sibir yataqlarından).
Yəni, "Sibirin gücü-2" sayəsində Rusiya özünün "mavi yanacağ"ı üçün alternativ satış bazarı əldə edə biləcək ki, bu da nəzəri cəhətdən hazırkı geosiyasi vəziyyətə Avropa istiqamətindən yayına bilər. Bununla yanaşı, qaz boru kəmərinin ötürmə qabiliyyətinin artırılması halında tədarüklər 50 milyard kubmetrdən çox ola bilər.
Ancaq bir problem var - Çinlə hələ müqavilə imzalanmayıb.
"Mən "Sibirin gücü-2"ni bu gün Rusiya üçün prioritet layihə hesab edirəm. Bu layihə üzrə müqavilənin bağlanması prosesini sürətləndirmək lazımdır. "Sibirin Gücü-1"in iş miqyasını 38 milyard kubmetrdən 15 milyard kubmetrə qədər genişləndirmək də mümkündür, bu da vacibdir", - deyə Stanislav Mitraxoviç vurğulayıb.
Bir sıra ölkələrin (o cümlədən Çin, Monqolustan və Rusiya) yüksək vəzifəli nümayəndələrinin və rəhbərlərinin iştirak etdiyi ŞƏT sammitində yenidən "Sibirin gücü-2" mövzusu gündəmə gəlib. Və görünür, bu layihənin həyata keçirilməsində irəliləyiş əldə olunub.
Rusiya baş nazirinin müavini Aleksandr Novak Səmərqənd sammiti zamanı bəyan edib ki, yaxın gələcəkdə "Sibirin gücü-2" ilə bağlı yekun razılaşmaların əldə olunacağı gözlənilir.
Onu da xatırladaq ki, ötən həftə, Şərq İqtisadi Forumu-2022 (ŞİF) zamanı Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Monqolustan vasitəsilə Çinə qaz tədarükünün əsas parametrlərinin razılaşdırılması barədə məlumat verib (Rusiya Federasiyası ilə Çin arasında).
Göründüyü kimi, məsələ həqiqətən də irəliləyir, bu da Rusiyanın şərqə qaz ixracının olması deməkdir.
ŞƏT-in " qaz hörümçək toru"nun yaradılması
Səmərqənd sammiti çərçivəsində Alekandr Novak bildirib ki, yaxın gələcəkdə 1100 kilometrlik "Pakistan axını" qaz boru kəmərinin inşası layihəsinin icrasına başlanılacaq. O, yalnız Pakistan ərazisindən keçəcək və cənubdakı Karaçi limanını boru ilə ölkənin şimalındakı Lahor şəhəri ilə birləşdirəcək.
Bu layihə regazifikasiya olunmuş LNG-nin tədarükünü nəzərdə tutur (çünki mayeləşdirilmiş təbii qaz dəniz yolu ilə ölkənin cənubuna çatdırılır). Cənab Novak deyib ki, LNG-nin Pakistana tədarükü məsələsi, yeri gəlmişkən, Moskva ilə İslamabad arasında da müzakirə olunub.
Bu boru ilə hər il 12,4 milyard kubmetr qaz ötürülə biləcək (onlar ötürmə qabiliyyətinin 16 milyard kubmetrə qədər artırılmasının mümkünlüyündən də danışırlar).
"Pakistan axını"nın ildə 33 milyard kubmetr "mavi yanacaq" ötürmə gücünə malik olan və hazırda tikilən 1735 kilometrlik TƏPH (Türkmənistan-Əfqanıstan-Pakistan-Hindistan) qaz boru kəməri ilə birləşdiriləcəyi gözlənilir. Beləliklə, TƏPH boru kəməri ilə Türkmənistan qazı da "Pakistan axını"na gedə biləcək.
Bütün yuxarıda deyilənlərə əlavə olaraq, Aleksandr Novak "Rusiya-Qazaxıstan-Özbəkistan-Əfqanıstan-Pakistan" qaz boru kəməri layihəsini perspektivli adlandırıb. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şəriflə görüşündə Rusiyada, Qazaxıstanda və Özbəkistanda bunun üçün artıq yaradılmış infrastrukturdan və "Əfqanıstanla bu məsələnin həllinin" zəruriliyindən danışaraq eyni layihəni müzakirə edib.
Qonşu ölkələr üçün (o cümlədən, tranzit büdcəsinə daxilolmalar və müəyyən regionların, məsələn, Qazaxıstanın qazlaşdırılması daxil olmaqla) açıq-aşkar faydaları ilə yanaşı, bu layihə Rusiya üçün də maraqlı variantdır.
Qaz boru kəməri təbii ki, regionun digər layihələri ilə - TƏPH, "Pakistan axını" və "İran-Pakistan"la (buna Hindistan da əlavə oluna bilər) əlaqəli olacaq. Bu boru sayəsində Rusiya qaz tədarükü üçün yeni bazarlar, xüsusən də Hindistan kimi nəhəng bazarlara çıxa biləcək. Getdikcə mürəkkəbləşən geosiyasi vəziyyət və Avropaya "mavi yanacağın" tədarükünün azalması şəraitində isə ixracın Asiyaya doğru daha çox yönləndirilməsi zərurəti daha aydın olur.
Milli Energetika İnstitutunun baş direktorunun müavini Aleksandr Frolov qeyd edib ki, Qazaxıstan, Özbəkistan və Əfqanıstandan vasitəsilə tranzit yolu ilə Rusiyadan Pakistana qaz boru kəməri layihəsinə dair bəyanatlar ümumiyyətlə Rusiya Federasiyasının İranla əlaqələrinin inkişafını aktivləşdirdikdən sonra gözlənilirdi.
"Əfqanıstan və Pakistandan ərazisindən Hindistana qaz boru kəmərinin keçməsini nəzərdə tutan TƏPH layihəsi var. Öz ehtiyatlarına və regional tərəfdaşa malik olmaqla diqqəti Pakistan və Hindistan bazarına yetirmək məntiqli olardı, bəs İran necə olacaq? Xatırladaq ki, "Qazprom" iranlı həmkarları ilə İran qazından svop sxemi üzrə istifadə etmək imkanları barədə razılığa gəlib. Yəni nəzəri cəhətdən tədarük üçün İran qazından istifadə etməklə bir növ mübadilə aparmaq mümkün olacaq", - deyə ekspert izah edib.
Onun sözlərinə görə, layihənin tezliklə həyata keçirilməsindən danışmağa dəyməz, çünki bu cür qaz boru kəmərləri ən azı dörd-beş il ərzində tikilir, bu isə o deməkdir ki, onu bu onilliyin ikinci yarısından tez istifadə etmək olar.
"Gələcəkdə Xəzər dənizi və İran, Orta və Mərkəzi Asiya vasitəsilə Pakistan və Hindistana qaz boru kəmərlərinin tikintisi layihələri həyata keçirilə bilər. Ancaq bu, ən azı yaxın bir neçə il ərzində olmayacaq. Ola bilsin ki, tikinti 2020-ci ilin ikinci yarısında başlaya bilər", - deyə Stanislav Mitraxoviç qeyd edib.
"Rusiya-Qazaxıstan-Özbəkistan-Əfqanıstan-Pakistan potensial qaz boru kəmərinin gücünə gəlincə, bu, yalnız regiondakı tələbatdan asılı olacaq. Məsələn, Pakistanın qaz istehlakını artırmaq üçün müəyyən planları var, üstəlik, İslamabad "Qazprom"la əməkdaşlıq edir və Orta Asiya ölkələrindən gələn qaz boru kəməri sisteminin yaradılması ölkənin qazlaşdırılmasını sürətləndirə bilər. Eyni zamanda, başa düşmək lazımdır ki, bu, kifayət qədər böyük əhalisi olan (təxminən 228 milyon nəfər - əhalinin sayına görə dünyada 5-ci yerdədir), enerji resurslarına tələbat baxımından böyük potensiala malik olan ölkədir", - Aleksandr Frolov qeyd edir
Bununla yanaşı, ekspert deyir ki, burada Rusiya üçün Hindistana qaz satışının olması daha maraqlıdır.
"Mərc edərəm ki, qazımızın Hindistana gəlməsi mümkündür. Başqa bir şey isə yolun özünün kifayət qədər uzun və çətin olmasıdır. Ona görə də mən Rusiyanın ŞƏT çərçivəsində, yuxarıda dediyim kimi, İran kimi ola biləcək regional tərəfdaşa ehtiyacı var", - deyə ekspert fikrini yekunlaşdırıb.
