https://sputnik.az/20220909/rusiya-neftinin-son-qiymet-heddinin-mueyyen-edilmesinden-sonra-qerbi-ne-gozleyir-445835457.html
Rusiya neftinin son qiymət həddinin müəyyən edilməsindən sonra Qərbi nə gözləyir?
Rusiya neftinin son qiymət həddinin müəyyən edilməsindən sonra Qərbi nə gözləyir?
Sputnik Azərbaycan
İqtisadi mövzular arasında son günlər ən çox müzakirə edilən məsələlərdən biri Rusiya neftinə son qiymət həddinin müəyyən edilməsidir. 09.09.2022, Sputnik Azərbaycan
2022-09-09T08:33+0400
2022-09-09T08:33+0400
2022-09-09T10:04+0400
rusiya
təhlil
neft
neft qiymətləri
qərb
qərb
avropa komissiyası
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42373/04/423730408_0:0:3071:1728_1920x0_80_0_0_d308f6c013afb3034d9a4816b6855367.jpg
"Böyük Yeddilik" adlanan ölkələr (G7 - bura ABŞ, Kanada, Böyük Britaniya, İtaliya, Almaniya, Fransa və Yaponiya daxildir) Rusiya neftinə ən yüksək qiymət həddi tətbiq etmək barədə razılığa gəliblər.Kollektiv Qərb bunu necə edəcək, nəyə ümid edir və bu tədbir hansı effekti verə bilər?Nə özü qazana bilir, nə də insanlara qazandırırÖtən cümə günü keçirilən onlayn sammit zamanı "Böyük Yeddilik" ölkələrinin maliyyə nazirləri Rusiya neftinə ən yüksək qiymət həddi təyin etmək barədə razılığa gəliblər. Üçüncü ölkələr bu qiymət həddinə riayət etməkdən imtina edərsə, Qərb öz operatorlarına "razılaşmayanlara" Rusiya neftini nəql etməyi və tankerləri sığortalamağı qadağan etməklə hədələyir.Sadə dillə desək, Qərbin ideyası belədir: ya bütün dünya Rusiya neftini onların müəyyən etdikləri qiymətdən yüksək olmayan qiymətə almağa razı olmalıdır, ya da kollektiv Qərb öz şirkətlərinə "qara qızıl"ı sığortalamağı və Rusiyadan daşınmasını qadağan edəcək.G7 ölkələrinin bəyanatında ən yüksək hədd ölçüsü göstərilməyib, yalnız onun "bir sıra texniki məlumatlara əsaslanan səviyyədə" təyin olunacağı və lazım gəldikdə düzəlişlər edilə biləcəyi bildirilir. Nüfuzlu beynəlxalq "Bloomberg" agentliyinin məlumatına görə, Rusiya neftinin qiyməti bir barel üçün 40-60 dollar səviyyəsində məhdudlaşdırılacaq.Rusiya Maliyyə Nazirliyi bildirib ki, avqustda "Urals" neftinin orta qiyməti bir barel üçün 74,73 dollar, "Brent" neftinin orta qiyməti isə 97,5 dollar təşkil edib. Rusiya nefti ənənəvi olaraq daha yüksək sıxlığı və kükürd tərkibinə görə "Brent"ə nisbətən endirimlə satılır. Əvvəllər bu endirim bir barel üçün 1-2 dollar təşkil edirdisə, indi - logistika ilə bağlı çətinliklər və bəzi idxalçıların Rusiya neftini almaqdan imtina etməsi üzündən - təxminən 23% təşkil edir (fevral-mart aylarında 40 dollara çatıb, lakin tədarükün yenidən yönləndirilməsi və tələbin artması fonunda azalma tendensiyası müşahidə olunub).Ayrı-ayrılıqda xatırlatmaq istərdim ki, cari il üçün Rusiya büdcəsində bir barel üçün 44,2 dollar qiymət qoyulub (bu səviyyədən yuxarı alınan hər şey əlavə gəlir hesab olunur). Buna görə də, qeyri-adi böyük endirimlə belə, Rusiya neft və neft məhsullarının ixracından çox gəlir əldə edir (və bu endirim, əslində, neft axınlarını həvəslə böyük həcmdə cari bazar qiymətlərinə nisbətən endirimlə almaq istəyən Asiya ölkələrinə yenidən yönəltməyə kömək edir).Dünyanın qalan hissəsi G7-ni dəstəkləyəcəkmi?Rusiya neftinə ən son qiymətlərin tətbiqinin "işləməsi" üçün bütün dünyanın "Böyük Yeddilik" tərəfindən uydurulmuş yüksək qiymət həddini dəstəkləməsi lazımdır. Xüsusilə Hindistan və Çin – hansı ki, bu gün Rusiyanın "qara qızıl"ın əsas alıcılarından biridirlər.Bunu Qərbdə də başa düşürlər. ABŞ-ın maliyyə naziri Canet Yelen hətta Çin Baş nazirinin müavini Lyu He ilə bu addımı müzakirə etdiyini və onunla "bu istiqamətdə əlaqələri davam etdirməyə hazır olduğunu" ifadə etdiyinə dair açıqlama verib.Doğrudur, görünür, xanım Yelen özünə bir az xəyal qurmağa icazə verib, "özünü buludların altında görən" Xarici İşlər Nazirlikləri ötən günlərdə G7 ölkələrinin Rusiya neftinə ən yüksək qiymət həddi tətbiq etməsi qərarına açıq şəkildə qarşı çıxıb və G7 dövlətlərinin mövqeyinə yenidən baxılmasına israr edib."Economic Times" qəzeti bildirir ki, Hindistan hakimiyyəti də bu təşəbbüsdən məmnun deyil. Nəşr Hindistan hökumət rəsmisinə istinadən yazır ki, bazarda Rusiyaya (xüsusən də İran və Venesuela) alternativ satıcılar peyda olana qədər, hətta məhdudiyyətləri belə (onların tətbiqi ilə bağlı deyil) müzakirə etməkdən söhbət gedə bilməz.Xatırladaq ki, Venesuela və İran bir sıra Qərb sanksiyaları altındadır və onların dünya bazarlarına neft tədarükü bu gün ciddi şəkildə məhduddur və ya qeyri-mümkündür.Son vaxtlar Tehrana dünya bazarına neft ixracını bərpa etməyə imkan verəcək İran nüvə proqramı üzrə hərtərəfli fəaliyyət planının bərpası ilə bağlı ABŞ və İran danışıqları haqqında mütəmadi olaraq məlumatlar yayılır.Ancaq İrandan neft bazara ötürülərsə (çətin belə olsun, axı bu, İranın özü üçün sərfəli olmayan "qara qızıl"ın qiymətini aşağı salacaq), o zaman OPEC+ ölkələrinin buna sevinməsi ehtimalı az olacaq. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanının energetika naziri, şahzadə Əbdüləziz bin Salman bu yaxınlarda eyham vurub ki, neft bazarlarındakı yüksək dəyişkənliyə cavab olaraq, kartel hasilatın azaldılması barədə qərar qəbul edə bilər (yeri gəlmişkən, istehsalın tədricən artırılmasından iki il sonra kartel ölkələri onun yenidən azaldılmasına qayıtmaq qərarına gəlib - indiyə qədər oktyabr ayında simvolik olaraq gündə 100 min barel, lakin eyham aydındır).Ümumiyyətlə, neft ixrac edən ölkələr Rusiya neftinin ən yüksək qiymət həddini necə qəbul edə bilərlər? Əgər Rusiyanın "qara qızılı"ı bir barrel üçün 40 dollara başa gəlirsə, məsələn, Ərəbistan qızılının qiyməti 100 dollardır, o zaman hamı neft almaq üçün Rusiyaya qaçacaq və Səudiyyə Ərəbistan ya öz malının qiymətini aşağı salmağa məcbur olacaq, ya da bazarın əhəmiyyətli bir hissəsini itirəcək.Bu, heç kimə sərfəli deyil, buna görə də bazarın Rusiya nefti üçün yüksək qiymət həddinin tətbiqi ideyasını qəbul etməməsi tamamilə aydındır.Unutmamalıyıq ki, Rusiya və İran bütün sahələrdə - hərbi, iqtisadi, enerji sahələrində əməkdaşlıq qurur... Neft qıtlığı şəraitində ölkələr bir-biri ilə rəqabət aparmaq əvəzinə, sadəcə olaraq, "bazarları dəyişdirə" və ən azı qazanc əldə edə bildiyi halda İran Qərb ölkələrini razı salmaq üçün Rusiyanın zərərinə hərəkət edəcəkmi? Çətin belə olsun.Gəlin qayıdaq mətləbə...Xoşagəlməzdir, lakin faciəvi deyilƏn son qiymət həddinin müəyyən edilməsi ideyasından imtina edən Rusiyanın "qara qızıl"ını idxal edən ölkələrin taleyi necə olacaq? Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, Qərb operatorlarına bu ölkələrə neftin sığortalanması və nəql edilməsi qadağan olunacaq.Qeyd edək ki, dünyada gəmilərin təxminən 90-95%-i Londonda yerləşən "İnternational Group of P&I Clubs" ("Qarşılıqlı sığorta klublarının beynəlxalq qrupu") assosiasiyası vasitəsilə sığortalanır. Yəni plan belədir: bizim qaydalarımıza əməl etmək istəmirsinizsə, bu nefti əldə edə bilməycəksiniz.Ancaq, Rusiya neftinin daşınmasında iştirak edə biləcək Qərb şirkətləri tərəfindən sığortalanmayan paralel donanmanın da olduğunu söyləmək lazımdır. Bundan əlavə, Rusiya neftinin alışını xeyli artıran Çin və Hindistan dövlətə məxsus olan "Rusiya Milli Təkrar Sığorta Şirkətindən" sığorta qəbul edir və gəmilərə təhlükəsizlik sertifikatlarını təqdim edir.Bu o deməkdir ki, Rusiya yeni alıcılarla yanaşı, Avropa sığorta bazarına alternativlər tapır.Təbii ki, sığorta qadağası üzündən Rusiya neftinin tədarük həcminin azalması şəklində müəyyən təsir olduqca mümkündür. Lakin burada başa düşmək lazımdır ki, neft bazarındakı təklifin azalması qiymətlərin güclü bahalaşması ilə nəticələnəcək.Bu o deməkdir ki, nəticədə vəziyyət belə ola bilər: bazarda sərbəst həcmlər çox azalır, qiymətlər buna görə inanılmaz dərəcədə yüksəlir, bunun nəticəsində Rusiya daha az satır, ancaq eyni zamanda da daha çox qazanır.Neftin yüksək qiymət həddi Aİ-nin əvvəllər qəbul etdiyi sanksiyalarla birlikdə qüvvəyə minməlidir: dekabrın 5-dən xam neftə, fevralın 5-dən isə onun emal olunmuş məhsullarına.Rusiyanın cavabı son dərəcə sadədirQərbdə, xüsusən də ABŞ-da başa düşürlər ki, Rusiya nefti olmadan bazar zəifləyəcək. Məsələn, ABŞ-ın maliyyə naziri Canet Yelen bildirib ki, Rusiyanın "qara qızıl"ın məhdud qiyməti elə səviyyədə olmalıdır ki, Rusiyaya onun hasilatını davam etdirmək sərfəli olsun.Xanım Yelen nədənsə belə qərara gəlib ki, Moskva nefti Avropa ölkələrinə güzəştli qiymətə (bazar qiymətindən xeyli aşağı) satmağa razılıq verməyə məcbur olacaq.Vəziyyətin absurdluğunu başa düşmək üçün təsəvvür edin ki, evinizə xidmət edən enerji şirkətinin sizi elektrik enerjisi ilə təmin etməklə onu həddən artıq zənginləşdirməyə qərar verirsiniz. Və bu fonda siz məhz bu şirkətin ofisinə gəlib onlara elektrik enerjisi haqqının iki qat az pul ödəyəcəyinizi bəyan edirsiniz. Təəccüblənə bilərsiniz, ancaq onlar sizin işığınızı söndürəcəklər.Burada da belədir: Rusiya baş nazirin müavini Aleksandr Novak bildirib ki, Rusiya sadəcə olaraq yüksək qiymət həddi tətbiq edən ölkələrə neft və neft məhsullarının tədarükünü dayandıracaq."Biz bazar olmayan şəraitdə işləməyəcəyik", - deyə o bildirib.Ola bilsin ki, kollektiv Qərb bütün dünyaya ədalətli və azad bazarın üstünlüklərindən və bu postulatı necə öz siyasətinin əsasına çevirdiyi barədə səylə danışdığını unudub. Yəqin ki, Qərb enerji resurslarına tətbiq olunan embarqo ən güclü qiymət artımına, bazarlarda qıtlığa və enerji böhranlarına səbəb olduğu tarixi dərsləri də unudub. Amma görünür, qarşıdan gələn qiymət sıçrayışı onlara bütün bunları xatırladacaq - neftin gələcək qiymətlərinin proqnozları bir barel üçün 350-400 dollara çatır.Digər belə yüksək qiymətlər haqqında da ABŞ-ın "J.P. Morgan Chase & Co" bankında danışırlar. Bu, Rusiya G7-nin anti-bazar tədbirinə cavab olaraq hasilatı azaldacağı halda baş verəcək (bunu etməyi vəd edir).Bildirilir ki, əgər Rusiya hasilatı sutkada 3 milyon barelə qədər azaltsa, o zaman neftin qiyməti bir barel üçün 190 dollara qədər yüksələcək. Eyni zamanda, bank analitikləri qeyd edir ki, Rusiya iqtisadiyyata həddindən artıq zərər vermədən hasilatı sutkada 5 milyon barelə qədər (yəni demək olar ki, yarısı) azaltmağa imkan verə bilər.Praqada artıq 70 mindən çox insan etiraz aksiyası keçirərkən hökumətin istefasını, Ukraynaya silah tədarükünün dayandırılmasını və Rusiyaya qarşı neytral mövqe tutulmasını tələb edəndə Avropa daha bir qiymət artımına tab gətirə biləcəkmi? Oxşar kütləvi nümayişlər demək olar ki, bütün Avropada keçirilir və bütün bunlar yalnız Aİ ölkələrinin vətəndaşları arasında narazılığın təzahürünün başlanğıcı kimi görünür.Enerji böhranının kəskinləşməsiNeftlə bağlı vəziyyət, görünür, qaza bənzər şəkildə inkişaf edəcək: yüksək qiymətlər, bazarda yanacaq qıtlığı, Avropada zavodların bağlanması, əhali üçün böyük hesablar, çaxnaşma və Avropada minlərlə etiraz aksiyası.Yeri gəlmişkən, Avropa Komissiyası dahi fikirləri ilə sevindirməyə davam edir - bu ərəfədə onlar Rusiya qazına yüksək qiymət həddinin tətbiq edilməsini də təklif ediblər. Yalnız xatırladaq ki, Norveç bu yaxınlarda qaz qiymətlərinin könüllü şəkildə endirilməsindən imtina edib - hakimiyyət öz avropalı tərəfdaşlarının isti münasibəti naminə belə, biznesə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlər tətbiq etmək istəmir. Avropa niyə Rusiyanın bu fikirlə razılaşacağını düşünür? – bu bir sirr olaraq qalır.Ancaq biz artıq bu təşəbbüslərin daha çox proqnozlaşdırıla bilən nəticəsini gördük – Rusiyanın texniki nasazlıqlar və sanksiyalar üzündən təmir işləri apara bilməməsi ilə əlaqədar "Şimal axını-1" vasitəsilə "mavi yanacağın" nəqli dayandırılıb.Bu isə o deməkdir ki, Ukrayna üzərindən tranzitdən başqa (gündə mümkün olan 109,59 milyon kubmetr əvəzinə təxminən 40 milyon kubmetr) Avropaya qaz tədarükü praktiki olaraq kəsilib. Nəticədə min kubmetr qazın dəyəri 2,2 min dolları (pik nöqtədə 3,5 min dollardan yuxarıdır), ekspertlərin proqnozlarına görə isə qışda 4 min dolları keçə bilər.İndi neft bazarında da bu maraqlı hekayənin təkrarlanmasını, onun ardınca isə Avropada etiraz dalğalarını və Rusiya-Avropa münasibətlərində yeni gözlənilməz dövrü gözləmək olar.
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2022
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
rusiya, neft, neft qiymətləri, qərb, qərb, avropa komissiyası
rusiya, neft, neft qiymətləri, qərb, qərb, avropa komissiyası
"Böyük Yeddilik" adlanan ölkələr (G7 - bura ABŞ, Kanada, Böyük Britaniya, İtaliya, Almaniya, Fransa və Yaponiya daxildir) Rusiya neftinə ən yüksək qiymət həddi tətbiq etmək barədə razılığa gəliblər.
Kollektiv Qərb bunu necə edəcək, nəyə ümid edir və bu tədbir hansı effekti verə bilər?
Nə özü qazana bilir, nə də insanlara qazandırır
Ötən cümə günü keçirilən onlayn sammit zamanı "Böyük Yeddilik" ölkələrinin maliyyə nazirləri Rusiya neftinə ən yüksək qiymət həddi təyin etmək barədə razılığa gəliblər. Üçüncü ölkələr bu qiymət həddinə riayət etməkdən imtina edərsə, Qərb öz operatorlarına "razılaşmayanlara" Rusiya neftini nəql etməyi və tankerləri sığortalamağı qadağan etməklə hədələyir.
Sadə dillə desək, Qərbin ideyası belədir: ya bütün dünya Rusiya neftini onların müəyyən etdikləri qiymətdən yüksək olmayan qiymətə almağa razı olmalıdır, ya da kollektiv Qərb öz şirkətlərinə "qara qızıl"ı sığortalamağı və Rusiyadan daşınmasını qadağan edəcək.
G7 ölkələrinin bəyanatında ən yüksək hədd ölçüsü göstərilməyib, yalnız onun "bir sıra texniki məlumatlara əsaslanan səviyyədə" təyin olunacağı və lazım gəldikdə düzəlişlər edilə biləcəyi bildirilir. Nüfuzlu beynəlxalq "Bloomberg" agentliyinin məlumatına görə, Rusiya neftinin qiyməti bir barel üçün 40-60 dollar səviyyəsində məhdudlaşdırılacaq.
Rusiya Maliyyə Nazirliyi bildirib ki, avqustda "Urals" neftinin orta qiyməti bir barel üçün 74,73 dollar, "Brent" neftinin orta qiyməti isə 97,5 dollar təşkil edib. Rusiya nefti ənənəvi olaraq daha yüksək sıxlığı və kükürd tərkibinə görə "Brent"ə nisbətən endirimlə satılır. Əvvəllər bu endirim bir barel üçün 1-2 dollar təşkil edirdisə, indi - logistika ilə bağlı çətinliklər və bəzi idxalçıların Rusiya neftini almaqdan imtina etməsi üzündən - təxminən 23% təşkil edir (fevral-mart aylarında 40 dollara çatıb, lakin tədarükün yenidən yönləndirilməsi və tələbin artması fonunda azalma tendensiyası müşahidə olunub).
Ayrı-ayrılıqda xatırlatmaq istərdim ki, cari il üçün Rusiya büdcəsində bir barel üçün 44,2 dollar qiymət qoyulub (bu səviyyədən yuxarı alınan hər şey əlavə gəlir hesab olunur). Buna görə də, qeyri-adi böyük endirimlə belə, Rusiya neft və neft məhsullarının ixracından çox gəlir əldə edir (və bu endirim, əslində, neft axınlarını həvəslə böyük həcmdə cari bazar qiymətlərinə nisbətən endirimlə almaq istəyən Asiya ölkələrinə yenidən yönəltməyə kömək edir).
Dünyanın qalan hissəsi G7-ni dəstəkləyəcəkmi?
Rusiya neftinə ən son qiymətlərin tətbiqinin "işləməsi" üçün bütün dünyanın "Böyük Yeddilik" tərəfindən uydurulmuş yüksək qiymət həddini dəstəkləməsi lazımdır. Xüsusilə Hindistan və Çin – hansı ki, bu gün Rusiyanın "qara qızıl"ın əsas alıcılarından biridirlər.
Bunu Qərbdə də başa düşürlər. ABŞ-ın maliyyə naziri Canet Yelen hətta Çin Baş nazirinin müavini Lyu He ilə bu addımı müzakirə etdiyini və onunla "bu istiqamətdə əlaqələri davam etdirməyə hazır olduğunu" ifadə etdiyinə dair açıqlama verib.
Doğrudur, görünür, xanım Yelen özünə bir az xəyal qurmağa icazə verib, "özünü buludların altında görən" Xarici İşlər Nazirlikləri ötən günlərdə G7 ölkələrinin Rusiya neftinə ən yüksək qiymət həddi tətbiq etməsi qərarına açıq şəkildə qarşı çıxıb və G7 dövlətlərinin mövqeyinə yenidən baxılmasına israr edib.
"Economic Times" qəzeti bildirir ki, Hindistan hakimiyyəti də bu təşəbbüsdən məmnun deyil. Nəşr Hindistan hökumət rəsmisinə istinadən yazır ki, bazarda Rusiyaya (xüsusən də İran və Venesuela) alternativ satıcılar peyda olana qədər, hətta məhdudiyyətləri belə (onların tətbiqi ilə bağlı deyil) müzakirə etməkdən söhbət gedə bilməz.
Xatırladaq ki, Venesuela və İran bir sıra Qərb sanksiyaları altındadır və onların dünya bazarlarına neft tədarükü bu gün ciddi şəkildə məhduddur və ya qeyri-mümkündür.
Son vaxtlar Tehrana dünya bazarına neft ixracını bərpa etməyə imkan verəcək İran nüvə proqramı üzrə hərtərəfli fəaliyyət planının bərpası ilə bağlı ABŞ və İran danışıqları haqqında mütəmadi olaraq məlumatlar yayılır.
Ancaq İrandan neft bazara ötürülərsə (çətin belə olsun, axı bu, İranın özü üçün sərfəli olmayan "qara qızıl"ın qiymətini aşağı salacaq), o zaman OPEC+ ölkələrinin buna sevinməsi ehtimalı az olacaq. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanının energetika naziri, şahzadə Əbdüləziz bin Salman bu yaxınlarda eyham vurub ki, neft bazarlarındakı yüksək dəyişkənliyə cavab olaraq, kartel hasilatın azaldılması barədə qərar qəbul edə bilər (yeri gəlmişkən, istehsalın tədricən artırılmasından iki il sonra kartel ölkələri onun yenidən azaldılmasına qayıtmaq qərarına gəlib - indiyə qədər oktyabr ayında simvolik olaraq gündə 100 min barel, lakin eyham aydındır).
Ümumiyyətlə, neft ixrac edən ölkələr Rusiya neftinin ən yüksək qiymət həddini necə qəbul edə bilərlər? Əgər Rusiyanın "qara qızılı"ı bir barrel üçün 40 dollara başa gəlirsə, məsələn, Ərəbistan qızılının qiyməti 100 dollardır, o zaman hamı neft almaq üçün Rusiyaya qaçacaq və Səudiyyə Ərəbistan ya öz malının qiymətini aşağı salmağa məcbur olacaq, ya da bazarın əhəmiyyətli bir hissəsini itirəcək.
Bu, heç kimə sərfəli deyil, buna görə də bazarın Rusiya nefti üçün yüksək qiymət həddinin tətbiqi ideyasını qəbul etməməsi tamamilə aydındır.
Unutmamalıyıq ki, Rusiya və İran bütün sahələrdə - hərbi, iqtisadi, enerji sahələrində əməkdaşlıq qurur... Neft qıtlığı şəraitində ölkələr bir-biri ilə rəqabət aparmaq əvəzinə, sadəcə olaraq, "bazarları dəyişdirə" və ən azı qazanc əldə edə bildiyi halda İran Qərb ölkələrini razı salmaq üçün Rusiyanın zərərinə hərəkət edəcəkmi? Çətin belə olsun.
Xoşagəlməzdir, lakin faciəvi deyil
Ən son qiymət həddinin müəyyən edilməsi ideyasından imtina edən Rusiyanın "qara qızıl"ını idxal edən ölkələrin taleyi necə olacaq? Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, Qərb operatorlarına bu ölkələrə neftin sığortalanması və nəql edilməsi qadağan olunacaq.
Qeyd edək ki, dünyada gəmilərin təxminən 90-95%-i Londonda yerləşən "İnternational Group of P&I Clubs" ("Qarşılıqlı sığorta klublarının beynəlxalq qrupu") assosiasiyası vasitəsilə sığortalanır. Yəni plan belədir: bizim qaydalarımıza əməl etmək istəmirsinizsə, bu nefti əldə edə bilməycəksiniz.
Ancaq, Rusiya neftinin daşınmasında iştirak edə biləcək Qərb şirkətləri tərəfindən sığortalanmayan paralel donanmanın da olduğunu söyləmək lazımdır. Bundan əlavə, Rusiya neftinin alışını xeyli artıran Çin və Hindistan dövlətə məxsus olan "Rusiya Milli Təkrar Sığorta Şirkətindən" sığorta qəbul edir və gəmilərə təhlükəsizlik sertifikatlarını təqdim edir.
Bu o deməkdir ki, Rusiya yeni alıcılarla yanaşı, Avropa sığorta bazarına alternativlər tapır.
Təbii ki, sığorta qadağası üzündən Rusiya neftinin tədarük həcminin azalması şəklində müəyyən təsir olduqca mümkündür. Lakin burada başa düşmək lazımdır ki, neft bazarındakı təklifin azalması qiymətlərin güclü bahalaşması ilə nəticələnəcək.
Bu o deməkdir ki, nəticədə vəziyyət belə ola bilər: bazarda sərbəst həcmlər çox azalır, qiymətlər buna görə inanılmaz dərəcədə yüksəlir, bunun nəticəsində Rusiya daha az satır, ancaq eyni zamanda da daha çox qazanır.
Neftin yüksək qiymət həddi Aİ-nin əvvəllər qəbul etdiyi sanksiyalarla birlikdə qüvvəyə minməlidir: dekabrın 5-dən xam neftə, fevralın 5-dən isə onun emal olunmuş məhsullarına.
Rusiyanın cavabı son dərəcə sadədir
Qərbdə, xüsusən də ABŞ-da başa düşürlər ki, Rusiya nefti olmadan bazar zəifləyəcək. Məsələn, ABŞ-ın maliyyə naziri Canet Yelen bildirib ki, Rusiyanın "qara qızıl"ın məhdud qiyməti elə səviyyədə olmalıdır ki, Rusiyaya onun hasilatını davam etdirmək sərfəli olsun.
Xanım Yelen nədənsə belə qərara gəlib ki, Moskva nefti Avropa ölkələrinə güzəştli qiymətə (bazar qiymətindən xeyli aşağı) satmağa razılıq verməyə məcbur olacaq.
Vəziyyətin absurdluğunu başa düşmək üçün təsəvvür edin ki, evinizə xidmət edən enerji şirkətinin sizi elektrik enerjisi ilə təmin etməklə onu həddən artıq zənginləşdirməyə qərar verirsiniz. Və bu fonda siz məhz bu şirkətin ofisinə gəlib onlara elektrik enerjisi haqqının iki qat az pul ödəyəcəyinizi bəyan edirsiniz. Təəccüblənə bilərsiniz, ancaq onlar sizin işığınızı söndürəcəklər.
Burada da belədir: Rusiya baş nazirin müavini Aleksandr Novak bildirib ki, Rusiya sadəcə olaraq yüksək qiymət həddi tətbiq edən ölkələrə neft və neft məhsullarının tədarükünü dayandıracaq.
"Biz bazar olmayan şəraitdə işləməyəcəyik", - deyə o bildirib.
Ola bilsin ki, kollektiv Qərb bütün dünyaya ədalətli və azad bazarın üstünlüklərindən və bu postulatı necə öz siyasətinin əsasına çevirdiyi barədə səylə danışdığını unudub. Yəqin ki, Qərb enerji resurslarına tətbiq olunan embarqo ən güclü qiymət artımına, bazarlarda qıtlığa və enerji böhranlarına səbəb olduğu tarixi dərsləri də unudub. Amma görünür, qarşıdan gələn qiymət sıçrayışı onlara bütün bunları xatırladacaq - neftin gələcək qiymətlərinin proqnozları bir barel üçün 350-400 dollara çatır.
Digər belə yüksək qiymətlər haqqında da ABŞ-ın "J.P. Morgan Chase & Co" bankında danışırlar. Bu, Rusiya G7-nin anti-bazar tədbirinə cavab olaraq hasilatı azaldacağı halda baş verəcək (bunu etməyi vəd edir).
Bildirilir ki, əgər Rusiya hasilatı sutkada 3 milyon barelə qədər azaltsa, o zaman neftin qiyməti bir barel üçün 190 dollara qədər yüksələcək. Eyni zamanda, bank analitikləri qeyd edir ki, Rusiya iqtisadiyyata həddindən artıq zərər vermədən hasilatı sutkada 5 milyon barelə qədər (yəni demək olar ki, yarısı) azaltmağa imkan verə bilər.
Praqada artıq 70 mindən çox insan etiraz aksiyası keçirərkən hökumətin istefasını, Ukraynaya silah tədarükünün dayandırılmasını və Rusiyaya qarşı neytral mövqe tutulmasını tələb edəndə Avropa daha bir qiymət artımına tab gətirə biləcəkmi? Oxşar kütləvi nümayişlər demək olar ki, bütün Avropada keçirilir və bütün bunlar yalnız Aİ ölkələrinin vətəndaşları arasında narazılığın təzahürünün başlanğıcı kimi görünür.
Enerji böhranının kəskinləşməsi
Neftlə bağlı vəziyyət, görünür, qaza bənzər şəkildə inkişaf edəcək: yüksək qiymətlər, bazarda yanacaq qıtlığı, Avropada zavodların bağlanması, əhali üçün böyük hesablar, çaxnaşma və Avropada minlərlə etiraz aksiyası.
Yeri gəlmişkən, Avropa Komissiyası dahi fikirləri ilə sevindirməyə davam edir - bu ərəfədə onlar Rusiya qazına yüksək qiymət həddinin tətbiq edilməsini də təklif ediblər. Yalnız xatırladaq ki, Norveç bu yaxınlarda qaz qiymətlərinin könüllü şəkildə endirilməsindən imtina edib - hakimiyyət öz avropalı tərəfdaşlarının isti münasibəti naminə belə, biznesə bazar qiymətlərindən aşağı qiymətlər tətbiq etmək istəmir. Avropa niyə Rusiyanın bu fikirlə razılaşacağını düşünür? – bu bir sirr olaraq qalır.
Ancaq biz artıq bu təşəbbüslərin daha çox proqnozlaşdırıla bilən nəticəsini gördük – Rusiyanın texniki nasazlıqlar və sanksiyalar üzündən təmir işləri apara bilməməsi ilə əlaqədar "Şimal axını-1" vasitəsilə "mavi yanacağın" nəqli dayandırılıb.
Bu isə o deməkdir ki, Ukrayna üzərindən tranzitdən başqa (gündə mümkün olan 109,59 milyon kubmetr əvəzinə təxminən 40 milyon kubmetr) Avropaya qaz tədarükü praktiki olaraq kəsilib. Nəticədə min kubmetr qazın dəyəri 2,2 min dolları (pik nöqtədə 3,5 min dollardan yuxarıdır), ekspertlərin proqnozlarına görə isə qışda 4 min dolları keçə bilər.
İndi neft bazarında da bu maraqlı hekayənin təkrarlanmasını, onun ardınca isə Avropada etiraz dalğalarını və Rusiya-Avropa münasibətlərində yeni gözlənilməz dövrü gözləmək olar.
