Qələm - Sputnik Azərbaycan, 1920
TƏHLİL
Sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi, mədəniyyət, idman və digər sahələrə aid aktual təhlillər

"Kiyevin üzərində buludlar toplanır". Zelenskinin əvəzləyicisi hazırlanır

© AP Photo / Efrem LukatskyVladimir Zelenski, arxiv şəkli
Vladimir Zelenski, arxiv şəkli - Sputnik Azərbaycan, 1920, 11.08.2022
Abunə olmaq
Ekspertin fikrincə, gec-tez Ukrayna prezidenti və ətrafının bəzi nümayəndələri günah keçisinə çevriləcək. Amma Rusiya ilə münasibətlərdə bu, heç nəyi kökündən dəyişməyəcək.
BAKI, 11 avqust — Sputnik, Renat Abdullin. Amnesty International-ın (AI) Ukraynanın müharibə qaydalarını pozması ilə bağlı qalmaqallı hesabatı sübut etdi ki, Qərbdə heç də hamı Kiyevi dəstəkləmir. Prezident Volodimir Zelenski beynəlxalq hüquq müdafiəçilərini Moskvanın maraqlarına lobbiçilik etməkdə ittiham edib. Ukrayna siyasətinin xarici qiymətləndirməsinin necə və niyə dəyişdiyi haqqında - RİA Novosti-nin materialında.
Beynəlxalq normaların pozulması
"Ukraynanın müharibə taktikası mülki əhalini təhlükə altında qoyur" – bu, Amnesty International-ın hesabatının əsas mesajıdır. Hüquq müdafiəçilərinin sözlərinə görə, Ukrayna silahlı qüvvələri təkcə mülki obyektlərin bilavasitə yaxınlığında deyil, həm də onların ərazisində öz mövqelərini təchiz edir. Xüsusilə xəstəxanalarda və məktəblərdə.
"Bu taktikalar beynəlxalq humanitar hüququ pozur və mülki obyektləri hərbi hədəflərə çevirir. <…> Biz Ukrayna qüvvələrinin məskunlaşan ərazilərdə hərəkət edərkən mülki insanları riskə atdığı və müharibə qanunlarını pozduğu halları sənədləşdirmişik", - deyə AI-nın baş katibi Aqnes Kallamard bildirib.
Təşkilat sübut kimi yerli ifadələrə, peyk şəkillərinə, foto və video sübutlara istinad edir. "Ukrayna qüvvələri yaşayış məntəqələrindən zərbələr endirib, həmçinin (Ukrayna), vilayətlərinin 19 şəhər və kəndində yaşayış binalarına yerləşdirilib. <…> Əsgərlərin yerləşdiyi yaşayış massivlərinin əksəriyyəti cəbhə xəttindən bir neçə kilometr aralıda yerləşirdi. Mümkün alternativlər var idi. Mülki əhali üçün təhlükə yaratmayan, məsələn, yaxınlıqdakı hərbi bazalar, sıx meşələr və ya yaşayış məntəqələrindən uzaqda yerləşən digər tikililər mövcuddur", - deyə hüquq müdafiəçiləri Ukrayna silahlı qüvvələrinin mülki əhalini potensial zərbələrdən çıxarmaq üçün cəhdləri barədə heç bir məlumatın olmadığını ayrıca vurğulayırlar.
Məsələn, Ukrayna ordusu Nikolayevin cənub ətraflarında, Lisiçanskda, Xarkovda bu cür hərəkət edib. Orada Ukrayna silahlı qüvvələri yaşayış binalarına yaxın mövqeləri təchiz edib, amma insanlar evakuasiya olunmayıb. Bütün bunlar mülki əhalinin itkisinə səbəb olub.
"Aprelin 28-də Ukrayna qüvvələrinin kompleksin ərazisində baza yaratması nəticəsində Xarkov ətrafında yerləşən tibbi laboratoriyanın iki əməkdaşı yaralanıb. Xəstəxanaların hərbi məqsədlər üçün istifadəsi beynəlxalq humanitar hüququn açıq şəkildə pozulmasıdır", - deyə AI qeyd edib.
29 məktəbdən 22-də isə təşkilat ya binalardan döyüş mövqeləri kimi istifadə edən əsgərləri, ya da "hərbi fəaliyyət"in sübutunu - sursat və ordu paylarını tapıb.
Ukrayna müdafiə nazirliyi AI-nın işinin nəticələrini şərh etməkdən imtina edib. Lakin prezident aparatında buna reaksiya veriblər.
Kəskin reaksiya
Hesabatın dərcinin ilk nəticəsi AI-nın Ukrayna bölməsinin direktoru Oksana Pokalçukun istefa verməsidir. Onun sözlərinə görə, o, son ana qədər Ukrayna silahlı qüvvələrinin pozuntuları ilə bağlı mətnin geri götürüləcəyini gözləyirdi.
Daha sonra Volodimir Zelenski sənədi tənqid edərək, əslində hüquq müdafiəçilərini Moskvanın tərəfində oynamaqda və Rusiyanı "amnistiyaya cəhd etməkdə" günahlandırıb.
Rusiyanın ABŞ-dakı səfirliyi isə əksinə, AI ilə bağlı araşdırmanın nəticələrini həvəslə qəbul edib və ümid etdiyini bildirib ki, "tədqiqat ABŞ-dakı auditoriyaya düzgün nəticə çıxarmağa kömək edəcək".
Kiyevin kəskin reaksiyasına görə hüquq müdafiəçiləri əlavə bəyanat yayaraq, "mətbuat açıqlamasının yaratdığı həyəcan və qəzəbdən" təəssüfləniblər. Amma reportajın mətni saytdan silinməyib.
Artan tendensiya
AI-nın rezonanslı hesabatı başqa bir qalmaqal fonunda gəlib: Amerikanın CBS televiziya kanalı Ukraynaya xaricdən silah tədarükü haqqında bir film çəkib. Filmdə silahların 60 faizindən çoxunun cəbhə xəttinə çatmadığı, ancaq qara bazara getdiyi qeyd edilib.
Amnesty International -ın böhran vəziyyətləri üzrə baş məsləhətçisi Donatella Rovera vəziyyəti sabitləşdirmək üçün göndərilən silahların çox vaxt terrorçuların əlinə keçdiyi İraq və Əfqanıstanı misal çəkib.
O və digər CBS ekspertləri Ukraynada silahların son təyinat yerinə qədər daşınmasını izləmək üçün xaricdən idarə olunan monitorinq mexanizminin yaradılmasını təklif ediblər.
Bütün bu nəticələr həm siyasətçilər, həm də sıravi şərhçilər arasında tənqid dalğasına səbəb olub. Narazılar müəllifləri Kiyevə yardımın dayandırılmasına haqq qazandırmağa çalışmaqda və beləliklə də Rusiyanın "dəyirmanına su tökməkdə" ittiham ediblər.
Nəticədə film kanalın saytından silinib. Onun süjeti yalnız qismən təkrarlanmış mətndə mövcuddur.
Zelenskiyə siqnal
Amnesty International nominal olaraq müstəqil olsa da, onun hökumət institutları ilə əlaqələri çoxdan məlumdur. Təşkilat ABŞ Dövlət departamenti və digər qurumlar tərəfindən maliyyələşdirilir. Müəyyən bir ölkədə AI ilə bağlı problem yaranarsa, ilk növbədə Amerika diplomatları işə qoşulurlar. Ona görə də Zelenskinin hüquq müdafiəçilərinin gəldiyi nəticəyə kəskin reaksiyası tamamilə başa düşüləndir: o, Vaşinqtonun açıq mesajını tanıyıb.
Ukrayna daxilində də Qərbin artıq prezidentlə hesablaşmadığına dair spekulyasiyalar artır. Bunu təkcə mediadakı tənqidi materiallar deyil, həm də Kiyevə, məsələn, Almaniyadan növbəti yardım paketlərinin dayandırılması da sübut edir.
Buna baxmayaraq, politoloq, "Minçenko konsaltinq" fondunun prezidenti Yevgeni Minçenkonun fikrincə, Qərbin Zelenskiyə stavkası hələ də aktualdır. Bunu dolayısı ilə ona ünvanlanan tənqidlərə reaksiya ilə qiymətləndirmək olar. "Ukrayna tərəfinin doğruluğuna şübhə yaradan bütün nöqteyi-nəzərlərə təzyiqlər var. Ona görə də biz həm Amnesty International-ın üzr istəməsini, həm də CBS-in saytından Kiyevə silah tədarükü ilə bağlı filmin çıxarılmasını görürük. ABŞ üçün, bu vəziyyət əlverişlidir - bunların hamısı, Vaşinqtonun anlayışına görə, Rusiyanı zəiflətməyə çalışır", - deyə ekspert izah edir.
Siyasi informasiya Mərkəzinin baş direktoru Aleksey Muxin də qeyd edir ki, Zelenskinin Qərb tərəfindən "sızdırılması" barədə danışmaq hələ tezdir. Amma o, bu perspektivi real hesab edir.
"Onun vaxtına hələ də var. Amma Ukrayna prezidentinin üzərinə buludların çökməsi aşkar faktdır," — politoloq belə deyir. – "Görünən odur ki, Qərb əsassız gözləntilərə görə manevr etməli olur. Əvvəlcə orada Rusiyanın Ukraynada xüsusi əməliyyatının tez və uğursuz olacağına ümid edirdilər. Qərb oyunçularında müəyyən mənəvi üstünlük var idi. Ancaq bu, baş vermədi. İndi onlar günahkarları axtarırlar ".
Amnesty International-ın hesabatına gəlincə, Muxin xatırladır ki, bu təşkilat rəsmi olaraq obyektivlik prinsiplərinə əməl edir. Doğrudur, belə bir qeyd-şərtlə: "Onlar etiraf etməmək mümkün olmayanı mütəmadi olaraq etiraf edirlər. Ən azından qərəzsiz müşahidəçilərin reputasiyasını qorumaq xatirinə. Amma bunu sonradan obyektivliyə istinad edərək, tam tendensiyalı hesabatlar yaymaq üçün edirlər. Ona görə də bu vəziyyətdə sinizm tam olaraq mövcuddur".
Ekspertin fikrincə, nəticədə gec-tez Ukrayna prezidenti və onun ətrafının bəzi nümayəndələri günah keçisinə çevriləcək. Amma Rusiya ilə münasibətlərdə bu, heç nəyi kökündən dəyişməyəcək. Qərb Zelenskini qeyd-şərtsiz dəstəkləyəcəyi daha da prinsipsiz müvəqqəti işçi ilə əvəz edəcək.
Xəbər lenti
0