Qələm - Sputnik Azərbaycan, 1920
TƏHLİL
Sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi, mədəniyyət, idman və digər sahələrə aid aktual təhlillər

ABŞ bütün dünyanı xarabalığa çevirməyə hazır olduğunu nümayiş etdirir

© Sputnik / News Team / Mediabanka keçidSuriya
Suriya - Sputnik Azərbaycan, 1920, 04.08.2022
Abunə olmaq
Nüvə gücünə malik ABŞ-ın kimin tərəfindən və necə idarə olunduğundan baş açmaq olmur.
BAKI, 4 avqust - Sputnik. Gözəl Yelenanın siması, şairin fikrincə, "minlərlə gəmini yolda hərəkət etdirdi". Nensi Pelosinin siması - nə olursa olsun - dünən onlarla təyyarəni havaya qaldırdı, dörd təyyarədaşıyanı hərəkət etdirdi və minlərlə əsgər və dənizçini həyəcan siqnalı ilə ayağa qaldırdı. Hansısa möcüzə nəticəsində bütün bunlar Tayvan boğazında partlamadı. Çərşənbə axşamı, Moskva vaxtı ilə saat 17 radələrində dünya üçüncü dünya müharibəsinin astanasından keçdi. Necə deyərlər, qıl körpüsündən keçid oldu.
ABŞ Konqresinin spikerinin Tayvana səfəri ideyası əvvəldən Pekin tərəfindən kəskin şəkildə pislənilib. ÇXR hakimiyyəti onların "vahid Çin" siyasətinə hörmət tələb edib. Bu siyasətə görə üsyankar ada ölkənin bir hissəsi hesab olunur və ora digər dövlətlərin liderlərinin heç biri rəsmi səfər təşkil edə bilməz.
Buna cavab olaraq Vaşinqton hər cür hiyləyə və öz bildiyini etməyə can atırdı. Pelosi bildirirdi ki, o, mütləq Tayvana uçacaq - Si Tsinpin ona əmr verə bilməz. Co Bayden bu ideyanı ləng tənqid etdi. Ancaq nədənsə o, ən bariz şeyi etmədi - spikerə Tayvana uçmağı birbaşa qadağan etmədi.
Bəli, formal olaraq burada hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi fəaliyyət göstərir: Pelosi qanunvericilik hakimiyyətinə, Bayden isə icraya cavabdehdir. Lakin, bir saniyə, Co, həm də demokratların nümayəndəsi olaraq ölkə prezidentidir, əslində, partiyada ən mühüm şəxsdir. Aydındır ki, əgər o istəsəydi, sadəcə olaraq, demokratların qocalmış nümayəndəsinə qlobal təxribatı təşkil etməyə imkan verməzdi. Amma Birləşmiş Ştatların prezidenti susmağa üstünlük verdi.
Ümumiyyətlə, çərşənbə axşamı göyərtəsində Pelosi olan hökumət təyyarəsi Kuala-Lumpurdan qalxaraq cənuba uçub. Təyyarə marşrutlarını izləyən saytda 200.000-dən çox insan onun uçuşunu izləyib. Pelosinin hərəkəti ilə bağlı xəbərlər bütün xəbər agentliyini doldurdu. Dünya ictimaiyyəti açıq şəkildə gərgin idi.
Hər şey olduqca qaranlıq görünürdü. Çin və Amerika təyyarədaşıyan gəmiləri tam sürətlə Tayvana doğru irəliləyirdi. Qırıcılar hərbi aerodromlardan havaya qalxdılar. Tayvan boğazında Çin Hərbi Dəniz Qüvvələri canlı atəş təlimi keçirdi. Xeyr, aydındır ki, Pelosinin artıq səksən iki yaşı var, yaşlı qadın xeyli yaşayıb və bu kifayətdir, amma nüvə apokalipsisi perspektivi Yer kürəsinin milyardlarla sakininə birtəhər daxil olmayıb.
Ağıllı olmağa dəvət edən çağırışlar hətta ABŞ-da da eşidilib. Tanınmış jurnalist Tomas Fridman "The New York Times" qəzetində öz məqaləsini dərc edib. O, "Konqresin spikeri Nensi Pelosiyə böyük hörmətim var" ifadəsi ilə başlayır və bu, cinayətkarın "hörmətlə, Don Korleone" ifadəsini dəhşətli dərəcədə xatırladır. Bununla belə, bütün lazımi qınaqlardan sonra Fridman Pelosini Tayvana getməməyə çağırır.
O yazır ki, həm hərbçilər, həm də məxfi xidmətlər spikeri bu səfərdən - MKİ-nin direktorundan tutmuş, Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin rəhbərinə qədər çəkindiriblər. "Mən mübahisə etmirəm," deyə Fridman yazır, "Belə bir fikir var ki, prezident Bayden Tsinpinin blef etdiyini göstərməli, Pelosini tam dəstəkləməli və Tsinpiyə Tayvanı təhdid etməyə çalışsa, "özünü yandıracağını" söyləməlidir (Fridman Si Tsinpinin "Odla oynayan yana bilər" sözlərini nəzərdə tutur). Bu, işə yaraya bilər. Bir müddət yaxşı fikir kimi görünə bilər. Amma bu, həm də üçüncü dünya müharibəsinə səbəb ola bilər."
Fridman bir neçə dəfə oxuculardan pasifizminə görə üzr istəyir və Çinin mütləq cəzalandırılması lazım olduğunu şərtləndirir, lakin onun fikrincə, bu cəza, bir az sonra verilməlidir. Ukraynada müharibə bitmək üzrə deyil, orada amerikalılar üçün işlər çox pis gedir və ABŞ iki cəbhədə döyüşməyə tab gətirə bilməz. Hələlik isə Tayvanı silahla o qədər təchiz etmək lazımdır ki, o, raketlərlə dolu anbara çevrilsin və birbaşa hərbi qarşıdurmanın qarşısını almaq üçün Çinin qarşısını almağı bacarsın.
Şərhlərdə oxucular ikiyə bölündü. Kimi "Nensi, getmə!" deyə yalvarır, kimi də "Nensi, irəli!" deyirdi. Demək olar ki, heç kim açıq-aydın səslənmədi - bizim başqa problemimiz yoxdur ki? Nəyə görə biz amerikalılar Çinlə müharibəni təhrik etməliyik? Bəyəm ölkə daxilində uğur şansı və böyük problemlər faktiki olaraq yoxdur ki?
Təqaüdə çıxan Pelosiyə hörmət etməmək mümkün deyil. O, heyrətamiz bacarıqla Taybeyə səfərini Amerika imperiyasının sərtliyi və cəsarətinin simvoluna çevirdi. "Fridman nə təklif edir?" – deyə şərhçi narazılıqla gileylənir. – "ABŞ-ın ikinci, hətta üçüncü dərəcəli fövqəldövlətə çevrildiyini etiraf edilsin və bununla barışılsın?"
Yox, həqiqətən. Üstünlüyünü başqa necə sübut etmək olar? Bəlkə dəli borclara girməyəsiniz, bütün dünyaya həsəd aparmaq üçün zəngin, sakit və xoşbəxt yaşayasınız? Xeyr, bu çox asan bir yoldur. O, Çin üçün, Rusiya üçün uyğundur. Müasir Amerika yoxsulluq və tüğyan edən cinayətkarlıq yaradır, lakin qlobal müstəvidə getdikcə daha dəhşətli təxribatlar təşkil edir, bütün dünyanı xarabalığa çevirmək təhlükəsi yaradır.
Hazırda Nensi Pelosi üçün Tayvan parlamentində qırmızı xalça salınıb və çay dəmlənib. Dünya dərindən və rahat nəfəs alıb. Amerika Konqresi spikerinin bu isterik hoqqası bizə nəyi nümayiş etdirdi?
Birincisi, nüvə gücünə malik ABŞ-ın kimin tərəfindən və necə idarə olunduğundan baş açmaq olmur. Nə ölkə prezidenti, nə də ən yüksək rütbəli hərbçilər qəribə qadın Pelosiyə hökumət təyyarəsinə minib, gözü hara baxırsa uçmağı qadağan edə bilməyiblər.
İkincisi, Amerikada işlər o qədər pisdir ki, o, münaqişələri qızışdıracaq və bütün qaynar nöqtələrdə stavkaları qaldıracaq. Daxili xaos təcili aradan qaldırılmalıdır, qlobal müharibə təhlükəsi getdikcə böyüyür.
Bu, Ukraynaya da aiddir. Təəssüf ki, bu Çinə də aiddir. Yada salmaq yerinə düşər ki, ABŞ nəinki Tayvanı, heç Tibeti də ÇXR-in suveren ərazisi kimi tanımır. Amerikalıların Honq-Konq və Sintszyan-Uyğur Muxtar Bölgəsinin statusu ilə bağlı da sualları var. Vaşinqton həqiqətən də onları Pekinin hakimiyyəti altından "azad etmək" istəyir.
Üçüncüsü, Vaşinqton çox yüksək nöqtədən tayvanlıların yetirmələrinə tüpürə biər. Adanın hakimiyyətinin bütün bu günlərdə necə ucadan, necə qorxaraq susduqlarına diqqət verin. Tayvan prezidenti bəyanat vermədi, ictimaiyyətin nümayəndələri köhnə bir bez kimi susdular. İnsanlar başa düşülə bilər, onlar çaxnaşma içində idilər. Onlardan hətta xəbərdarlıq belə etmədilər döyüşdə istifadə etməyə hazırlaşırdılar. İndi onlar hər gecə evlərindən bir neçə kilometr məsafədə Çin hərbi gəmilərinin döyüş atışlarını və təlim raket atışlarını dinləyəcəklər.
Bir çox tayvanlı Pelosinin onlara baş çəkməsini heç istəmirdi. Hətta bununla bağlı etiraz nümayişinə çıxmağa cəhd etdilər. Onlar, ümumiyyətlə, döyüşmək istəmirlər - adanın Çinlə əla işgüzar əlaqələri var, ümumiyyətlə, orada hər şey yaxşıdır. Amma onlara qulaq asan kimdir? Ukraynalılar da döyüşmək istəmirdilər. Amma, quzu kimi məcbur edildiər.
Dördüncüsü, Vaşinqtonun avropalı vassalları hazırlaşmalıdırlar. Bəlkə də dərdlərinin tezliklə bitəcəyini düşünürdülər, amma yox, anti-Rusiya sanksiyaları o lətifədəki kimi "ağ zolaq" idi. Belə görünür ki, Tayvan haradadır, Avropa Birliyi haradadır? Ancaq bu, yalnız ilk baxışdan belə görünür.
Son zamanlar Ştatlar hər şeyi Avropa vasitəsilə edir. Həm "yaşıl keçid", həm Ukraynada Rusiyaya qarşı müharibə, həm anti-Rusiya sanksiyaları - ABŞ siyasətində istənilən hər hansı yeni dönüş Avropanı talanın növbəti mərhələsinə gətirib çıxarır.
ÇXR ilə qarşıdurma - və Pelosinin səfəri onu son həddə qədər alovlandırdı - həm də avropalıların hesabına həyata keçiriləcək. Onlar Çinə qarşı "cəhənnəm" sanksiyaları tətbiq etmək məcburiyyətində qalacaqlar və bu, nəhayət, onların iqtisadiyyatını bitirəcək.
Bu gün Çin Avropa ittifaqının əsas ticarət tərəfdaşıdır, Rusiya isə bu siyahıda yalnız beşinci yeri tutur. Əgər Moskva ilə ticarətin dayandırılması avropalıları artıq "parlaq 90-cı illər"ə gətirib çıxarıbsa, o zaman Çinlə ticarəti dondurmağa çalışanda onların aqibəti necə olacaq? Sual ritorikdir.
Artıq avropalılar onları nəyin gözlədiyini təxmin edir və qaçılmaz sonu hər şəkildə gecikdirməyə çalışırlar. Amerika Marşal Fondunun əməkdaşı onları "Tayvanın yeni Ukraynaya çevrilməsinə imkan verməyək" deyə səsləyir. Bunun üçün onun Avropa İttifaqına Çini sanksiyalarla hədələməyi təklif etməsi gülüncdür. Ancaq o vaxta qədər, yəqin ki, Avropadan geri qalanları, sadəcə, dəfn edəcəklər.
Təbii ki, ABŞ üçün Çinlə tammiqyaslı qarşıdurma həm də zərərli bir müəssisə olacaq - iki iqtisadiyyat bir-birinə çox sıx bağlıdır. Bununla belə, amerikalılar üçün təsəlli mükafatı hazırlanıb – tamamilə viran olmuş Avropa özlərinin okeanın o tayında olan xaricdəki ağalarının ayağına yıxılacaq. Burada qəpik-quruşa nə qədər gözəl müəssisələr, qədim saraylar və müasir limanlar, daşınmaz əmlak və kənd təsərrüfatı torpaqları almaq olar!
Yarımağıllı Pelosinin fonunda Çin rəhbərliyinin müdrikliyi və tədbirliliyi xüsusilə yaxşı görünür. Əslində, içində yaşlı qadın olan təyyarəni vurmaq yaxşı iş deyil, axı! Nüvə müharibəsi ilə də risk etmək olmaz.
Çin bu günlərdə həqiqətən məsuliyyətli qlobal oyunçunun necə davranmalı olduğunu nümayiş etdirdi. Gənc nəslin dediyi kimi, ona halaldır. Amerika isə "dünya polisi"nin həll olunmayan problemləri fonunda nəhayət ki, ağlını itirdiyini və bütün dünyanı girov götürməyə hazır olduğunu təsdiqləyib. Amma nə edirlər-etsinlər, özlərində baş verən tənəzzülün qarşısını ala bilməyəcəklər.
Xəbər lenti
0