Mərkəzi Bank kredit və dividend faizləri arasındakı yüksək fərqi izah edib

"Sektorda kreditlər üzrə faiz dərəcəsini formalaşdıran əsas amillər cəlb olunmuş vəsaitlərin dəyəri (maliyyələşmə xərcləri), əməliyyat/inzibati xərcləri, kredit riskləri və digər amillərdən ibarətdir. Makroiqtisadi mühit və ekosistem məsələləri bu amillərin formalaşmasını şərtləndirir. Ümumilikdə hökumət və Mərkəzi Bank tərəfindən son illərdə maliyyə infrastrukturunun inkişafı, bank sektorunun restrukturizasiyası və sağlamlaşdırılması, iqtisadiyyatın şəffaflaşması, məhkəmə-hüquq sistemində islahatlar, banklarda risklərin idarə edilməsi bacarıqlarının artması və maliyyə sektorunun dayanıqlığının möhkəmlənməsi, habelə rəqəmsal maliyyəyə keçidin sürətlənməsi fonunda həmin amillərin faiz dərəcələrinə artırıcı təsirləri tədricən azalmaqdadır".

"Məlum olduğu kimi, 2018-ci ilin əvvəlindən uçot dərəcəsi azaldılaraq mərhələlərlə 15%-dən 6.5%-ə endirilmişdir. Bu dövrdə pul kütləsinin artımının davam etməsi də monetar şəraiti əhəmiyyətli yumşaltmışdır. Monetar şəraitin yumşalması yeni kreditlər üzrə orta faizlərin azalmasına müəyyən qədər transmissiya olunmuşdur. Əlavə olaraq, hökumətin güzəştli kreditləşmə proqramlarının dəstəklənməsi istiqamətində Mərkəzi Bank tərəfindən həyata keçirilən makroprudensial siyasət də faiz dərəcələrinə azaldıcı təsir edən faktorlardır".

"Banklar haqqında Qanunun 36.1-ci maddəsinə əsasən banklarla onların müştəriləri arasında münasibətlər müqavilə əsasında həyata keçirilir. Yəni, hər hansı inzibati metoddan istifadə qanunvericiliklə müəyyən edilməyib. Kreditlər üzrə faiz dərəcələri bank sektorunda tələb-təklif əsasında formalaşır. Son dövrlərdə bank sektorunda kreditlər üzrə faiz dərəcələrinin həm biznes, həm də istehlak seqmentləri üzrə azalma trendləri müşahidə olunur".

"Rəsmi statistika göstərir ki, xarici valyutada kreditlər ilə depozit dividendləri arasında 3 dəfə fərq var. Yəni, banklar cəlb etdikləri depozitləri 3 dəfə daha baha şəkildə kredit formasında təklif edilər. Rəsmi rəqəmlərin müqayisəsi göstərir ki, manatla orta kredit faizləri ilə depozitlər üzrə dividend faizləri arasında da fərq az deyil. Sistem əhəmiyyətli bankların əksəriyyətində manat üzrə depozit faizləri 6 faizdir, xarici valyutada əmanətlərə isə, demək olar, dividend ödənilmir. Aydındır ki, kredit faizlərinin optimallaşdırılması üçün inzibati deyil, daha çox təşviqedici metodlardan istifadə edilməsi məqsədəuyğundur. Mərkəzi Bank tərəfindən bank sektorunda rəqabətin gücləndirilməsi ilə bağlı sistemli və daha ünvanlı tədbirlərin genişləndirilməsinə ehtiyac var".