Zülfiyyə Quluyeva, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 27 aprel — Sputnik. Azərbaycanda orta məktəblərdə dinin tədris olunması müzakirə edilir. Milli Məclisin ötən dəfə keçirilən iclasında bu məsələ yenidən gündəmə gəlib. Deputat Etibar Əliyev bildirib ki, ölkəmizin orta məktəblərində dinin tədris olunması üçün müzakirə aparılır. Deputat bildirib ki, bu, İngiltərədə dövlət məktəblərində seçməli dərsdir: "Təhsil sistemi güclü olan Finlandiyada isə din dərsi məcburidir. Türkiyədə din dərsi dövlət və özəl məktəblərdə keçirilir. Ölkədə daha çox dominant din olan islam dini ilə bağlı məlumatlar verilir. Ölkəmizdə bu sahədə ciddi boşluqlar mövcuddur. Bölgələrdə dini düşüncələr yalnız erkən nikah, məktəblərdən uşaqların alınması şəklindədir. Ciddi mütəxəssislər tərəfindən "Dinlər tarixi və ixlas bilgisi" adlı kitab hazırlamaq lazımdır. Əks təqdirdə bu boşluq daha da genişlənəcək və gənclərimiz zərərli dini düşüncələrə gedəcəklər".
Deputat Ceyhun Məmmədov da orta məktəblərdə şagirdlərə dini təhsil verilməsini dəstəkləyib. O qeyd edib ki, ekstremizm və radikallıqla səmərəli mübarizə üçün güclü dövlətin olması vacib şərtdir.
Bu açıqlamalar orta məktəblərdə din dərslərinin tədrisinin hansı sinifdən başlanacağı və hansı formada tədris olunacağı ilə bağlı suallar yaradıb.
Təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, orta məktəblərdə aşağı sinifdən din dərslərinin tədrisi mümkündür. K.Əsədovun sözlərinə görə, bir çox ölkələrdə, o cümlədən qonşu Gürcüstan və Rusiyada bu prosesə artıq başlanıb. Ekspert bildirir ki, hazırda Rusiyanın ümumtəhsil məktəblərində "Dini mədəniyyətlərin və dünyəvi etikanın əsasları" adlı fənn tədris olunur. K.Əsədov deyir ki, orta təhsil müəssisələrində din fənninin tədrisi imkan verəcək ki, həm şagirdlərin dini cəhətdən savadlanması sağlam əsaslar üzrə baş versin, həmçinin də onlar tarixi ənənəmiz və keçmişimizin dini tərəfini öyrənsinlər:
"Əxlaqi tənəzzül və həyata baxış tərzinin xalqımıza yad təmayüllərin təsiri ilə cılızlaşması, ictimai əxlaq qaydalarının pozulması, ailədaxili tərbiyənin xoşagəlməz format kəsb etməsi daha çox azyaşlı və gənclərə təsir göstərir. Məhz bu zəruri edir ki, orta məktəblərin aşağı siniflərindən başlayaraq dini biliklər tədris olunsun. Amma qeyd etmək istəyirəm ki, dini tədrislə məşğul olacaq müəllimlərin ölkə daxilində, yaxud da xaricdə təhsil almağı fərq etmir. Əsas budur ki, müəllim islam dinini yaxşı bilsin, ölkəmizin milli-mənəvi "xəritə"sinə bələd olsun.
Xaricdə oxuyan əksər dindarların, bəlkə də ən çatışmayan cəhəti Azərbaycan reallığına bələd olmamaları, təhsil aldıqları ölkələrin dini mühitini ölkəmizdə kortəbii şəkildə yaratmaq cəhdləridir.
K.Əsədov bildirir ki, əxlaqlı, mənəviyyatlı, milli-mənəvi dəyərlərə malik və vətənə sevgisi olan insan uşaq ikən formalaşdırılmalıdır. Bunun üçün din dərsinin tədrisi ən münasib üsullardandır. Onun sözlərinə görə, din dərsi insanlarda mənəvi və dini boşluğun doldurulmasına da böyük töhfə verəcək. K.Əsədov deyir ki, adətən gənclər islamı düzgün dərk etmədikdə yanlış yollara meyl edirlər:
"Düşünürəm ki, doğru və dolğun dini təhsil bu problemin də aradan qaldırılmasına imkan verəcək. Amma vacib bir məqamı qeyd etmək istəyirəm ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının və Təhsil haqqında Qanunun tələblərinə görə, din dövlətdən ayrıdır. Qanunvericilik aktlarına görə, orta məktəblərdə hansısa dini mərasimlərin keçirilməsi, onun təbliğ edilməsi yolverilməzdir".
Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun Tədrisin təşkili və təlim texnologiyaları üzrə prorektoru Mübariz Camalov Sputnik Azərbaycan-a müsahibəsində bildirib ki, dini dərslərin tədrisi dedikdə, din tədrisi din təlimindən ayrılmalıdır. Onun sözlərinə görə, din dərslərinin məqsədi uşaqları dindarlaşdırmaq yox, din haqqında məlumat vermək olmalıdır. Həmsöhbətimiz deyir ki, əgər məktəblərdə din dərslərinin tədrisinə başlanılarsa, bunun üçün proqram hazırlanmalıdır: "Dinin inanc əsasları var. Bunlar izah oluna, dinin nə olduğu barədə məlumat verilə bilər. Daha sonra dinin əxlaqi yönümü, hansı davranışların tövsiyə olunduğu barədə məlumat verilə bilər".
Qeyri-islam dini icmalarında din xadimlərinin təyinatı necə olacaq?>>
M.Camalov deyir ki, din dərslərində bütün dinlər barədə şagirdlərə məlumat verilməsi daha yaxşı olar: "Mən belə hesab edirəm ki, şagirdlərə din dərslərində bütün dinlər haqqında məlumatlar verilməldir. Amma dinimiz islam dini olduğundan islam dininə daha geniş yer ayrılmalıdır".
Prorektor deyir ki, cəmiyyət üçün də insanların dinimiz barədə düzgün məlumat alması mühüm əhəmiyyət kəsb edir:
"Dini dəyərin öyrənilməsi, siyasi və ictimai təhlükəsizlik aspektindən də vacib məsələdir. Çünki bu gün bəzən insanlar yanlış inancların arxasınca gedirlər. Əgər uşaqlar kiçik yaşlarından doğru dini təhsil alarlarsa, özlərini təhlükəli dini düşüncələrdən qoruya bilərlər".
M.Camalov deyir ki, ibtidai siniflərdə dinin tədrisi daha məqsədəuyğundur. İbtidaidən sonrakı mərhələlərdə isə dinimizlə bağlı daha geniş və vacib məlumatlar uşaqlara çatdırılmalıdır.
Bununla belə, M.Camalov hələ ki ölkəmizdəki bütün ümumtəhsil müəssisələrini təmin edəcək sayda din dərslərini tədris edəcək ixtisaslı kadr olmadığını söyləyir: "Bütün orta məktəblərdə dini tədris edəcək sayda kadr yoxdur. Bunun üçün proqram hazırlanacaq, çox güman ki, ilkin mərhələdə din dərslərini bu proqram əsasında tarix, ana-dili və ədəbiyyat müəllimləri tədris edə biləcəklər", - deyə prorektor bildirir.
