Əzəmətli Gelati monastır kompleksi təpənin üzərində inşa edilib və Gürcüstanın İmereti bölgəsinin mərkəzi Kutaisi şəhərindən 11 km uzaqlıqda yerləşir. Monastırın inşasına 1106-cı ildə daha çox Qurucu David kimi tanınan gürcü çarı David Aqmaşenebelinin əmri ilə başlanılıb.
Bu monastırdan başqa, David burada sonradan təhsil, elm və fəlsəfi düşüncə mərkəzinə çevrilən Gelati Akademiyasının da əsasını qoyub və bununla da bölgənin, eləcə də, bütövlükdə ölkənin inkişafına böyük töhfə verib. Akademiya ən görkəmli filosof və ilahiyyatçıların əsərlərinin saxlanıldığı, Gürcüstanın hüdudlarından çox-çox kənarda da şöhrət tapmış zəngin kitabxanaya malik olub.
Çar David də elə bu monastırda dəfn olunub. Vəsiyyətinə əsasən, qəbri məhz monastır tağının altında qazılıb ki, buraya daxil olanlar onun məzar daşının üstünə ayaq bassınlar. Zaman keçdikcə monastır yeni kilsələr və tikililərlə genişləndirilib.
Gelati monastırının ən maraqlı yerlərindən biri də freskalar və mozaikalardır. Onlar müxtəlif dövrlərdə fərqli insanlar tərəfindən düzəldilib. Freskaların bir hissəsi 1125-ci ilə aiddir. Mehrabın apsidasında Müqəddəs Nikopiyanın təsvir olunduğu mozaika da həmin dövrə aiddir. Ancaq mozaikanın aşağı hissəsi dövrümüzə qədər gəlib çatmadığından sonradan freskalarla əvəz olunub. Eləcə də freskalarda çar Davidin nadir təsvirlərindən bir neçəsi öz əksini tapıb.
Hazırda Gelati monastır kompleksi Gürcüstanın ən çox maraq doğuran turizm məkanlarından biridir ki, bu da təəccüblü deyil. Çünki monastır dövrümüzə qədər mükəmməl şəkildə qorunub saxlanılıb. Gelati monastırı UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısına daxil edilib.
