BAKI, 14 aprel — Sputnik, Andrey Kots. ABŞ Arktikada Rusiyadan geri qalmamağa çalışır. ABŞ quru qoşunları bu günlərdə "Oshkosh Defense" konserni ilə Şimal Qütbü ətrafı üçün hərbi texnikanın işlənib hazırlanması barədə müqavilə imzalayıblar. Məlum olub ki, hazırda amerikalıların bu məqsədlər üçün müvafiq maşınları yoxdur. Onların sərəncamında olan texnika isə çoxdan köhnəlib. Ordu komandanlığı yeni maşınları artıq cari ilin avqustunda sınaqdan çıxarmaq niyyətindədir. Bəs bu maşınlar barədə nə məlumdur – Bu barədə "RİA Novosti"-nin materialında.
İyuna qədər hazır olmalı
Arktika şəraiti dünyanın istənilən ordusu üçün ciddi bir sınaqdır. Həddən artıq aşağı temperatur, üzən buz parçaları, infrastrukturun olmaması, logistikanın mətinliyi, qütb gecəsinin uzunluğu – bütün bunlar həmin ərazidə hər hansı qoşun bölmələrinin yerləşməsini çətinləşdirir.
Soyuq müharibə dövründə SSRİ-dən fərqli olaraq Birləşmiş Ştatlar bu regiona kifayət qədər diqqət ayırmırdılar. Ona görə də hazırda Pentaqonun sərəncamında cəmi bir ədəd saz vəziyyətdə olan buzqıran gəmi var - "Polar Star". Rusiyada isə 40-dan artıq bu kimi gəmi var. Bundan əlavə, amerikalıların Arktikada demək olar ki hərbi bazası yoxdur.
Quru qoşunları üçün çətin qütb şəraitində yükləri və hərbi qulluqçuları daşımağa qadir olan texnikası da çatmır. Bunun üçün yararlı olan texnika isə İsveç istehsalı olan ikihəlqəli tırtıllı "Bandvagn 206" maşınlarıdır ki, onlar da "Small Unit Support Vehicle" (SUSV, yəni bölmələrə kiçik dəstək maşını) adı altında bölmələrin təchizatına daxil edilib. Lakin həmin maşınların ilk nümunələri artıq 40 il əvvəl konveyerdən çıxıb.
Quru qoşunları avtomobil parkını yeniləmək qərarına gəlib və "ColdWeather All-Terrain Vehicle" (CATV, soyuq hava üçün "basar-keçər") proqramı çərçivəsində müsabiqə elan edib.
Pentaqon bu layihə çərçivəsində dartıcı avtomobilin işlənib hazırlanması, inşası və sınaqlarına 2021-ci maliyyə ilində 6,6 milyon dollar, daha sonra isə 110 ədəd "basar-keçər"in alınmasına 9,25 milyon dollar vəsait xərcləməyə hazırdır.
Sonralar CATV parkının 163 ədədə qədər genişləndirilməsi nəzərdə tutulur. Basar-keçərin ilk nümunələrinin artıq iyunun 14-də hazır olacağı gözlənilir. Sınaqlar Alyaskadakı poliqonda cari ilin avqustundan dekabr ayınadək davam edəcək. Müsabiqənin qalibi 2022-ci maliyyə ilində müəyyən olunacaq.
Dörd variant
Gözlənildiyi kimi, müsabiqəyə dörd variantda CATV təqdim olunacaq. Ümumi təyinatlı "basar-keçər"ə sürücüdən əlavə ən azı 9 əsgər yerləşə bilməli və onun ən azı üç gün səyyar şəkildə yaşamaq üçün avadanlıq və sursatı olmalıdır.
Həmin texnikanın tibbi avadanlıq quraşdırılmış sanitar variantı isə iki tibb işçisi, 2 nəfər uzanıqlı və 4 nəfər yüngül yaralı şəxslər üçün nəzərdə tutulur.
Komandanlıq üçün variant müasir rabitə və qoşunları idarəetmə vasitələri ilə təchiz olunacaq.
Və nəhayət yük daşıyan variant uzaq məsafələrə iri qabaritli yüklərin daşınması üçün nəzərdə tutulur.
"Bu maşınlar ekstremal aşağı temperaturlarda başqa texnikanın hərəkət edə bilmədiyi ərazidə geniş spektr vəzifələri yerinə yetirməyə qadir olmalıdır. Onlar çətinlik çəkmədən buz üzərində hərəkət edə bilməli, su maneələrini aşmalı, hündür yerlərə asanlıqla dırmaşmalı və yanacağı qənaətlə işlətməlidirlər", - deyə ABŞ ordusunun CATV proqramına cavabdeh olan zabiti Tim Qoddet bildirib.
Müsabiqə iştirakçıları yeni basar-keçəri əvvəlki nümunələr əsasında hazırlamağa qərar veriblər. "Oshkosh" və "ST Engineering" əsas kimi ikihəlqəli "Bronco 3" tırtıllısını götürüblər. Adı çəkilən maşın artıq 20 ildir ki, Böyük Britaniya ordusunda istifadə olunur və Əfqanıstandakı döyüşlərdə iştirak edib.
"Bronco 3"-ün güllədən qoruyan zirehi var, üzərində pulemyot quraşdırılıb, dibi V şəkillidir ki, bu da mina partlaması zamanı zərəri xeyli azaldır. Bu basar-keçər maneələri 5 km/saat sürətlə aşa bilir.
"BAE Systems" şirkəti ikihəlqəli "Beowulf" əsasında yeni bir basar-keçər təqdim etmək niyyətindədir. Onun bir çox xüsusiyyətlərinə görə "Bronco 3" və SUSV-un analoqu olacağı, lakin daha çox yükgötürmə qabiliyyətinə malik olacağı bildirilir.
Rusiyaya çatmalı
Bir ay öncə dərc olunmuş "Arktika strategiyasında" amerikalılar aşkar şəkildə regionda Moskva və Pekini sıxışdırmaq niyyətlərini bəyan ediblər. Burada Pentaqonu narahat edən əsas məsələ Rusiyanın dünyada ən iri buzqıran donanmaya, Şimal dairələrində hərbi bazalar şəbəkəsinə və ekstremal hava şəraitində hərəkət etməyə qadir olan texnika arsenalına malik olmasıdır.
Rusiyanın Arktika regionundakı demək olar ki bütün quru texnikası ikihəlqəli tırtıllı DT-30 "Vityaz" basar-keçəri əsasında qurulub. Bu maşınlar isə hətta ən kəskin şaxtalardan da qorxmur (-55 dərəcə). Yeni "Pantsir" və "Tora"lar isə S-400 uzaq mənzilli zenit-raket komplekslərinin yerləşmə rayonunu qorumaqla məşğuldur.
Bundan əlavə, rus hərbçilərinin sərəncamında ekstremal şaxtalı havalara uyğunlaşdırılmış tam dartı gücünə malik "Ural" və KAMAZ-lar, TTM-1901 "Berkut" qarda yeriyən, kabinəsi isidilən maşınları və hava yastığı üzərində hərəkət edən katerlər, habelə it və maral qoşquları da var.
Böyük Vətən müharibəsi illərində həmin bu heyvan qoşquları qütb ətrafı ərazilərin müdafiəsində böyük rol oynayıb. Belə ki, bu qoşqular vasitəsilə döyüş sursatı və şəxsi heyət lazımi yerə çatdırılırdı. Məsələ ondadır ki, heyvanlar hətta texnikanın aciz qaldığı yerlərdən də keçməyə qadirdir. Bundan əlavə, Arktikada xidmət aparan hərbçilər üçün tank, piyada döyüş maşınları və vertolyotların xüsusi modifikasiyaları da hazırlanır.
