İradə Cəlilova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 30 dekabr — Sputnik. Pandemiya, müharibə, qələbə və məhdudiyyətlər fonunda, durğunluq yaranan, alqı-satqının dayandığı əmlak bazarının 2021-ci ildəki vəziyyəti virus, pandemiya ilə bağlı veriləcək qərarlardan asılıdır. Sputnik Azərbaycan xəbər verir ki, bu barədə əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev danışıb.
Onun sözlərinə görə, 2020-ci ildə sərhədlərin bağlı olması, xarici əlaqələrdə yaranan problemlər əmlak bazarına necə təsir etdisə, növbəti ildə də elə olacaq: "2021-ci il əmlak bazarında əsas proseslər işğaldan azad olunmuş ərazilərdə yeni yaşayış yerlərinin salınması, binaların tikilməsi, yaşayış massivlərinin yaradılmasından ibarət olacaq. Təbii ki, bu bir neçə il çəkəcək. Ondan sonra məcburi köçkünlər öz yurdlarına köçəcəklər. Bakıda boşluq yaranacaq və əmlak bazarında da müəyyən stabillik müşahidə ediləcək".
Ekspert qeyd edir ki, hazırda əmlak bazarında qiymətlər qeyri-müəyyəndir. Onun sözlərinə görə, əgər həmin ərazilər turistik zonalara çevrilsə, iş yerləri açılsa, insanların axını oraya daha çox olsa, həmin ərazilərə tələbat Bakı və digər şəhərlərdən daha çox olacaq. Pandemiya bitməsə, vəziyyət indi olduğu kimi qeyri-müəyyən olaraq qalacaq.
"Məcburi köçkünlər üçün tikiləcək binalar dövlət tərəfindən onlara veriləcək, yoxsa satışa çıxarılacaq? Bu sualla bağlı məsələ də əmlak bazarına təsir edəcək. Digər bir məsələ məcburi köçkünlərin 90-cı illərin əvvəllərində gəlib məskunlaşdığı evlərlə bağlıdır. Belə ki, həmin evlər yerli sakinlərin evləri idi. O sakinlərin böyük əksəriyyəti hələ də kirayədədir. İkinci mərhələdə bu məsələnin həll edilməsi vacibdir. Çünki həmin dövrdə order var idi. Çıxarış yox idi. Məcburi köçkünlər öz yurdlarına qayıdandan sonra evlərin həqiqi sahiblərinin öz evlərinə köçməsi də əmlak bazarına müəyyən qədər təsir edə bilər", - deyə E.Fərzəliyev bildirib.
O əlavə edib ki, tikinti şirkətlərinin tikdiyi binalara 5000-dən çox növbə var. 1000-dən çoxu isə ipoteka krediti ilə ev almaq üçün növbədədir.
"Nəğd pulla ev almaq anlayışı ancaq bizdədir. Xarici ölkələrə nəzər salsaq, görərik ki, vətəndaşların çoxu kreditlə alır və bank vətəndaşa ev almaq üçün minimal faizlə istədiyi qədər vəsait verir. Burada bank da, vətəndaş da, mənzili satan da qazanır. Amma bizdə bu məsələ çox məhduddur. Əgər bu məsələ yumşaldılarsa, bazarda canlanma da olar. Əmlak bazarında canlanma iqtisadiyyata da müsbət mənada öz təsirini göstərəcək.
Bu gün ipoteka ilə ev almaq istəyən vətəndaşdan o qədər sənəd tələb olunur ki, hər adam o şərtlərlə ev ala bilmir", - deyən ekspert vurğulayıb ki, bəzi tikinti şirkətləri reklam əsasında bildirirlər ki, 3-5 min ilkin ödəniş ödəməklə mənzil əldə edilir.
Amma belə mənzillərin aylıq krediti çox yüksək olur. Vətəndaşlar alır və aylıq krediti bir müddət sonra müəyyən səbəblərə görə ödəyə bilmir. Bu da problemli kreditlərin yaranmasına səbəb olur.
"Stabilləşmə olmalıdır, banklar pullar ayırmalıdır. Məsələn, hansısa bir vətəndaş sənətkardır, maşın ustası, ev ustasıdır, yaxud digər işlə məşğuldur. Bu vətəndaşın aylıq gəliri rəsmi işləyən vətəndaşın gəlirindən daha çox olur. Bu baxımdan düşünürəm ki, vətəndaş ümumi dəyərin 30%-ni verirsə, bankın qorxusu olmamalıdır", - deyə o bildirib.
Sənədsiz evlərlə bağlı problemlərə gəldikdə isə, ölkə başçısı sənədsiz evlərin sənədləşdirilməsi üçün qərar verib.
"Cənab prezidentin göstərişinə əsasən, mart ayından bu proseslərin həllinə başlanmalı idi. Pandemiya düşdüyündən həmin məsələ donduruldu. Amma bu gün sənədsiz evlər olduğu kimi qalır. Çıxarışsız evlərin qiyməti çıxarışlı evlərə nisbətən çox ucuzdur. Çünki vətəndaşlar çıxarışsız evləri almağa çəkinirlər.
Sənədsiz evlər çıxarışla təmin olunsa, tikinti şərtləri sadələşsə, həyət evləri də tikilər. Ən ucuz həyət evi təxminən 30 minə başa gəlir. Bu tikinti üçün lazım olan bütün materiallar daxili bazardan alınır. Bu da iqtisadiyyata müsbət mənada təsirini göstərir", - deyə o əlavə edib.
Ekspert hesab edir ki, bu gün tikintiyə qadağaların qoyulması insanlarda bu sahəyə soyuqluq yaradır. Belə ki, tikintiyə icazə verilən yerlərdə də tikintiyə nəzarət olunmalı, infrastruktur qorunmalı, küçələrin eni qorunmalı, su-kanalizasiya xətləri normal çəkilməlidir.
