İradə Cəlilova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 15 oktyabr — Sputnik. 2020-ci il Azərbaycanda təhsil üçün demək olar ki, çox çətin il oldu. İlin ilk aylarında koronavirus pandemiyasının yayılması ilə mart ayının 3-dən ənənəvi tədris dayandırıldı, məktəblilərə teledərs, virtual məktəb və ya onlayn dərslərdən istifadə etmək təklif edildi.
Sentyabrın 27-dən isə müharibə şəraiti ilə əlaqədar olaraq ölkədə internetin verilməsində məhdudiyyətlər yarandı.
Pandemiya və müharibə dövrü yaşayırıq. Bəs gələcəyimiz hesab edilən uşaqların təhsili necə olacaq? Sputnik Azərbaycan bu məsələni araşdırıb.
Təhsil eksperti Kamran Əsədovun sözlərinə görə, 2020-ci il Azərbaycan təhsili üçün ağır il olsa da, ancaq peşəkar təhsil idarəediciləri üçün o qədər də çətin olmamalı idi: "Çox təəssüf ki, Azərbaycan təhsili özünü normal şərt və normal qaydalarda mövcud olma prinsiplərinə uyğunlaşdırıb. Fövqəladə vəziyyət və müharibə şəraiti ilə bağlı bizim hər hansı bir planımız yoxdur. Təhsil ancaq A planı üzrə işləyir. Biz hər hansı bir bədbəxt hadisə baş verəndə və yaxud tədrisin normal qaydalarda həyata keçirilməsi mümkün olmadıqda tədrisi həyata keçirməmək üçün planlar hazırlamamışıq".
O qeyd edib ki, bir sıra qanunlar, o cümlədən təhsil haqqında qanunlar qəbul edilməsinə baxmayaraq, problemli və böhranlı vəziyyətdə tədrisin idarə edilməsi ilə bağlı planlar yoxdur.
"Martın 3-də koronavirus pandemiyasına görə tədris müəssisələri bağlandı, tədris dayandı və təəssüf ki, bizim üçün normal tədrisin axarı davam etmədi. Biz distant - məsafədən təhsilə başladıq. Ancaq regionlarda internetin əlçatanlığı ürəkaçan deyildi. Həmin şərtlərlə belə tədrisi həyata keçirmək mümkün idi. Sentyabrın 27-dən isə biz yeni bir dövrə qədəm qoymuşuq", - deyən ekspert vurğulayıb ki, indi Azərbaycan təkcə pandemiya ilə deyil, erməni işğalçıları ilə mübarizə aparır.
Müharibə şəraiti ilə əlaqədar ölkədə internetin verilməsində problemlər olduğunu dilə gətirən ekspert bildirir ki, şagirdlər Bakı, Abşeron və Sumqayıtda 3 gün məktəbə getməli, digər iki günü isə onlayn dərs keçməlidirlər. Ancaq internetin verilməməsi ilə bağlı onlayn dərs keçmək mümkün deyil.
Bəzi valideynlərin isə iltizam yazaraq, pandemiyaya görə övladlarını dərsə də qoymadıqlarını xatırladan K.Əsədov deyir ki, onlar distant təhsil də ala bilmirlər: "Bu zaman uşaqlar ancaq teledərslərə baxmalıdırlar. Teledərslər isə siniflər üçün həftədə cəmi iki dəfə keçirilir. Digər variant isə uşaqlarda olan dərsliklərdir".
Ekspertin fikrincə, bu vəziyyətdən çıxış yolu teledərslərin artırılmasıdır. Hər gün bütün siniflər üzrə teledərslər keçirilməlidir.
Ali təhsil müəssisələrinə gəldikdə isə, o qeyd edib ki, ali təhsil müəssisələrində pandemiya ilə bağlı ənənəvi təhsil onlayn təhsillə əvəz edilib. Hazırda onlayn dərslərin də keçirilməsi mümkün deyil. Ali təhsil müəssisələrində problemi həll etmək üçün dərslərin keçirilməsinə müvəqqəti olaraq fasilə verməyin vacib olduğunu bildirən ekspert deyir ki, 2020/2021-ci tədris ilinin başlama və bitmə vaxtları, semestrarası tətil və s. digər vaxtlar dəyişdirilməlidir.
"Biz mütləq şəkildə tədris ilini dəyişməyə məcburuq. Burada tətilin və dərs müddətlərinin vaxtı dəyişdirilməlidir. Ali təhsil müəssisələri ən azından xüsusi fənlər üzrə (ali təhsil müəssisələrinin ümumi keçdiyi fənlər var – tarix-nitq mədəniyyəti və s.) ümumi mərkəz olmalı, tələbələr üçün teledərslər keçirilməli və tələbələrə bu biliklər çatdırılmalıdır", - deyə o bildirib.
K.Əsədovun sözlərinə görə, indiki halda tədrisin əlçatanlığı təmin edilmir. Tədrisin axarlılığı yoxdur. O hesab edir ki, ali təhsil müəssisələri üçün ümumi dərslərin teledərs, radio və ya digər vasitələrlə keçirilməsi lazımdır.
"Mütləq şəkildə ali təhsil müəssisələrində tətil elan edilməli, internetin normal verilməsi bərpa ediləndən sonra dərslər bərpa edilməlidir. Digər təklif isə orta məktəblər kimi ali məktəblərdə də dərslərin müəyyən formada bərpa edilməsidir", - deyə Əsədov əlavə edib.
Təhsil eksperti Qoşqar Məhərrəmov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, mövcud vəziyyətlə əlaqədar uşaqlara kömək edilməlidir. Belə ki, telekanallarda olan kontentlərin sayını artırmaq lazımdır: "Şagirdlər valideynləri tərəfindən dəstəklənməlidirlər. Yeni bir teledərs kanalının yaradılması gündəmdə olmalıdır. Həmin telekanalda bütün gün dərslər keçirilməlidir".
Ekspert bildirir ki, hazırda ölkədə olan müharibə gərginliyinə görə 1000-dən çox məktəbdə dərslər dayandırılıb.
"Belə hesab edirəm ki, vəsait ayrılmalı, videokontentlər, dərs məzmunları hazırlanmalıdır. Həmin kontentlər daha vizual, daha əyani – yəni bir müəllimin lövhə qarşısında dərs izah etməsi kimi deyil, animasiya xarakterli, şagirdlərin gözünə xoş gələn, mücərrəd məsələləri izah edən mövzulardan ibarət olmalıdır. Bununla da tədris boşluğu qapana bilər".
Ekspert hesab edir ki, insanların bir qismi telekanallardan, internetdən dərs öyrənməyə alışıblar. Buna görə də internetə çoxlu məzmunlar yerləşdirilməli və telekanallarda çoxlu dərslər olmalıdır ki, şagirdlər nəsə öyrənə bilsin.
