Nigar İsgəndərova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 2 iyul — Sputnik. Onlara həmişə ehtiyacımız var. Hər gün müraciət etməsək də, vaxtaşırı onlara işimiz düşür. Bu gün – dünyada koronavirus pandemiyasının yayıldığı bir dövrdə isə onlara xüsusi ehtiyacımız yaranıb.
Özümüz olmasaq da, yaxınlarımızın bu gün həkimlərə daha çox ehtiyacının olduğunu duyuruq. Hələ də virusa inanmayanlar, yaşananların böyük bir oyunun tərkib hissəsi olduğunu hesab edənlər olsa da, onlar ağır vəziyyətdə xəstəxanalara gətiriləndə, burada reallığı aydın şəkildə dərk edirlər. Reallıq isə sağ qalmaq üçün həkimlərə daha çox ehtiyacımızın olduğunu deyir.
Son vaxtlar həkimlər barədə o qədər də xoş olmayan fikir formalaşsa da, bu işdə canla-başla çalışan, hətta lazım olarsa, peşəsinə görə hər şeyi qurban verməyə hazır olan həkimlərimiz də var. Döyüş meydanına atılan və hər an ölümü gözə alan belə həkimlərdən biri də bu gün Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasında xəstələrin sevimlisinə, əzizinə çevrilən İlhamə Şirinovadır. O, qadın, ana, iki övladı, ailəsi, yaşlı valideynləri olmasına baxmayaraq döyüş meydanına atılan bu günün qəhrəmanlarındandır.
Sputnik Azərbaycan həkimlə portret müsahibəni təqdim edir:
- Hər gün MNX-da COVID-19-dan müalicə alan xəstələrlə təmasdasınız. Demək olar ki, hər gün həyatınız riskdədir. Sizi tanımaq olarmı?
- 1984-cü ildə Göyçə mahalında anadan olmuşam. Azərbaycan Tibb Universitetini bitirdikdən sonra artıq 7 ildir ki, infeksionist olaraq çalışıram. Ailəliyəm, 10 və 12 yaşlarında iki qız övladım var.
- Nə zamandan COVID-19 xəstələrinin müalicəsi prosesinə qoşulmusunuz?
- Bildiyiniz kimi, martın 24-dən etibarən çalışdığım Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası da COVID-19 xəstələrinin müalicəsi üçün ayrılıb. Martın 27-dən artıq bu komandada çalışmağa başladım. Bu xəstələrin müalicəsində ilk dəfə olaraq gecə növbəsində işə çıxdım. Xəstələrin ümumi durumunu, narahatlıqlarını gördüm, ağır idilər. Həmin gün MNX-nın digər infeksionisti Natiq Əliyevlə birgə gecə növbəsində idik. İlk günlər həkim çatışmazlığı var idi və mən də bu komandaya könüllü olaraq qoşuldum.
- Çətinlikləriniz yəqin ki, çox olar. Burada məsuliyyət yükü də var...
- Burada insanların taleləri bizdən asılıdır. Burada söhbət insan həyatından gedir. Çətinlik dedikdə, çalışırıq ki, xəstənin səhhəti ilə bağlı bütün şikayətləri dinləyək, tədbir görək və elə edək ki, xəstə həm yaxşı olsun, müalicəsi düzgün getsin, onu itirməyək, həm də bizdən məmnun qalsın. Çünki bir insanın müalicəsi, onun sağalması ətrafında nə qədər insanın sevinc xəbəri alması, üzlərinin gülməsi, qəlblərinin fərəhlənməsi deməkdir. Onlar bir canı, əzizlərini bizə etibar edirlər. Yəni ən böyük çətinlik budur.
- Sırf bu pandemiya dövründə əsas çətinlikləriniz nə oldu?
- Sırf pandemiya dövründə isə bir ana olaraq əsas çətinliklərim övladlarımla bağlı olur. Onlardan uzaq olmağım həm övladlarıma, həm də mənə çətindir. Dörd aydır onlardan uzaq düşmüşəm. İki ay ərzində övladlarımı demək olar ki, heç görməmişəm. İki aydan sonra isə övladlarımı ancaq uzaqdan görmüşəm. Övladlarımı qucaqlaya, onlarla təmas qura, onları doya-doya öpə bilmirəm. Onlar da mənim sevgimə həsrət qalıblar. Bilirsiniz, xüsusən də qız övladları anaya daha çox bağlı olur. Məni hər gün nə qədər öpüb-qucaqlayırdılar. Amma indi o hissləri yaşa bilməməyimiz məni çox üzür. Böyük qızım Məryəm vəziyyəti başa düşür. Deyir ki, ana eybi yoxdur, biz hər şeyə dözərik, səninlə fəxr edirik ki, bu cür xəstələri müalicə edirsən. Deyir ki, orada sənə ehtiyac var. Amma həqiqətən də vəziyyət çox çətindir. Həyat yoldaşım, övladlarım, anam-atamdan artıq aylardır ki, uzağam. Bir ana kimi övladlarım üçün darıxdığım kimi, mənim üçün də darıxan ana var. Anam-atam mənim üçün darıxır. Yəni, ailə, həsrət mənasında çox çətindir. Amma yenə də bu işdə, bu komandada olmaqdan məmnunam. Nə vaxta kimi burada olduğumuzu bilməsək də, COVID-19-la mübarizə sona çatanacan mən burada, xəstələrin yanında olacam. 7 illik fəaliyyətim dövründə ilk dəfədir ki, belə bir vəziyyətlə qarşılaşırıq. Arzu edirəm ki, xalqımızın bu əzablı günləri tezliklə geridə qalsın. Bu günlərin geridə qalması üçün hər kəsdən bu virusa inanmağı xahiş edirik. Pandemiyanın qısa zamanda bitməsini hər birimiz arzulayırıq. Çünki bu virus bizə hərtərəfli zərər vurdu. İtkilər, stresslər... COVID-19-a tutulan şəxslərin yanaşı xəsətlikləri də artdı. Bu itkilər sırasında tanınmış həkimlərimiz, ziyalılarımız da var.
- Həqiqətən də çətindir. Və bu durumun hələ uzun müddət davam edəcəyi görünməkdədir. Nə zamansa bezə bilərsinizmi?
- Mövcud vəziyyət bir daha göstərdi ki, həkimlik sənəti peşələrin ən ağırı və ən şərəflisidir. Sənətim üçün həyatda demək olar ki, hər şeyi qurban verə bilərəm. Düşünürəm ki, mən heç vaxt bu sənətdən bezmərəm. Hətta COVID-19 virusu arzulamadığımız halda belə, illərlə davam etsə, mən yenə də bu xəstələrin müalicəsində indiki kimi yaxından iştirak edərəm. Düşünürəm ki, hər bir işdə əsas olan amil peşəyə olan sevgidir. Bu gün elə həkimlər var ki, yaşı, səhhəti ilə əlaqədar olaraq COVID-19 xəstələrinin müalicəsi prosedurundan kənarda qalıblar. Amma mənim üçün yaş, səhhət, heç bir önəm daşımır. Bu sənət üçün demək olar ki, hər şeyi qurban verərəm.
- Gündəlik iş saatınız nə qədərdir?
- Biz hər gün 12 saat fasiləsiz işləyirik. Hətta olur ki, işdən sonra da xəstələrə baxırıq. İşdən sonra telefonla belə xəstələrlə danışırıq, onların şikayətlərini, narahatlıqlarını cavablayırıq.
- İstənilən peşə, sənət kişilərlə müqayisədə qadınlar üçün daha çətindir...
- Düzdür, bir qadın və bir ana üçün belə bir vəziyyət həqiqətən də çox çətindir. Belə bir vəziyyətdə təbii ki, hər bir qadının ailədə onu başa düşən həyat yoldaşı olmalıdır. Ailəmin mənə dəstəyi bu işdə çox köməyimə çatır. Amma deyim ki, həkimlik sənətində qadın-kişi olmağın fərqi yoxdur. Öncədən, bu sənəti seçərkən artıq məsuliyyətini dərk etmiş olursan. Hər hansı xəstənin sağalaraq evə getməsi bizim üçün qəhrəmanlıqdır. Saturasiyası 78-85 olan xəstələr balonla, aparat vasitəsi ilə nəfəs alır. Bu xəstələrin sağalması, saturasiyalarının yenidən 95+ olması özü böyük qəhrəmanlıqdır. Mən sənətimin vurğunuyam. Xəstələr sağalıb evə gedəndə içimizi böyük bir fərəh hissi bürüyür. Bizim gördüyümüz iş, yəni bir insanın həyatını xilas etmək, onu əzizlərinə yenidən qovuşdurmaq böyük bir qəhrəmanlıqdır. Mən bu komandaya qoşulanda hər şeyi, hətta həyatımı itirə biləcəyimi də gözə almışam. Mən də bir həkim kimi yoluxub həyatımı itirə bilərəm. Amma ən azı rahatam ki, nə qədər insanı sevdiklərinə qovuşdurmuşam. Sənətimin vurğunuyam, bu mənim üçün böyük fəxrdir. Bu gün biz sanki cəbhə bölgəsindəyik. Mən sonuna qədər burada döyüşəcəm. İnanın, müharibə olsa belə, ön cəbhədə vuruşaram. Biz həkimlər ölümdən qorxmuruq. Bəzən valideynlərim deyir ki, 4 aydır işləmisən, çıx bir ay dincəl. Deyirəm, belə bir vəziyyətdə bunu edə bilmərəm. Çünki pandemiya şəraitində bu gün sırf infeksionistə böyük tələbat var.
- Xəstələr yəqin ki, həm qorxu, həm də stress içindədirlər. Onların bəziləri psixoloji olaraq gərgin olduqlarını müxtəlif sosial şəbəkələrdən bəyan edirlər. Onlarla necə dil tapırsınız?
- Ümumiyyətlə, müxtəlif xəstəliklər zamanı xəstələrdə psixoloji durumu, sinir sistemi pozulur. Belə xəstələrlə gərək ki, dil tapaq. Bu isə təbii ki, təkcə biz həkimlərin işi deyil, ümumilikdə bütün tibb personalının işidir. Xadiməsindən həkiminədək, hər birimiz xəstə ilə dil tapmalıyıq. Bizim üçün xəstə hər zaman haqlıdır. Hətta haqsız olduğu halda belə, xəstə bizim üçün hər zaman haqlı sayılır. Biz xəstə ilə xəstənin dilində danışırıq. Ən azından özünü, doğmalarını xəstənin yerinə qoymalısan. Biz başa düşürük ki, xəstənin yerində öz əzizlərimiz də ola bilər. Ona görə hər bir xəstəmə əzizim kimi yanaşıram. Çalışıram ki, xəstəni başa düşüm.
- Tezliklə öncəki həyatımıza qayıtmaq üçün tövsiyəniz nədir?
- Heç kəs "bu xəstəlik mənim yaxınımda, qohumumda, qonşumda yoxdur, inanmıram", deməsin. Bu gün bu pandemiya bütün dünyada tüğyan edir. Virusdan qorunmaq üçün hər kəs şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etməlidir. Tək olmadığı hər bir yerdə maska taxmalıdır. Sosial məsafə də gözlənilməlidir. Maska taxmadığı üçün ətrafındakı insanları da qınamalıdırlar. Artıq vəziyyət elə bir həddədir, virus elə alovlanıb ki, daha onun varlığına inanmayan qalmaycaq. Özümüzü qorumasaq, virus daha da alovlanacaq. Baxın, hazırda mart-aprel ayları ilə müqayisədə həm virusun yayılma dərəcəsi, həm də ağırlıq dərəcəsi artıb. Virus artıq mayın sonlarından etibarən mutasiya olunmuş formadadır. Bir də hər kəsi səhhəti ilə bağlı hansısa şikayət olduqda dərhal həkimə məlumat verməyə səsləyirəm.
